Дене бітімінде Су-Ауа ерекшеліктері бар адамдар 15 страница

Ерлік өнегелері тарихты нұрландыра түседі... бұлар адамды алға жетелейтін жарығы мен шамшырақтардың бірі. В.Гюго

Қылыш Жылқайдар

Саусағы сәбидің білегіндей, алып тұлғалы, жау жүрек адам еді. 1917–1919 жылдарда атаман Анненковтың әскерінде болады.

Одан Қытайдағы Шәуешек маңына паналайды. Қараүңгір–Қарақабақ деген жерде Әжібала атты бай солаң бар–тын. Оның бір інісі Абдыраның суына таласқан қанша қазақты көгала қойдай сабап, ағашқа таңып, әйелдерін қорлаған. Озбырлыққа қаны қайнап, әбден кектенген қазақтар Жылқайдарға осыны құртып бер, сені өзіміз құтқарамыз деп тілек етеді. Көмейді түзету кезегі келгенде жаннан ықпайтын солаңды аттан аударып алып, тапа–тал түсте су байлайтын құрақ қамыстың ортасына орап, көмейге көлденең қойып, айырықты бөгейді. Қайтадан Советке қашып келеді. Мұнда қызылдардан қорғанып, Найзақараға бекініп, алдырмай қойған ағайынды Бақбай, Рақымбай бастатқан «банда» тобына қосылып, бір–аз уақыт бірге болады. Бірде ерекше тапсырмамен Ұржарға келген Жылқайдар қолға түседі. Қызылдар оған сый беріп, алға жолбасшы етіп, Найзақараны алады. Аз тыныстап, Кеңес өкіметінің қызметін атқарушы адам ретінде жүріп жатады.

Сол тұста асқан күші, тұлғасымен аты шыққан «полтара Иван» дейтін, екі центнерлік бөшкені өзі тиеп–түсіретін, жұрт бетіне қарауға жасқанатын орыс бар еді. Жылқайдарды сонымен күрестірмек болады. Күрес білмейтін, қара күшке сенген Иван жығылып қалам ба деген қауіппен, «қол алысайық» деген шарт ұсынады. Алдыңғы кезек орысқа тиіп қысқанда, күлімсірегендей кейіпте төзіп, тұрып алған. Жылқайдар қысқанда Иван қанша шыдайын дегенмен, езуі ыржыйып, көзінен парлаған жас шығып кеткен.

Жылқайдарды ақыры қызылдар атып өлтірді. Аруағына әумин!

– Байкенже ата, осы «халық жаулары» туралы деректерді ауызша өзім жинап жүрмін. Өзіміздің ауылдан шыққан жазықсыз құрбандардың аты-жөндерін, істеген қызметтерін айта кетсеңіз, уақыты келгенде осы жазықсыз шәйіт болған құрбандар ақталатын шығар деп ойлаймын.

– Әсет, мынауың бір игілікті іс екен. Шейіт болған азаматтарымыздың аруақтары бір аунап қалатын болды. Осы азаматтардың ақталған құжаттарын қайтсең де тауып ақ қағаз бетіне түсірерсің, байқаймын осы шаруа сенің қолыңнан ғана келетін сияқты – деп асқан көріпкелдікпен осдын 30 жыл бұрын қасиетіңнен айналайын Байкенже ақсақал болжап кетіп еді. Қадірменді оқырман, мен енді сол кезде Байкенже ақсақал «құпиялап» айтып, кеткен өзі түгел танитын, көпшілігімен бірге қызмет істеген, жазықсыз атылып, шейіт болып кеткен бір ауылдың боздақтарының төменгі тізімін берейін: На основании ст.21 Закона Республики Казахстан «О реаблитаций жертв массовых политических репрессий» от 14 апреля 1993 года. Законом РК от 22 июля 1997 года «О внесении изменений в Закон РК «О реаблитаций жертв массовых политических репрессий».

Өлі разы болмай, тірі байымайды. Қазақ мақал–мәтелдері

1. Досаканов Джилкайдар род. В 1889 г. В ауле Клыш Науалинского аулсовета. Казах. Проживал там же. Землепашец. Осужден тр. ПП ОГПУ 19.10.1932 г. По ст. 58–8, 59–3 УК РСФСР к высшей мере наказания. Реабилитирован заключением Прокуратуры РК 26.08.1992г.

2. Дюсенов Сыдыкрод. В 1897 г. В ауле Клыш Науалинского аулсовета. Казах. Проживал в г. Чугучаке китая. Хлебороб. Осужден тр. ПП ОГПУ 19.10.1932 г. По ст. 58–8, 59–3 УК РСФСР к высшей мере наказания. Реабилитирован заключением Прокуратуры РК 26.08.1992 г.

Книга скорби – Азалы кітап: Расстрельные списки. – Выпуск2: Алматы, Алматинская (включая Талдыкорганскую) и Жамбылская области, – Алматы: Қазақстан, 1998. – 496 с. Издательство «Қазақстан» страница-100

3. Атчабаров Мухамеджан, 1893 г.р. проживал в Алма–Атинской обл. Урджарском районе с. Тегизчалдык, работал заведующим фермой в колхозе Тегизчалдык. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

4. Баткалов Аубакир,1895 г.р. проживал в Алма–Атинской обл., с. Урджар, работал председателем колхоза Елтай. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

5. Гимадиев Капсемет, 1893г.р., проживал в Алма–Атинской обл., Урджарском районе с. Науалы, работал счетоводом. Приговор приведенив исполнение (сведений нет).

6. Диникенов Кажихан,1905 г.р., проживал в Алма–Атинской обл., Урджарском районе с. Науалы, работал директором школы. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

7. Дошанов Нурмухамбет, 1888 г.р., проживал Алма–Атинской обл., Урджарском районе с. Науалы, работал бригадиром в колхозе им. Исаева. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

8. Жолбарисов Мукашбек, 1889 г.р., проживал в Алма–Атинской области, Урджарском районе с. Ельтай, работал колхозником в колхозе Жана–Турмыс, мулла. Осужден тройкой УЕКВД Алма–Атинской области по ст. 58 и 58–2 УК РСФСР к высшей мере наказания. 20.02.1938г. Приговор приведен в исполнение. Реабилитирован на основании ст.1 Указа ПВС ССР от 16.01.89 г., заключением прокурора Семипалатинской обл. От 25. 04. 1989 г.

9. Искаков Фазыл, 1897 г.р. проживал в Семипалатинской обл., г. Семипалатинск, работал председателем колхоза Жана Турмыс. Приговор приведен в исполнение. (сведений нет).

10. Калышев Карим, 1901 г.р., проживал в Алма–Атинской обл. Урджарском районе с. Урджар, работал председателем колхоза Тегиз жылдык. Приговор приведен в исполнение.

11. Кулжабаев Бутабай,1898 г.р., проживал в Алма–Атинской обл., с. Жана–Турмыс, работал зав. Отделом связи. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

12. Матчанов Кадыр Жолдасович,1901 г.р., проживал в Алма–Атинской обл., Урджарском районе с. Урджар, работал председателем райисполкома. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

13. Озатов Курмангали,1893 г.р., проживал в Алма–Атинской обл. Урджарском районе с. Тегизчалдык, работал заведующим фермой. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

14. Орумбеков Сман, 1903 г.р., проживал в Алма–Атинской обл. Урджарском районе с. Науалы, работал завучем детдома. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

15. Раимбеков Оразгали,1900 г.р. проживал в Алма–Атинской обл. Урджарском районе с. Акжар, работал колхозником в колхозе Ынталы Кедей. Приговор приведен в исполнение 29.12.1937 г.

16. Рахматуллин Садык,1898 г.р., проживал в Алма–Атинской обл. Урджарском районе с. Науалы, работал счетоводом в колхозе Ынталы Кедей. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

17. Сагжанов Макен, 1898 г.р., проживал в Алма–Атинской обл., Урджарском районе с. Науалы, работал бригадиром в колхозе им. Исаева. Приговор приведен в исполнение. (сведений нет).

18. Стамбеков Садык,1903 г.р., проживал в Алма–Атинской обл., Урджарском районе с. Акжар, работал охранником в колхозе Ынталы Кедей. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

19. Ускомбаев Санат,1897 г.р., проживал в Алма–Атинской обл., Маканчинском районе с. Каргалы, работал заместителем директором совхоза Тасбулак. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

20. Ыдырышев Джексембай,1909 г.р., проживал Алма–Атинской обл., Урджарском районе с. Урджар, работал председателем колхоза Тегиз жылдык.

21. Темирбеков Нургалий,1894 г.р. проживал в Алма-Атинской обл, в Урджарском районе с. Урджар, работал инспектором в Сельхозбанке. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

22. Тагасов Нурмухамед,1903 г.р. проживал в Алма-Атинской обл, в Урджарском районе с. Ельтай, работал колхозником в колхозе Ельтай. Приговор приведен в исполнение (сведений нет).

Поиск по сайту: