Як раней людзей хавалі

Раней, кажуць, людзі доўга жылі. Састарыцца бацька — нічога не робіць. А ежы мала было, ну дык што з ім рабіць, са старым? Тады сын пасадзіць яго на саначкі, завязе ў роў ды i укіне туды. А равы былі дужа глыбокія. Дык бацька адтуль не можа вылезці, там i сканае.

Адзін сын вельмі любіў свайго бацьку. Як той састарыўся, ён узяў i пасадзіў бацьку ў склеп, а саначкі завёз парожнія ды i ўкінуў у роў, каб суседзі таго не ведалі. Бацька сядзіць у склепе, сын яму есці носіць туды.

Прайшло так гады два ці колькі там, i не зарадзіў нешта хлеб. Пачаўся голад, гнілую калоду таўклі ды елі. I насенне звялося. Пайшоў сын да бацькі i пытаецца:

- Як жыць будзем, тата? што гэта сеяць?

- Вазьмі, сынок, старую страху раскрый, салому гэту парэж, парэж дробненька ды i пасей.

- Ну, дык што з таго будзе?

— А што Бог дасць, то i будзе...

Зняў сын салому са страхі, пакрышыў-пакрышыў ды i засеяў. Як зарадзілася тое жыта — дык з нівы валіцца. Суседзі дзівяцца, ні ў кога такога жыта няма. Ну i давай у яго дапытвацца:

— Ад чаго ў цябе такое жыта ўрадзіла?

Ён тады i расказаў ім — некуды ўжо хавацца:

— Я бацьку пашкадаваў у роў везці ды пасадзіў у

склеп. Баяўся вас, людцы. Гэта мне бацька параіў

узяць са старой стархі саломы, пакрышыць яе ды пасеяць. Я так i зрабіў.

Зразумелі тады людзі, што гэта яму Бог за тое ўрадзіў, што ён бацьку ў роў не завёз. 3 таго часу перасталі старых скідваць у роў.

Нябожчыкі

Прыкметамі, якія беспамылкова прадказваюць смерць чалавека, лічацца: пеляна на вачах, халодны пот, хрыпенне ў грудзях, своеасаблівы пах з рота (пахне зямлёй), перастае біцца прамянёвая артэрыя. А жылы ў скронях, наадварот, моцна пачынаюць пульсаваць. У паміраючага падаўжаецца нос, таму што калі Смерць падступаецца да чалавека, яна доўга трымае яго за нос, i ад гэтага ён завастраецца i xaладнее. Калі чалавек у час агоніі ўтаропіцца ў адну кропку, гэта азначае, што Смерць тады зазірнула яму ў вочы.

За некалькі гадзін да смерці хворы звычайна адчувае палёгку. Гэта Смерць на час адступілася ад чалавека, каб захапіць смяротныя прыпасы i даканаць яго. Калі хворы папросіць перавярнуць яго на левы бок, смерць ягоная яшчэ больш наблізіцца.

Адразу ж пасля смерці гаспадара старэйшы з сям'і заходзіць па чарзе ў стайню, хлявы i нават да свойскай птушкі i, стаўшы ў дзвярах, гаворыць: «Няма ўжо волікі (конікі, кароўкі i г.д.) вашага гаспадара (гаспадыні)!» Гэтак робяць, каб нябожчык (у прыватнасці, калі быў сквапны) не пацягнуў усяе жывёлы за сабою.

Сама па сабе Смерць такая страшная, што ўсіх палохае. Колькі б чалавек ні жыў, як бы яму ні было лixa жыць, а ўсё ж не хоча паміраць, раней таго часу, як Бог прызначыў. Вельмі старэнькія дзед ды баба наракалі на Бога, што не дае ім смерці. А як яна прыйшла ў постаці гусі, то дзед кажа: «агіль» да бабы. Смерць да бабы, а тая — «агіль» да дзеда. Вядома, кожнаму хочацца яшчэ пажыць хоць крышачку.

Адна жанчына, збіраючысяўужо паміраць, сядзела ўвечары пры расчыненым акне. Заляцеў матылёк i сеў ей на рукау. Кабета, гледзячы на яго, сказала пяшчотна: «Смерцічка ты мая». I на гэтую ж ноч памерла.

Самагубцы

Беларусы перакананы, што чалавек не сам пазбаўляе сябе жыцця, а даводзіць яго да самагубства i нават непасрэдна забівае або топіць Нядобры Дух. Калі ж які-небудзь чалавек накладзе на сябе рукі, то гэта не сам, гэта яго Дух пад'юджвае ды спакушае, каб запанаваць над яго душою.

Часам Нядобры Дух прымае воблік знаёмага ці кума, каб надзейней спакусіць, а потым загубіць чалавека, ці ўручае яму заклятыя рэчы, якія прыносяць пагібель тым, хто ix возьме. Асабліва часта вешаюцца няшчасныя самагубцы ў хлявах i гумнах.

Самагубцы трывожаць жывых, асабліва тых, што ведалі ix, мелі з імі справу, магчыма, пакрыўдзілі ix, не далі ім неабходнай любові i падтрымкі — таму лёс самагубцаў i хвалюе блізкіх сваякоў.

Беларус ніколт не верыць, што чалавек уласнай воляю пасягнуў на свае жыццё. Кожнае самагубства, на яго думку, — гэта справа Нядобрага Духа, бо толькі ён падштурхоўвае чалавека на гэта. I тады апанаваныя Духамі людзі робяць спробы самагубства. Таму пра вісельнікаў кажуць: «Хіба то ён сам вешаўся? Нядобры Дух ахвоты паддаў»- Калі вісельнік стаіць на каленях, ён пaвeciўcя пад уплывам Хатніка ці Лесавіка.

Самагубцы робяцца стыхійнымі істотамі, якія належаць да царства Лесуна, Вадзяніка ці Хатніка.

Душа

Беларусы ўяўляюць душу нечым матэрыяльным, але больш тонкім, чым навакольныя рэчы. Душа — дух, пара (як у лазні), якая можа бясконца мяняць сваю форму i прымаць разнастайныя вобразы, а таксама быць нябачнаю для жывых. Калі чалавек спіць, то душа выходзіць з яго i наведвае тыя мясціны, якія яму прысніліся.

Душа чалавека ў такой самай постаці, як чалавек, толькі малая: гэта цела ў целе. Яна вылеціць з цела ды ідзе да Неба або куды ей Бог прызначыў, а цела тут застаецца.

Душа — гэта дух, што чалавек дыхае. Як чалавек пакіне дыхаць, то i душа з яго выйдзе вон. Многія пераконваюць, што, знаходзячыся каля чалавека, які памірае, яны бачылі, як душа выходзіла з рота ў выглядзе пары.

Як чалавек памірае i душа яго расстаецца з целам, то яна брудная. Адразу пасля смерці чалавека ставяць на стол міску з вадою i вешаюць каля акна чысты ручнік — каб душа магла памыцца i ўцерціся.

Душа чалавека па смерці яшчэ не адлятае далека, а жыве ў той хаце датуль, пакуль не пахаваюць цела. Потым сорак дзён яна яшчэ застаецца ў родных мясцінах. Шэсць дзён ходзіць каля хаты i тры дні па сваіх агародах i палях.

Душа вылятае матыльком, птушкай, мухай, пчолкай. Калі хто памрэ, а над яго крэўным лятае, шчабечучы, птушачка, то гэта душа памерлага. Беларус цалкам упэўнены, што душа тапельца абавязкова павінна нейкі час плаваць у выглядзе сіняе качкі.

Калі парадзіха памрэ ад родаў, значыць, душа яе адразу паляціць у Вырай.

Душы людзей, што загшулі на вайне, таксама бязгрэшнымі ідуць на Неба. Па заканчэнні вайны Бог заўсёды спускае драбіны, каб душы ўсіх загінуўшых ішлі на Неба. Аднаго разу адзін ваяр прыкінуўся мёртвым, каб яго не забілі, а як Бог спусціў драбіны, так i ён з усімі палез. Залез ужо да палавіны. Але ж Бога не падманеш. Ён так страсянуў драбіны, што тыя перавярнуліся. Ваяр упаў на зямлю ды забіўся.

Поиск по сайту: