Дене бітімінде Су-Ауа ерекшеліктері бар адамдар 10 страница

Ешќандай өзгермейтін өмір зањы.

Осындай өмір зањын білген адам,

Ќызыќпай көп нєрсеге ќалдырады.

Тірлікте ќызыќ көріп ±рпаѓынан,

¤сіріп жаќсы ±л, ќыз өз соњынан.

Осыѓан көп адамдар мєн берместен,

Єттењ-ай «билік, атаќ, байлыќ!» – деумен,

К‰ніге жанталасып тірлігінде,

Шапќылап алас±рып ж‰руменен,

Көп көњіл бөле бермей дер кезінде,

Беруге ±л-ќызына жөн тєрбие.

Атаќ пен биліктіњ де, байлыќтыњ да,

Септігі ешбір тимей ондайларѓа.

Ќ±ртып ап, өмірініњ ќортындысын,

Ќор болып ж‰р емес пе зарлауменен.

Жетесіз ќисыќ өскен ±л-ќыздары

Жөнге сап т‰зей алмай сорлауменен.

Осындай жаман єдет басќаларѓа,

¤мірде ‰лкен сабаќ болмайды ма?

Сондыќтан ќуат, ќайрат, к‰ш кеткенде,

Жеткізсе Алла жар боп, ќартайѓанда,

¤мірді ќортындылар кез келгенде,

Ќызыѓын ±л-ќызыњныњ келешекте,

Көремін десењ егер тіршілікте.

Ќарамай ешнєрсеге ешкімге де,

Келгенше ±л мен ќызыњ он сегізге,

Жас єке, шеше к‰нде ќадаѓалап,

¦л, ќызды тєрбиелеп салып жөнге,

¤сіргін, аянбастан барыњды сап.

Келген соњ он сегізге ±л мен ќызыњ,

Жас кезден өнегелі тєрбие ап,

Єйтеуір боп кетпесе кейін «мыжыњ»,

Б±зылып кете ќоймас өздері де.

Адамдыќ ќасиеті жас кезінде,

Орныќты болып єбден ќалыптасќан.

Єдепті, білімді боп өскен ±л, ќыз,

Болса да, ќандай жаѓдай жамандыќтан,

Аулаќ боп, ќолдарынан келгенінше,

Єрекет жасап ж‰ріп өздерінше.

Мол болып адамшылыќ парасаты,

Ж‰реді елдіњ болып азаматы.

Осылай жаќсы болып ±л, ќыз ж‰рсе,

Маќтаныш емес пе б±л, өзіње де.

¤зіњнен ‰лгі алар б±л дегеніњ,

Көрсетер жол емес пе өзгеге де.

Осындай ќортындысы өміріњніњ,

Егерде жаќсы болсын десењ онда,

Байлыќтыњ, билік атаќ көп соњына,

Ќызыѓып тойымсыз боп, кетпей т‰сіп,

¤зіњше болып-толып, ж‰рмей ісіп.

Тєрбие беріп жаќсы ата, ана,

Ќараѓын жөндеп жастай ±л-ќызыња,

Ж‰р сөйтіп, тоймай ±л-ќыз ќызыѓына!

...Мєн бермей, ата, ана айтќан сөзге,

Тєрбие жөндеп бермей жас кезінде,

Єйтеуір абайлаѓын ±л, ќызыњна

Көп ќорлыќ көріп кейін сорлап ж‰рме?!

Енді Шалқар ағамыздың өзінің жары Мәрия жеңгейге арнаған толғауын оқырмандарға ұсынып отырмын, бағасын өздеріңіз бере жатарсыздар. Осы толғау қырықта қамал алып, елуде ердің жасына жеткен, алпысты аршындап, жетпісті желкелеп мінген, сексеннің сеңгіріне шығып, тоқсанында тоңқаяйын деп жүрген, бірақта фәни жалғандағы өз өмірлерін бақытты өтті деп есептейтін әрбір ер-азаматтың – өздерінің Құдай қосқан қосақтарына айта алмай жүрген сырлары мен жырларын: ақын Шалқар Әбішұлы дөп басып, жанартаудай бұрқ еткізіп, маздатып-жалындатып, нөсерлетіп-жаңбырлатып, термелеп-төкпелеп айта білгенін – көкірегі ояу, көңілі қаяу, жүрісі жаяу, о дүниеге таяу пенде жоққа шығара алмас.

ҚУАТ БЕРШІ, МӘРИЯ

(Толғау)

- 1-

Бұйырық болып тәңірден,

Көп қыздардың ішінен,

Молынан боп несібем,

Тағдыр қосты сенімен,

Содан бері өмірлік,

Досымдай боп силайтын,

Құдай қосқан мәңгілік,

Жарым болдың қимайтын.

Өмірдегі жан жарым,

Үйленген соң өзіңе,

Түгелденіп жан-жағым,

Қызық көрдім өмірде.

Сол өмірдің ішінде,

Ерекше бір айтарым,

Жақсы көріп анамды,

Ризалығын алғаның.

Болмадың сен басынан,

Кейбір нашар келіндей,

Қас дұшпандай көретін,

Күйеуінің анасын.

Көңілін тауып, күлімдей,

Келген күннен анамның,

Орын тауып қасынан,

Алдың ене батасын.

Баласының серігін,

Жақсы көрген келінін,

Дүниеден өтерде,

Қимай айтып, кетерде,

Апам мені шақырып,

Кеткен еді тапсырып,

«Көзім жоқта келінге,

Тие берме, Шалқар», – деп,

Талай жылдар өтсе де,

Қанша нәрсе көрсек те,

Жаңбырлы түн, көктемгі,

Тағдыр қосқан біздерді.

Содан кейін анамның,

Өтердегі өмірден,

Ойлап сенің қамыңды,

Айтқан маған тілегі,

Аяулы боп сақталып,

Естен кетпей жатталып,

Шықпай қалды көңілден.

-2-

Сабыр сақтап бір сәтке,

Өткен күнге көз салсақ,

Бастан кешкен тірлікке,

Мән беріп бір қарасақ

Ащы, тұщы өмірді,

Талай, Мәке, көріппіз,

Жоғалтпастан сезімді,

Қиындыққа төзіппіз.

Аш, тоқтыққа мән бермей,

Жамандыққа біз көнбей,

Бір адамдай бірігіп,

Тірлік жасап келіппіз,

Не көрсек те тірлікте,

Жеңіп шығып бәрін де,

Үш қыз, екі балаға,

Мол тәрбие беріппіз.

Қалап жүріп өмірден,

Ынтымақтың тірегін,

Орындадық өсірген,

Ата, ана тілегін.

Шүкір дейін Аллаға,

Жеткізген бұл жағдайға,

Екеумізді бір құрап,

Жәрдем еткен Құдайға!

-3-

Бала, шаға алдында,

Қызғалдақтай құлпырып,

Жайнап көңілі толатын,

Үй, ішінде жоқ ойда,

Іренжісіп қалғанда,

Қарлығаштай шырылдап,

Өртке қарсы тұмсықпен,

Су сепкендей болатын.

Қысылса да қаншама,

Өтірікті айтпайтын,

Егер сөзді жөн айтса,

Сол сөзінен қайтпайтын,

Ашуланып қалғанда

Қарғап, сілеп жатпайтын,

Итке тасты атпайтын,

Жаман сөзді айтпайтын.

Әзіл сөзге күлмейтін,

Өсек сөзді білмейтін,

Жаны таза мөлдірдей,

Арамдыққа жүрмейтін,

Ары таза, күймейтін,

Басқа жанды сүймейтін,

Бағасы жоқ арзанға

Жоламайтын, көнбейтін.

Адалдықты қолдайтын,

Ынтымақты қорғайтын,

Жалған сөздер қонбайтын,

Ойға алған жұмысын,

Тындырғанша қоймайтын,

Бала-шаға жағдайын,

Жатпай, тұрмай, күндіз, түн

Жаны қалмай ойлайтын.

Жолда алтын жатса да,

Қызықпайтын, алмайтын,

Айдалада зат жатса,

Көздің қырын салмайтын,

Қапа болса біреуге,

Оған қайтып бармайтын,

Қиын, қыстау кез келсе,

Үмітіңді жалғайтын.

Жамандыққа адамды,

Бір сәтке де қимайтын,

Жаны абзал жандарды,

Өмір-бақи силайтын,

Жарым болдың асылдан,

Таза соққан алтыннан,

Мәке, шыққым келмейді,

Қартайсам да қасыңнан!

- 4 -

Созсаң қолың жетпейтін,

Биік шың, тау, құз, қия,

Секілдісің, Мәрия!

Ақса суы бітпейтін

Ұшан-теңіз дария

Сияқтысың, Мәрия!

Ойдан ешбір кетпейтін,

Жырым болдың, Мәрия!

Сәл мақтаса мәз болып,

Жас баладай күлетін,

Қалсам егер ауырып,

Дегбірсіз боп жүретін,

Жарым болдың, Мәрия!

Жаман жерді баспайтын,

Қас, қабаққа, қарайтын,

Жаным болдың, Мәрия!

Қиналған бір кездерде,

Басшым болдың, Мәрия!

Қатардағы күндерде,

Қосшым болдың, Мәрия!

Көңілге күй келгенде

Әнім болдың, Мәрия!

Қатарласып жүргенде

Сәнім болдың, Мәрия!

Бір-ақ сөзбен айтқанда,

Шал мен кемпір, қарттарға,

Ұл, қыз, келін, жастарға,

Мейірім, төккен, шапағат,

Ана болдың, Мәрия!

Адалдықты жөн көрген,

Көпті білген, көреген,

Дана болдың, Мәрия!

- 5 -

Көріп біраз өмірді,

Ата, әже болсақ та,

Жақсы көрем өзіңді,

Шал, кемпір боп қалсақ та,

Естен шықпай сол бір кез,

Жаңбырлы түн, өткен тез,

Көрген сайын өзіңді,

Мәз боламын, соны сез.

Қайта келсе сол бір шақ,

Ойланбастан берер ем,

Қолымдағы барымды,

Арасында бау мен бақ

Аралатып қояр ем,

Әттең, қолдан келмейді,

Келсе егер сол бір шақ,

Сен де риза болар ең.

Білмес ешкім алдағын,

Алла бізді қорғаса,

Құдай жар боп қолдаса

Болмас еді арманым,

Жүре берсем алаңсыз

Жас баладай қасыңда

Жүзге жетіп, армансыз

Кетсем екен алдыңда.

- 6 -

Шама келді осыған,

Мәке, қапа болмағын,

Жыр шықпапты тасыған,

«Әттең-ай» деп қалмағын.

Алда талай өмір бар,

Өткен сайын көп жылдар,

Әлі қанша жазармын,

Арнап саған сан жырлар.

Айналайын ардағым,

Бар ма сенің арманың,

Сөздің салдым салмағын,

Жасап жүріп амалын,

Асқанша жер ортадан,

Күндіз-түні шаршамай,

Нардай мықты жігіттің,

Шығардың-ау дал-далын.

- 7 -

Бала, келін алдында,

Қабақ шытпа бекерге,

Немеренің қасында

Бостан-босқа жекірме,

Алыпқашты сөз болса,

Оңайлықпен берілме,

Жаманшылық көрмейік,

Енді қалған өмірде.

Жақсы көріп өзіңді,

Әзіл айтсам, ойланбай,

Ойда жоқта мен сені,

Қапа етсем, байқамай,

Тиіп кетіп өзіңе,

Қаяу салсам көңіліңе,

Ұзақ созбй өкпені,

Іренжімей кеш мені.

Не болса да, жарқыным,

Аман болшы алтыным,

Ойға келсе қорқамын,

Жалғыз саған айтамын.

Қайтер едім егерде,

Кездеспесем өзіңе,

Кетер ме ем сандалып,

Жүнжіп кетіп, қор болып.

- 8 -

Керек болып алыстан,

«Әй, кім бар!» – деп шақырсаң,

Бәрін тастап асыға,

Жетіп келер қасыңа,

Мен бар саған табылар,

Арнап жазған жырымды,

Айтылған көп сырымды,

Жаным, дұрыс қабыл ал.

Елу үшке келгенше,

Еркелеттім өзіңді.

Енді кезек келгенде,

Менен қайрат кеткенде,

Асыл жарым, Мәрия,

Еркелетші мені де.

Қартайғанда бүлінбей,

Баяғы жас күніңдей,

Көңіл, күйге бөленіп

Тола берші, Мәрия!

Жарық болған айымдай,

Жарқыраған күнімдей,

Исі жұпар гүлімдей,

Бола берші, Мәрия!

Арасынан немере,

Шатастырып мені де,

Таппай қалып өзің де,

Күле берші, Мәрия!

Ешкімге де сыр бермей,

Баяғы жас күніңдей,

Қуат беріп, күш беріп,

Жүре берші, Мәрия!

АЛЛАҒА ШҮКІР

Алдай-ай, алдай, алдай-ай,

Тіршілік түбі балдай-ай,

Болмаса жарым Мәрия,

Жасар ем тірлік қандай-ай?

Бір жаста Әкем өліп-ай,

Жетімдік жастай көріп-ай,

Қиындық көріп өсіп ем,

Азапты күндер кешіп-ай.

Бар-жоққа ешбір қарамай,

Жасымнан апам шаршамай,

Жетелеп жүріп өсірді

Батбагүл анам аялай.

Мәрия келіп күй толып,

Есімді жинап, бақ қонып,

Анамның тілек арманын,

Толтырдым мен де үй болып.

Күткенім болып көз, тіл-ай,

Тимесін деймін, түкір-ай,

Ұл-қызым болды азамат,

Құдайға тоба, шүкір-ай.

Бес ұл мен қызым үйдегі,

Тұрмысын құрып өрледі,

Соңдарынан ұл, қыздың,

20 немере, төрт шөбере ергені…..

Гүлмира қызым үлкенім,

Алғашқы қызық көргенім,

Айнымай тартқан өзіме,

Сүйініп соған жүремін.

Айтамын сөзді теріп-ай,

Ісіне мекем, берік-ай,

Жаныма сая, бірге жүр,

Ұлдарым Бақыт, Серік-ай.

Гүлнара және Гүлзадам –

Мақтанып іштей қуанам,

Қыздарым үйге келгенде,

Қуанып өзім мәз болам.

Жарқырап шыққан шолпандай,

Кіршіксіз таза маржандай,

Келіндер түсті үйіме

Клара мен Айжандай.

Жұмыстан шаршап келсем-ай,

Алайын демді десем-ай,

Немерем келіп, «Ата» деп,

Асылса еріп кетем-ай.

Алдай-ай, алдай, алдай-ай,

Немере тілі балдай-ай,

Болмаса жаным Мәрияш,

Көрер ем өмір қандай-ай?

Жасадым мен де көп байлам,

Өмірден көріп деп айтсам,

Құдайдың күші бәрі де,

«Аллаға шүкір!» – деп айтам.

Азамат

«Қазақта жігіттер бар нар қасқа» деп Төлеген Айбергенов жырлағандай, бұл қазақ нар қасқа азаматтарға кенде болмаған. Әсіресе, Төлеген өмір сүрген кезде. Кейінірек сондай азаматттардың қатары бірте-бірте сиреп, «суала» бастады. Тартылып бара жатқан Арал теңізіндей. Барларының өзі бақайесепшіл, жұмыртқа берсе артынан балапан дәмететін, дәулеттіге жомарт, жоққа жоламас, сырты көл, іші шөл, жасанды мінезді қанына сіңіріп қалған қалыптасқан жаны жұтаң «жаңа» адамдар көбейе бастады. Өйтіп-бүйтіп оқу бітіріп келгеннен кейін кітап бетін қайтып ашпаған, өнегелі әңгімеге екі құлағы тас керең, сөйлей қалса берген мен алғаннан әрі аспайтындардың саны күн сайын молайып келеді.

Биылғы жылы Бәйдібек ауданының Ақтас деген ауылында туып-өскен, жиған-тергенін басып жемей, шашып жейтін, туған ауданына қолынан келгенінше көмек беріп, елінің еңсесін көтеруге бел шешіп кірісіп жүрген Шалқар Әбішұлы деген азаматпен бірге жүріп, көп сырласудың сәті түсті. Бұл азаматтың атын баспа жүзінен көріп, термелерін тыңдап жүргенім болмаса, бұрын-соңды жүзбе-жүз кездесудің реті келмеп еді. Алғашқы сәлемдескеннен бастап ежелгі достай араласып кеттік.

Елі ерге қарап, ері жерге қарап отырған мынадай қиын-қыстау кезеңде төмен түскен ел еңсесін ісімен де, сөзімен де көтеріп жүрген осындай азаматтың бар екеніне қатты қуандым. Ол облыстық мәслихаттың депутаттығына түсіп жатты. Халқы бірауыздан сайлады. Солай болуы заңды құбылыс еді. Көп кандидаттар секілді Шалқар өзіне дауыс керек болғанда ғана емес, еліне деген көмегін баяғыдан беріп келеді екен. Ондай азаматын елі неге қастерлемесін. Мұндай азаматпен мәжіліс депутаттығына қатар түсіп, ұтылып қалсаң да ренжімессің.

Өнерде де, өмірде де жолың бола берсін, досым Шалқар!

Дулат Исабеков,

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік силығының лауреаты.

ЖАҚСЫЛЫҚҚА ШАҚЫРҒАН ЖЫРЛАР

Ќыстаубайтегі Шалќар Єбіш±лыныњ насихат сөздері мен өлењдерін оќып отырѓанда халыќтыњ таным т‰йсігімен біте ќайнасќан философиялыќ пайымдаулар мен мазм±н терењдігін, өмірден ойып алынѓан наќтылыќтармен айќайлап паш ететін – ќоѓамдыќ, адамдыќ, рухани тєрбиелік мєні жоѓарылыѓын, аныќ көресіњ!

¤рісі биік ойлардан ќ±ралаќан ќалмайтын өлењдеріндегі ойдыњ халыќтылыѓы жєне тілініњ ќарапайымдылыѓынан болса керек, Шалќардыњ насихат өлењдерін ел ішіндегі өнерлі жандар терме жанрында т‰рлі дєрежедегі мєдени іс-шаралар мен жиын тойларда айтып ж‰р. Ол єрбір жанды-жансыз д‰ниеге өзіндік пікірін білдіреді, сондыќтан халыќ арасында кењ тарап кететіндей ќалып танытады. Тамашасы сол сауда саласында өмір бойы ќызмет атќарѓан, ќазіргі алпысќа жаќындаѓан жасында сєбилік мөлдір сезіммен анасын, ж‰регі сыздап єкесін жоќтайды. Б±л жан д‰ниесі таза адамдардыњ ѓана ойына оралатын, ауызына т‰сетін шабытты сөздер.

Аќын жаны адал болмаса, ќ±діретті сөздер ќалам ±шына оралмайды! Шєкењніњ бір ерекшілігі сол, – кездескен адамдардыњ жаманы болсын, жаќсысы болсын, олардыњ ешќайсысын да жат т±тпайды, ќайта олардыњ бєрін де жаќын адам ретінде өзіне жаќын тартып, дос т±татындыѓында.

Бірде мен; – «Шєке, Сіз осы адамдардыњ бєрінде өзіњізге неге жаќын т±та бересіз? Оныњ ішінде жаманы бар, арамы бар дегендей, өзіњізге ертењ залал келтіріп ж‰рмейді ме, сондайлардыњ бірі болмаса бірі?» – деп с±рап ќалдым. Ойым: «Шєкењ өнердегі мені – ±стазым!» – деп ж‰рсе де менен он шаќты жас ‰лкен, Шєкењ аѓамды жаман адамдардан жаманшылыќ көруден саќтандыру еді.

Шалќар Єбіш±лы маѓан ойлы көзімен біраз ‰ндемей ќарап т±рды да: – «Єбеке, Сіз жасыњыз кіші болса да, єуелі Ќ±дай, содан кейін мені өнер саласына, өнер ѓаламатына алып келген інімсіз. Мен ‰шін ќасиетті адамныњ бірісіз. ¦стаздыќ – жасы ‰лкен, кішіге ќарамайды. Асыл тастан, аќыл жастан! – деген сөзді, ата-бабаларымыз бекер айтпаѓан болар. Єке, шешем (м‰мкіндіктері болмады), аѓайын – туысќандарым (кейбірлерініњ м‰мкіндіктері бола т±рсада) ‰йретпеген өнер жолына ‰йретіп, жарыќќа кітаптарым шыѓып, артымда өлмес м±рам ќалып жатуына Єбеке Алланыњ жазуымен өзіњіз себепші болсањыз, мен Сізді ќалайша ±стазым! – деп ардаќтамаймын!» – деп өзініњ єдемі к‰лкісімен к‰ліп алды да, бірден: «Осы сен, менімен алѓашќы кездескенде ќандай едіњ, ќазір ќандайсын?» – деп өзіме «с±сты» т‰рімен, ќатулана ќарап ќарсы с±раќ ќойды. Көзі жан-д‰ниемнен өтіп, жан-сезімімніњ т‰біндегі асылыма жеткендей, денем дір ете ќалды. Сонда барып мен Шєкењніњ жан – д‰ниесін толыќ т‰сінгендей болдым.

«¦стазым!» – деп ардаќтап, «Сен өзіњ ќандайсыњ!» – деп салмаќтап отырѓан Шєкењніњ мен жөніндегі ой-пікірін өзінен білгім келіп; «Шєке өз-өзімніњ ќандай адам екенімді ќайдан білейін, мен жөнінде өзіњіз не айтасыз, сонны жасырмай айтыњызшы?» – дедім.

Байќаймын Шєкењ жан-д‰ниемніњ толќынысын бірден сезді. Не айтар екен деп, сынап отырѓанымдыда білді. Сөйте т±рып «Ќараѓым Ємзе, сен екеуміз бірінші кездескенде «Мен атаќты аќынмын, мен белгілі жазушымын!» – деп айтпасањ да, «Мен осындаймын!» – деп көкірегіње «нан» піскен адамдай едіњ. Артыќ кетсем кешір, мен өз ойымды ашыќ айтып отырмын. Ал ќазір тіпті басќашасыњ. Сен өз ќамыњнан гөрі, елдіњ ќамын көп ойлайтын, ќасиетіњ мол, наѓыз ел азаматысыњ!– деп алды да, жайланып алып; – «Єбеке, «жылы-жылы сөйлесењ жылан інінен шыѓады, ќатты-ќатты сөйлесењ м±сылман дінінен шыѓады!» – дегендей єрбір адам баласына тірлікте жылы сөз бен жаќсылыќ керек. Жаман, тіпті адам өлтірген ќара ниет адамдардыњ да ж‰регі бар, сезімі бар, адами ќасиеті бар, тек сондай адамдарды көптеген адамдар т‰сіне біліп, ондайлардыњ жан сезіміне жол таба білуі ќажет. ¤кінішке орай м±ны көптеген адамдар т‰сіне бермейді, біле бермейді... Бес саусаќ бірдей емес єрине, өмірде єр-т‰рлі ќасиетсіз адамдар кездесе береді. Дегенмен ондайлардыњ жетектеріне еріп кете бермей, єр-бір адам өздерініњ адами ќасиеттерін саќтап ж‰руге тиісті деп ойлаймын. ¤зіњ жаќсы болсањ, келетін ешќандай бєле жоќ. Єр т‰рлі ќиындыќтар болса болар, біраќ аќыры жаќсы боларына сенімдімін. «¤зіњ жаќсы болсањ, өзге де жаќсы,өзіњ жаман болсањ, өзгелер де жаман!» – дегендей ќаѓиданы жастайымнан бойыма сіњіріп өскендігімнен болар, Єбеке, меніњ өзіњ айтќандай барлыќ адамдарѓа, жаќсы көзіммен ќарап, кез келген адамдармен жаќсы сөйлесіп кете беретіндігім. Одан мен жаман болып ж‰рген жоќ секілдімін. Сондыќтан Єбеке, өзі жаќсы адамныњ тірлігі де жаќсы болатынына имандай сене бер! – деп Шєкењ сол жолы єњгімесін аѓалыќ кењеспен бітірген-ді.

«Батыр мен аќын ањѓал, біраќ, батырдыњ ісіне, аќынныњ өлењіне тамсанып тањ ќал!» – деген ѓой. Ќыстаубай тегі Шалќар Єбіш±лыныњ жазѓан өлењдеріне, мєн беріп оќып көрсењіздер, ќ±рметті ќауым, осы сөздерге көздеріњіз жеткендей болатыны аныќ. Шєкење ±заќ ѓ±мыр, шыѓармашылыќ табыс, сарќылмас шабыт, таусылмас баќыт тілеймін.

Ємзе (Хамза) Ќалмырза±лы Көктєнді,

Халыќаралыќ Монѓолтанушылар ассоциациясыныњ

м‰шесі, аќын – жазушы.

Шығыс Қазақстан облысы, Ұржар аудандық емханасының жансақтар (рениамация) бөлімінің меңгерушісі Дәулет Көпжасарұлы Абақовтың толғауы.

Тақырыбы: Әсет Ризаұлының о дүниеден қайтуы. Дәрігер Дәулет Көпжасарұлының ашығумен емдел деп кеңес беруі. 24-36 сағаттық және үш, жеті, он тәуліктік ашығулардан қалай шығу керек?

Жұрттың сөзі: тағдырға адам көнбек,

Бір антұрған еріксіз мезгіл келмек.

Осы сенің қызығың, қуанышың

Сағымша жоқ боп кетіп түгесілмек. Абай

Сұрақ: – Әсет Ризаұлы, өзіңіз 2006 жылдың 24 наурызынан мамырдың 13-не дейін елу тәуліктік ашығуды өткізгеніңізді және сізден кейін теолог-философ ғалым Досым Қайырбекұлы да бірден 21 тәулік ашығуға кірісіп ойдағыдай аяқтағанын да білемін. Өздеріңіз керемет рухани өзгерістер алып, жоғары әлемдерден өздеріңізге беймәлім болған көптеген сұрақтарыңызға жауаптар алдыңыздар. Алдыңғы «Жасару құпиясы» кітабын 50 тәулік ашыққаныңызда – академик Рақым Алмабекұлы Оразалиев пен философ-теолог ғалым Досым Қайырбекұлы Омаровтың салауатты өмір сүру қағидалары мен өзіңіздің күнделікті және жеті жылдық ашығу тәжірибеңіздің негіздеріне сүйене отырып жазып шықтыңыз. Осы кітаптарыңызды оқырмандар қалай қабылдады?

Жауап: – Дәулет Көпжасарұлы, оқырмандар өте жақсы баға беруде. Осының бір мысалы өзіңнің жұбайың Ақбала Бекежанқызының пікірі: Әсет аға, «Жасару құпиясы» кітабы бізге – дәрігерлерге керемет күнделікті бас алмай оқитын кітабымызға айналды. Осындай игі лебіздер мен алғыстарды оқырмандардан көптеп телефонмен де, ауызша да алып жүрмін.

Сұрақ: – Әсет Ризаұлы, енді алдыңдағы қатты ауырғаныңызда, ашығудың көмегімен дертіңізге қалай шипа тапқаныңызды, өзіңіздің 7 жылғы ашығу тәжірибеңізгее қысқаша шолу жасай кетсеңіз?

Жауап: – Дәулет бауырым, есімді білмей өлім халінде сенің алдыңа барған кезде: «Әсет аға, Вас буду лечить голодом и холодом!» – деп айтқансың, бірақта ол кезде мен бұл сөздің мағынасын түсінбедім. Жазылып тәуір болғаннан кейін, осы бір ауыз сөздің құдіреті мені аштық бағдарламасын ұстануыма алып келді. Сол кездегі болған оқиғаны айт десең айта кетейін, біреу болмаса біреуге жарар.

Менің негізгі мамандығым агроном. Ол кезде мен бейберекет өмір сүрудің нәтижесінен қатты аурып жүргенмін, себебі тамақты кез келген уақытта талғамай қалай болса солай ішу, арақ пен темекіні мақтан көріп бастап үйреніп алып, соңынан қалай маскүнемге және темекі мен ашты шәй бәңгішеге (наркоман) қалай айланып кеткенімізді білмей де қалдық. Осы әдет Кеңес үкіметінің тәрбиесімен өскен, қызмет істеген мамандардың бәріне тән ерекшелік болды десем қателеспеймін, себебі ауыр жұмыстан қажығанда демалысымыздың сиқы осы болды, басқадай демалуға болатынын білмедік, 10 шақты жылдар бойы заңды демалысымызды да ала алмайтынбыз, ерте көктемнен қар түскенше тәулігіне 16...18 сағаттан жұмыс істеп, балаларымыздың түрін апталап көрмейтінбіз. Осындай бейнет пен тозақтың салдарынан, әсіресе ауылды жерде тұратын 50 жастан асқан азаматтардың, қазіргі кезде түгелдей дерлігі әр түрлі созылмалы аурулармен ауырады, ал негізгі бөлігі мезгілсіз ажалдың құрбаны болуда. Енді өзіме келсек осындай надандықтың, рухани қараңғылықтың салдарынан салмағым 110 кг болып, керек десеңіз еңкейе алмай өз аяқ киімімді әзер киетінмін. Жүргенде ырс-ырс етіп, тұздың көп шоғырлануынан табаным бастырмайтын. Осылай ғұмыр кешудің нәтижесінде 45 жас шамасында жүрегім қысып, бүйрегім істемей, қан қысымым 70-ке дейін күрт төмендеп, асқазаным тоқтап қалып, ұсақ түтікшелері (капиллярлары) жарылып кетті, аузымнан қара қан тоқтамай, жансақтарда (реанимация) өлі мен тірінің арасында 12 тәулік жаттым, жансақтардан шыққаннан кейін ауруханада тағы бір ай жаттым, сол кезде маған күні түні ине қойып (система) гемодез т.б. витаминдермен қоректендірді, ал асқазанымның үстіне мұз қойды, мұздың ызғарын мүлдем сезбедім.

Поиск по сайту: