РЭКАМЕНДАВАНАЯ АІТАРАТУРА

Асноўная

1. Сучасная беларуская мова: вучэб. дапам. / Л.М.Грыгор'ева [і інш.]; пад агул.рэд. Л.М.Грыгор'евай. - Мінск: Выш.шк., 2006. - 559 с.

2. Беларуская мова: сцісла і даступна: дапам. для старшаклас- нікаў і абітурыентаў / У.Г.Будай, А.М.Калюта, А.В.Лаўрэненка.- Мінск: Элайда, 1997.-160 с

3. Курс беларускай мовы / Л.І. Сямешка [і інш.]. - Мінск: Ун- іверсітэцкае, 1996. - 375 с.

4. Практыкум па беларускай мове / пад агул. рэд. Г.М.Мала- жай. - Мінск: Выш. шк., 1994. - 349 с.

5. Сучасная беларуская мова: Фанетыка. Фаналогія. Арфаэпія. Арфаграфія. Лексіка. Лексікалогія. Фразеалогія. - Мінск: Выш. шк., 1998. - 334 с.

6. Федоров, А.В. Основы общей теории перевода / А.В.Фёдо­ров. - М.: Просвещение, 1969. - 336 с.

7. Юрэвіч, А.К. Стылістыка беларускай мовы: Вучэб. дапам. - 2-е выд., перапрац. і дап. / А.К.Юрэвіч. - Мінск: Выш. шк., 1992. - 288 с.

Дадатковая

1. Абабурка, М.В. Параўнальная граматыка беларускай і рус- кай моў / М.В.Абабурка. - Мінск: Выш. шк., 1992. - 224 с.

2. Антанюк, Л.А. Беларуская навуковая тэрміналогія / Л.А.Ан- танюк. - Мінск: Навука і тэхніка, 1987. - 240 с.

3. Беларуская мова: Цяжкія пытанні фанетыкі, арфаграфіі, гра- матыкі / пад рэд. А.І.Падлужнага. - Мінск, 1987. - 234 с.

4. Беларуская мова: Энцыклапедыя / пад рэд. А.Я.Міхневіча. - Мінск: БелЭН, 1994. -655 с.

5. Бордович, А.М. Сопоставительный курс русского и белорус­ского языков / А.М.Бордович, А.А.Гируцкий, Л.В.Чернышова. - Минск: Універсітэцкае, 1999. - 223 с.

6. Бурак, Л.І. Даведнік па пунктуацыі беларускай мовы / Л.І.Бу- рак. - Мінск, 1980. - 208 с.

7. Гируцкий, А.А. Белорусско-русский художественный билинг­визм / А.А.Гируцкий. - М., 1987. - 148 с.

8. Даниленко, В.П. Русская терминология: Опыт лингвисти­ческого описания / В.П.Даниленко. - М.: Наука, 1977. - 246 с.

9.Конюшкевич, М.И. Синтаксис близкородственных языков: тождество, сходство, различия / М.И.Конюшкевич. - Минск: Высш. шк., 1989. - 157 с.

10.Каўрус, А.А. Дакумент па-беларуску / А.А.Каўрус. - Мінск: Беларусь, 1994. - 160 с.

11. Ёбап аэ, А.Ї . Аа №т з] аб, абаёаоаб ³ аабй ў^ 6аб о оуб! ^Зї а- ёТ аЗз / А.'І^ .Ёбап аё// Аап зё АО ЙаЭ. 4. - 1995. - ¹ 1. - N. 25-27

12. Ёбап аё, А.Ї . I аёаа бйў аай паї а^ 604 аё аўбй аабйз ф ааёабопёз] оўбі з^ аф6аабў^ ї з 20-б - ї а-. 3D-6 аа / А.Ї .Ёбап аё // Аап зё AAQ N15. 4.. - 1990. - і 1. - N. 21-24.

13. Ёбап аё, А.Ї . Ї ї збё їбй ^ бйїаф з з ёўоТ ф бапібаої фё ааёаббпёаё ^ аой ў^ аёШ аё 6ўб] з^ аёТ азз ї а 'а^-абёб 00 п6аа аадў / А.Ї .Ёбап аё // Сўб] з^ аёааіЧ й а|э ёа6ў и. - I пё, 1997. - Айї.1. - N. г-15.

14. ЁбабёТа ] s6i ае^-апёТа її пЇаёа її бадбааї 6ёа ё бїїбўаТ^-а- ї ё^ ^ а6Ч ї-6аої е^-апёТ ё 6абї ё^ їёТ гее. - I .: I абёа, 1979. - 124n.

15. Еаї^ї фпёаў, A.I . аў ааёаббпёаў аа6а^ М аў 6ўб] з-

^ аёї азў:] а^ аабао зў / A.I .Ёаё фпёаў. - Абї а^ а: АбАС, 2007. - 166 п.

16. Ёаenзёаёї азў гсн-ага ае ааёаббпёаё ё36аба6бб^ аё ] ї ай / їаа бўа. А .В .Ааоаї Сё аа. - I зі пё:І аабёа з 6ўоі зёа, 1994. - 463 п.

17. Ёббёў, А.Е Вдйё ё пї да а^ ёа / її а баа. А.А.бї] nёїё. - Еї п- 61 а і /А.: баї ёёп, 1998. -416 п.

18. Ёўз ^-й ^ пёаў, А.А. Ааёаббіпёаў ] ї аа. Сўб] з^ аёааіЧ аў ёаёп- ёа/ А.А.Ёў0+ш пёаў. - М пё: Е2А0 MQ 2001. - 256 п.

19. I абз ўфпёаў, А.А. Ааёаббпёаў ] ї аа. Ї баоаіпё аў ёаёпёа: їбаё6й ёб] / А.А.! абз ўфпёаў. - Абї а^ а, 2003. - 131 п.

20. I абз ўфпёаў, А.А. Ааёаббпёаў ] ї аа. Ї баоаіпё аў ёаёпёа ф гй 6аёіпЧ й] з п6й ёзп6й Ч й ] агІЇае6аб / А.А.I абз ўфпёаў. - Абї а- ^ 2000. - 116 п.

21. Ї ааёб^ й, А.². I ї аад* аф^-аў їбааёа] абйёа ф ааёаббпёаё ^ аабёї аа-6ўб^ з^ аё 6ўб] з^ аёї азз // Аапоз Аі Ааёаббпз. Nаб. аб] а^ і 6аб. ^ аабё. - I зі пё, 1997. - і 2. - N. 116-127.

22. Еааї ёз а, А.Ї . Ї бї аёа й ї абааї аа п аёёдёГ бї ап6аІу ^ й б ўдй ёї а. - I ёі пё: І^-аї ААО ё] .А.Ё. Ёей ё^ а, 1980. - 184 п.

23. N6а^ ёаа³^ А.А. Na а^ 6й аа апаа!» ^ а ёаёпзёз £бўёа-ёабз^ - пёааа їабї ажа^ ^ ў ф пб^-ап аё ааёаббпёаё ] ї аа // Ааёаббпеау ] ї аа. - Айї. 5. - I з? пё, 1977. - N. 27-34.

24. Nбїaба^ пёаў, А.А. I айаў 6аб] ё^ ї ёї аёў: Аїїбї пй 6аї бёё / A.А.Nбїaба^ пёаў, I .А.Ї їаїёunёаў, I .А.Аапёёиааа. - I .:I абёа, 1989. - 246 п.

25. Шчэрбін, В.К. Беларуская тэрміналогія і тэрмінаграфія даваеннай пары / В.К.Шчэрбін // Весці АН Беларусі. Сер. гуманітар. навук. - Мінск, 1994. - № 3. - С.112-121.

Слоўнікі

1. Арашонкава, Г.У. Слоўнік цяжкасцей беларускай мовы / Г.У.Арашонкава, В.П.Лемцюгова. - Мінск, 1987. - 210 с.

2. Беларуская навуковая тэрмінолёгія: Тэрмінолёгія лёгікі і псіхолёгіі. - Мінск: Выд. Бел. акад. навук, 1923. - 63 с.

3. Беларусь: энцыклапедычны даведнік. - Мінск: БелЭН, 1995. - 800 с.

4. Булыка А.М. Слоўнік іншамоўных слоў. - Мінск: Нар. асве- та, 1993. - 398 с.

5. Васілец, Т.У. Руска-беларускі слоўнік па псіхалогіі / Т.У.Ва- сілец, Я.Л.Каламінскі, Р.А.Макарэвіч. - Мінск,1991. - 50 с.

6. Дефектология: Словарь-справочник / под ред. Б.П.Пузано- ва. - М.: Новая школа, 1996. - 80 с.

7. Коджаспирова, А.Ю. Педагогический словарь: для студ. высш. и сред. пед. учеб. заведений / А.Ю.Коджаспирова, Ю.А.Код- жаспиров. - М.: Издательский центр «Академия», 2000. - 176 с.

8. Основные термины психологии // Немов Р. С. Психология:: учеб. для студентов высш.пед.учеб.заведений: В 3 кн. - М.: ВЛАДОС,1995.

9. Педагогическая энциклопедия. В 4 т. - М.: Просвещение, 1965.

10. Психологический словарь / под ред. В.В.Давыдова [и др.]. - М.: Педагогика, 1983. - 448 с.

11. Психология: Словарь / под общ. ред. А.В.Петровского, М.Г.Ярошевского. - М.: Политиздат, 1990. - 494 с.

12. Русско-белорусский словарь. В 2 т. - Мінск: БелЭН, 1982.

13. Слоўнік беларускай мовы: Арфаграфія. Арфаэпія. Акцэн- туацыя. Словазмяненне. - Мінск, 1987.

14. Статут Вялікага княства Літоўскага 1588: Тэксты. Даведкі. Каментарыі. - Мінск: БСЭ, 1989. - 573 с.

15. Сцяцко, П.У. Слоўнік лінвістычных тэрмінаў / П.У.Сцяцко, М.Ф.Гуліцкі, Л.А.Антанюк. - Мінск: Выш. шк.,1990. - 222 с.

16. Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. У 5 т. - Мінск: БелЭН, 1977-1984.

17. Беларуская савецкая энцыклапедыя. У 12 т. - Мінск: Га- лоўная рэдакцыя БелСЭ, 1969 - 1975. - Т. 1-12.

СПІС УМОЎНЫХ СКАРАЧЭННЯЎ

A. П. - А.Пысін Ад. - В.Адамчык Багд. - М.Багдановіч

БелСЭ - Беларуская савецкая энцыклапедыя: У 12 т. - Мн.: Галоў- ная рэдакцыя БелСЭ, 1969-1975. - Т. 1-12.

БелЭН - Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. - Мн.: БелЭН, 1996­2004.

Бяд. - З.Бядуля

B. Г. - В.Габрук В.Д. - В.Дубінка Гіл. - Н.Гілевіч Гл. - П.Глебка

Грабчыкаў (рбс) - Грабчиков С.М. Русско-белорусский словарь. - Минск: Нар. асвета, 1990. - 224 с. Грах. - С.Грахоўскі Дал. - Г.Далідовіч

ДэфСД - Дефектология: Словарь-справочник / Под ред. Б.П.Пуза- нова. - М.: Новая школа, 1996. - 80 с.

ДэфСД - Дефектология: Словарь-справочник / Под ред. Б.П.Пуза-

нова. - М.: Новая школа, 1996.

Ермал. - Я.Ермаловіч

Зв. - газета «Звязда»

І.Ж. - І.Жарнасек

І.К. - І.Капыловіч

І.М. - І.Мележ

І.Н. - І.Навуменка

К. - А.Куляшоў

Каратк. - У.Караткевіч

Кудр. - А.Кудравец

Л. - А.Лойка

Лагапедыя - Логопедия: Учеб. для студ. дефектол. фак. педвузов /

Под ред. Л.С.Волковой, С.Н.Шаховской. - М.: Гуманит. изд. центр

ВЛАДОС, 1999. - 680 с.

Лыньк. - М.Лынькоў

М.Л. - М.Лобан

М.Т. - М.Танк

Мас. - А.Масарэнка

Міс. - П.Місько

Мысл. - В.Мыслівец

Нем. - Р.С.Немаў

Немаў - Немов, Р.С. Психология: Учеб. для студ. высш. пед. уч. заведений: Кн. 2: Психология образования / Р.С.Немов. - М.: ВЛА- ДОС, 1998. - 608с. Нов. - І.Новікаў

П.С. - Психологический словарь / Под ред. В.В.Давыдова, А.В.За- порожца, Б.Ф.Ломова [и др.] - М.: Педагогика, 1983. - 448 с. Панч. - П.Панчанка

ПС - Коджаспирова, А.Ю. Педагогический словарь: Для студ. высш. и сред. пед. учеб. заведений / А.Ю.Коджаспирова, Ю.А.Коджаспи- ров - М.: Издательский центр «Академия», 2000. - 176 с. Пташ. - І.Пташнікаў

РБС-93 - Русско-белорусский словарь: В 3 т. /АН Беларуси, Ин-т языкозн. им.Я.Коласа. - 4-е изд., испр. и доп. - Минск: Белорус. сов. энциклопедия им. П.Бровки, 1993. - Т.1-3. Рогаў - Рогов, Е.И. Настольная книга практического психолога в образовании: Учебное пособие / Е.И.Рогов. - М.: ВЛАДОС, 1996. - 529 с.

Сацыяльная педагогіка - Мудрик, А.В. Социальная педагогика: Учеб. для студ. пед. вузов / Под ред. В.А.Сластенина. - М.: Изда­тельский центр «Академия», 1999. - 184 с. Сач. - Б.Сачанка Сіп. - Я.Сіпакоў Стр. - М.Стральцоў

СЦБМ - Арашонкава, Г.У. Слоўнік цяжкасцей беларускай мовы / Г.У.Арашонкава, В.П.Лемцюгова. - Мінск, 1987. - 210 с. ТСБЛМ-96 - Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы / Пад рэд. М.Р.Судніка, М.Н.Крыўко. - Мінск: Бел. энцыклапедыя ім. П.Броўкі, 1996. - 784 с.

ТСБМ - Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5 т. - Мінск:

Бел СЭ, 1977-1984. - Т. 1-5.

Х.Ж. - Х.Жычка

Хадк. - Т. Хадкевіч

Ц.Г. - Ц.Гартны

Шах. - У.Шахавец

ЗМЕСТ

Прадмова...................................................................................... 3

Уводзіны....................................................................................... 4

§ 1. Беларуская мова - нацыянальная мова

беларускага народа............................................................ 4

§2. Гістарычныя этапы фарміравання і развіцця

беларускай мовы............................................................... 5

§3. Месца беларускай мовы сярод іншых славянскіх моў.. 12

§4. Формы беларускай нацыянальнай мовы...................... 15

4.1. Беларуская літаратурная мова і яе нормы....... 15

4.2. Дыялектная мова........................................... 17

§5. Моўная сітуацыя на Беларусі...................................... 19

Раздзел 1. Мова і маўленне......................................................... 31

§ 1. Сутнасць мовы.......................................................... 31

§2. Функцыі мовы........................................................... 32

§3. Мова і іншыя сродкі камунікацыі............................... 34

§4. Маўленчая дзейнасць. Суадносіны паміж мовай і маўленнем 35

Раздзел 2. Лексіка беларускай мовы паводле сфер

яе выкарыстання.......................................................................... 50

§ 1. Лексіка агульнаўжывальная....................................... 50

§2. Лексіка абмежаванага выкарыстання.......................... 51

2.1. Дыялектная лексіка........................................ 51

2.2. Спецыяльная лексіка...................................... 53

2.2.1 Тэрміны, наменклатурныя назвы,

прафесіяналізмы............................................ 54

2.2.2 Узаемадзеянне паміж спецыяльнымі

і агульнаўжывальнымі словамі....................... 55

2.3. Жаргонная і аргатыўная лексіка..................... 56

Раздзел 3. Беларуская навуковая тэрміналогія.............................. 67

§ 1. Прадмет і задачы беларускай навуковай тэрміналогіі,

яе месца ў сістэме беларускай мовы................................. 67

§2. Гісторыя развіцця беларускай навуковай тэрміналогіі 69

§3. Лексіка-семантычная характарыстыка тэрміналогіі..... 74

3.1. Сістэмнасць тэрмінаў. 74

3.2. Адназначнасць.............................................. 78

3.3. Сінанімія, дублетнасць, варыянтнасць........... 79

3.4. Аманімія....................................................... 80

3.5. Антанімія...................................................... 82

§4. Структурная характарыстыка тэрмінаў

і асноўныя спосабы іх утварэння...................................... 83

4.1. Лексіка-семантычны спосаб утварэння

тэрмінаў................................................................... 84

4.2. Марфалагічны спосаб утварэння тэрмінаў.......... 88

4.3. Сінтаксічны спосаб утварэння тэрмінаў............. 90

§5. Генетычная характарыстыка тэрміналогіі................... 93

5.1. Асваенне запазычаных тэрмінаў........................ 96

§6. Лексіка-граматычная характарыстыка тэрміналогіі..... 97

Раздзел 4. Лексікаграфія. Тэрмінаграфія.................................... 113

§ 1. Паняцце «лексікаграфіі» і «тэрмінаграфіі»............... 113

§ 2. Будова слоўнікавага артыкула, сістэма стылістычных

і граматычных памет...................................................... 114

§ 3. Тыпы слоўнікаў....................................................... 116

Раздзел 5. Стылістыка. Асаблівасці навуковага стылю мовы...... 126

§ 1. Паняцце стылю........................................................ 126

§ 2. Характарыстыка функцыянальных стыляў

беларускай мовы............................................................ 128

§ 3. Навуковы стыль беларускай літаратурнай мовы....... 130

3.1. Лексічныя асаблівасці навуковага стылю...... 134

3.2.Марфалагічныя асаблівасці навуковага стылю 135

3.3. Сінтаксічныя асаблівасці навуковага стылю.. 137

3.4. Асноўныя прыметы навуковага тэксту.......... 138

§ 4. Асноўныя жанры навуковай літаратуры................... 145

Раздзел 6. Афіцыйна-дзелавыя дакументы і паперы................... 153

§ 1. Паняцце дакумента. Класіфікацыя і рэквізіты

дакументаў.................................................................... 153

§2. Асноўныя патрабаванні да афармлення афіцыйна-

дзелавых папер і асаблівасці мовы дакументаў............... 155

§3. Апісанне і ўзоры афармлення некаторых афіцыйна-дзелавых дакументаў. 156

Раздзел 7. Тэорыя і практыка перакладу навуковых тэкстаў

з рускай мовы на беларускую..................................................... 165

§1. Змест паняцця «пераклад»........................................ 165

§2. Прыёмы перакладу з рускай мовы на беларускую...... 167

Тэксты для самастойнага перакладу............................................ 181

Дадатак...................................................................................... 189

Кароткі руска-беларускі слоўнік тэрмінаў дэфекталогіі............... 196

Кароткі руска-беларускі слоўнік тэрмінаў псіхалогіі................... 211

Кароткі руска-беларускі слоўнік тэрмінаў педагогікі.................. 235

Літаратура................................................................................. 265

Спіс умоўных скарачэнняў......................................................... 268

Вучэбнае выданне

ЛАПКОЎСКАЯ Алена Мікалаеўна

БЕЛАРУСКАЯ МОВА (ПРАФЕСІІЙАЯ ЛЕКСІКА)

Вучэбны дапаможнік

Рэдактар Н.М. Красніцкая Камп'ютарная вёрстка: М.І. Верстак Дызайн вокладкі: В.В. Канчуга

Падпісана да друку 2009. Фармат 60х84/16. Папера афсетная. Рызаграфія. Гарнітура Таймс. Ум.-друк.арк. 15,81. Ул.-выд.арк. .14,76. Тыраж 250 экз. Заказ

Выдавец і паліграфічнае выкананне: Установа адукацыі «Гродзенскі дзяржаўны універсітэт імя Янкі Купалы». ЛВ +»02330/0549484 ад 14.05.2009. ЛП +> 02330/0494172 ад 03.04.2009.

Завулак Тэлеграфны, 15а, 230023, Гродна.

²⁰ Даннленко, В.П. Русская термннологня: Опыт лпнгвпстпческого оппсанпя / В.П.Данпленко. - М., 1977. - С.44.

^[1] Гл.: Беларуская мова: Энцыклапедыя / пад рэд. А.Я.Міхневіча. —Мінск: БелЭН, 1994. - С. 383.

^[1] Сцяцко, П.У. Слоўнік лінгвістычных тэрмінаў / П.У.Сцяцко, М.Ф.Гуліцкі, Л.А.Антанюк. - Мінск: Выш. школа, 1990. - С.83.

^[2] Оканне - фанетычная з'ява, пры якой галосныя [о] і [а] пасля цвёрдых і зацвярдзелых зычных у першым складзе перад націскам адрозніваюцца.

^[2] Беларуская мова: Энцыклапедыя / пад рэд. А.Я.Міхневіча. - Мінск: БелЭН, 1994. - С.174.

^[3] Гл.: Сямешка Л.І. Беларуская мова: вучэбны дапаможнік. — Мінск: Сучас- нае слова, 1999. — С.5—9.

^[4] Глоса - заўвага перапісчыка на полі рукапісу або непасрэдна ў тэксце як сродак тлумачэння незразумелага слова або мясціны (Сцяцко, П.У. Слоўнік лінгвістычных тэрмінаў / П.У.Сцяцко, М.Ф.Гуліцкі, Л.А.Антанюк. - Мінск: Выш. школа, 1990. - С.38.).

Прыточнікі - заўвагі перапісчыка, якія падаваліся ў канцы рукапісу, дадава- ліся, «прытачваліся» да яго.

^[5] Гл.: Красней, В.П. Пошукі прынцыпаў і шляхоў выпрацоўкі беларускай нацыянальнай тэрміналогіі ў 20-х гадах / В.П.Красней // Беларуская мова. - Мінск, 1985. - Вып.13. - С.38-40.

^[6] Прадмова // Тэрміналагічны зборнік «85-86». - Мінск: Навука і тэхніка, 1990. - С. 3.

^[7] Гарэцкі, Р. Беларуская навуковая тэрміналогія - важны кірунак у нацыя- нальным адраджэнні / Р.Гарэцкі // Праблемы беларускай навуковай тэрміналогіі: Матэрыялы Першай нац. канф., Мінск, 4-6 мая 1994 / ТБМ імя Ф.Скарыны. - Мінск, 1995. - С. 12.

^[8] Красней, В.П. Аб сінонімах, дублетах і варыянтах у тэрміналогіі / В.П.Крас- ней // Веснік БДУ. Сер.4. - 1995. - №1. - С.27.

^[8] Внноградов, В.В. Основные тнпы лекспческпх значенпй слов / В.В.Впног- радов // Вопросы языкознанпя. - 1953. - №» 5. - С. 6.

^[9] Мацюк, Г.П. Про термінологізацію однннць загальновжнваноі лекснкн / Г.П.Мацюк // Мовазнавство. - 1984. - № 5. - С. 69.

^[9] Петров, А.А. Семантнка научных термннов / А.А.Петров. - Новоснбнрск, 1982. - С.74.

^[10] Антанюк, Л.А. Беларуская навуковая тэрміналогія: Фарміраванне, струк- тура, упарадкаванне, канструяванне, функцыяніраванне / Л.А.Антанюк. - Мінск:

^[11] Лотте, Д.С. Вопросы запмствованпя п упорядоченпя пноязычных термп- нов п термпноэлементов / Д.С.Лотте. — М., 1982. — С.108.

^[12] Станкевіч, А.А. Лексіка грэка-лацінскага паходжання ў сучаснай беларус- кай мове. ДКН / А.А.Станкевпч. - Гомель, 1975. - С.124-125.

1. Азначце прадмет і сфармулюйце задачы беларускай навуко- вай тэрміналогіі.

^[13] Першапачаткова тэрмін «энцыклапедычны слоўнік» ужываўся як сінонім да тэрміна «энцыклапедыя».

^[14] Сцяцко, П.У. Слоўнік лінгвістычных тэрмінаў / П.У.Сцяцко, М.Ф.Гуліцкі, Л.А.Антанюк. - Мінск: Выш.школа, 1990. - С.141.

^[15] Баллн, Ш. Французская стнлнстнка / Ш.Баллн. - М., 1961. - С. 144.

^[16] Гл.: Мнтрофанова, О.Д. Язык научно-техннческой лнтературы / О.Д.Мнт- рофанова. - М.: Нзд-во МГУ, 1983. - С. 30-31.

¹ Прыклады кампазіцыйнай структуры навуковых тэкстаў прыводзяцца ў §5. Асноўныя жанры навуковай літаратуры.

¹ Узоры афармлення некаторых афіцыйна-дзелавых папер размешчаны ў да- датку, у канцы дапаможніка.

Поиск по сайту: