 |
|
|
Архитектура Астрономия Аудит Биология Ботаника Бухгалтерский учёт Войное дело Генетика География Геология Дизайн Искусство История Кино Кулинария Культура Литература Математика Медицина Металлургия Мифология Музыка Психология Религия Спорт Строительство Техника Транспорт Туризм Усадьба Физика Фотография Химия Экология Электричество Электроника Энергетика |
Эпісталярныя крыніцы. XVI-XVIII вв. (Ф.Кміта-Чарнобыльскі, Курбскі і інш)
Важную групу або катэгорыю гiсторыка-лiтаратурных крынiц складае эпiсталярная спадчына — пiсьмы, запiскi, пасланнi i г. д. Пiсьмы можна падзялiць на наступныя вiды: 1) пiсьмы ў перыядычныя выданнi (тут трэба адрознiваць арыгiна- 2) пiсьмы ва ўстановы (дзяржаўныя, грамадскiя, прыватныя). Паасобку яны могуць не мець цiкавасцi, паколькi найчасцей закранаюць прыватныя праблемы, але вывучэнне iх як масавай крынiцы дазваляе акрэслiць характэрныя рысы грамадскай думкi пэўнага час; 3) пiсьмы палiтычным, грамадскiм дзеячам, вучоным, прадстаўнiкам мастацтва. Пiсьмо, як, можа, нiякi iншы дакумент, здольнае спынiць iмгненне, паказаць чалавека з усiмi яго асабiстымi клопатамi i грамадскiмi сувязямi ў нейкi адметны момант жыцця (неабходна адрознiваць афiцыйную i прыватную перапiску); 4) прыватная перапiска. Прыватнае пiсьмо – гэта пiсьмовы асабiсты зварот аўтара да пэўнай асобы (цi некалькiх асоб). Устойлiвымi элементамi эпiсталярнага помнiка з’яўляюцца: указанне адраса, месца напiсання, даты напiсання, зварот да адрасата, подпiс аўтара пiсьма (але часам даследчыкi маюць справу з пiсьмамi, у якiх адсутнiчае асобны з пералiчаных элементаў, а здараецца – i ўсе разам ). Але ў змесце прыватнага пiсьма аўтар зусiм свабодны – ён можа пiсаць аб службовых, сямейных, асабiстых справах. Звычайна пiсьмо пiшацца не для друку, не для ўсеагульнага (нават частковага) азнаямлення з iм трэцiх асоб. Вывучаючы эпiсталярныя крынiцы, неабходна валодаць звесткамi па гiсторыi пошты, яе ўстаноў, арыентавацца ў знаках (помнiках) паштовага звароту – марках, паштовых штэмпелях i iнш. У сваiм развiццi эпiсталярныя крынiцы таксама прайшлi шэраг этапаў. Пiсьмы як форма зносiн мiж людзьмi былi распаўсюджаны ўжо з глыбокай старажытнасцi (пiсьмы на бяросце i iнш.). У Вялiкiм княстве асаблiва пашыраецца перапiска ў XVI ст. Вельмi цiкавым помнiкам · напрыклад, з’яўляецца пiсьмо Мiхаiла Глiнскага епiскапу Луку Ватцэльроду, напiсанае на паўлiсце паперы 12 жнiўня 1506 г. праз тыдзень пасля перамогi, атрыманай пад Клецкам. Яно дазваляе ўдакладнiць структуру i памеры войскаў, дзень галоўнай бiтвы (5 жнiўня) i колькасць страт. Пiсьмо князя епiскапу Ватцэльроду, з якiм ён быў у сяброўскiх адносiнах, мае яшчэ адно, больш iстотнае значэнне. Яно было напiсана ў перадсмяротныя днi караля Аляксандра, калi пераможца з-пад Клецка, выратавальнiк Лiтвы, згодна абвiнавачванняў яго апанентаў, быццам бы прэтэндаваў на ягелонскую спадчыну, на велiкакняжацкi пасад. Гэтае простае пiсьмо без упамiнання аб заслугах, якiя за iм прызнае складальнiк «Хронiкi Быхаўца», развенчвае легенду, якая вырасла вакол гэтага разгрому татар, вакол асобы военачальнiка, увасабленнем якой з’яўляецца верш Мацея Стрыйкоўскага. У другой палове XVI ст. пiсьмы складана адрознiць ад iншых вiдаў апавядальных крынiц. · Переписка русского царя Ивана Грозного и находившегося в эмиграции его подданного князя Андрея Курбского, продолжавшаяся в течение 1564—1579 гг., ставшая широко известной, занимала значительное место в публицистике XVI века. Переписка завязалась после того, как Андрей Курбский в апреле 1564 года покинул Россию и уехал в Литву (в оценке причин отъезда не было единства — назывались как гонения на князя, так и государственная измена с его стороны), и написал первое письмо царю. В июле того же года царь отправил ответ — письмо достаточно большого объёма, которое Курбский оценил как «широковещательное и многошумное»; Курбский направил краткий ответ, однако не сумел доставить его в Россию, и переписка прервалась. В 1577 году после похода на Ливонию царь отправил новое письмо, а в 1579 году князь составляет новый ответ и отправляет его вместе с предыдущим письмом. Всего переписка ограничилась пятью письмами. Существуют предположения, что Андрей Курбский пытался составить более обстоятельный ответ царю и даже создать на основе этого ответа литературное произведение, но не довёл эту работу до конца. В переписке Ивана Грозного и Андрея Курбского был затронут широкий круг социально-политических проблем, при этом Иван Грозный и Андрей Курбский расходились в оценке проблем и путей развития Российского государства. Так, считается, что Иван Грозный высказывался за неограниченную власть царя (самодержавия), а Андрей Курбский — за повышение роли знати в управлении государством («ограниченной монархии»). Значительное место в этой переписке занимали вопросы церковно-политического характера.
У форме пiсьмаў складаюцца дзённiкi (Я.Збароўскi), эпiсталярная форма служыць для выяўлення сваiх думак, поглядаў, i вельмi складана размежаваць прыватную i афiцыйную перапiску · пiсьмы аршанскага старасты Ф. Кмiты-Чарнабыльскага 70х гг. 16 века. В период 1573—1574 (по другим сведениям, 1567—1587) состоялась переписка (так называемые листы[2]) Оршанского старосты и Смоленского воеводы Филона Кмиты-Чернобыльского с королем Польским и Великим князем Литовским и государственными особами Великого княжества Литовского. Эти листы (их сохранилось 30) — служебные донесения о военно-политическом положении на восточном рубеже ВКЛ с Московским государством. В некоторых листах Оршанский староста затрагивает острые социальные вопросы Речи Посполитой, резко высказывается о нравах магнатов и шляхты. За двадцать лет до Эриха Лясоты, вне связи с мощами в Киево-Печерской лавре, Филон Кмита Чернобыльский в письме Троцкому кастеляну Остафию Воловичу упоминает былинного богатыря Илью Муравленина.Листы публиковались в 1844 году и в 1975 году[3]. Оригиналы хранятся в отделе рукописей Центральной научной библиотеки Белорусской академии наук · Вядомы таксама пасланнi, што прыпiсваюцца старцу Арцемiю, якi быў асуджаны за вальнадумства ў рэлiгiйных пытаннях Маскоўскiм Саборам 1554 г. i ўцёк у Лiтву. · Таксама прыкладам можа служыць апублiкаваная А. Прахаскам перапiска канцлера Вялiкага княства Лiтоўскага Льва Сапегi, дзе ёсць пiсьмы да Л. Сапегi (у прыватнасцi, 93 пiсьмы караля Жыгiмонта, што тычацца абавязкаў Сапегi як канцлера i як сенатара, вельмi цiкавыя пiсьмы Iпацiя Пацея). Відавочна iмкненне Л. Сапегi як дзяржаўнага дзеяча ўзняцца над прыватнымi iнтарэсамi. I ўсё ж у такiх пiсьмах (як I. Кунцэвiчу 12 сакавiка 1622 г.) ва ўсёй велiчнасцi паўстае i асоба канцлера – чалавека разважлiвага, асцярожнага, патрыёта сваёй Айчыны. Прыватнае пiсьмо I. Кунцэвiчу было яму папярэджаннем, якое той не пачуў i загiнуў.
Поиск по сайту: |