Прынцыпы арфаграфіі.Напісанні заснаваныя на іх

Арфаграфія-раздзел мовазнаўства,які вывучае правілы перадачы вуснай мовы на пісьме. Яе правілы будуюцца на падставе графікі.Прынцып арфаграфіі-вызначальная,асноўная ідэя,заканамернасць,на якой будуюцца і аб’ядноўваюцца ў групы канкрэтныя правілы напісання.

Асноўныя прынцыпы:1.Фанетычны прынцып – напiсанне лiтарарфаграмсупадае з iх лiт.вымаўленнем. Паводле прынцыпа формулююцца правiлы: акання, якання, дзекання, цекання, прыстаўкi без, прыстаўныя гукi.2.марфалагiчны – захоўвае аднолькавае напісанне марфема, не зважаючы на іх рознае вымаўленне ў розных пазіцыях: рэЗаць-рэЗка,рэЗчык:прыст. на –б, -д, часцiцы не, прыназ без.3.традыцыйны –захаванне правапісанне, якое ўсталявалася раней. выключ.з правiл:дзевяты, дзесяты, семнаццаць.4.дыферынцыйны – выкар.для адрознення слоў або iх форм, якiя супад. у вымауленнi:ужыв.вял.лiтары танк-Танк, мiр –Мiр,канчаткi геаграф. назваў i iменпрыкл, пад Барасавам, з Барысавым.5.словаўтв.- граматычны – напiсанне склад. прыметнiкау i назоунікау вагон-рэстаран, цемна-зялены.6.лексiка-семантычны – адрозн.слоў ад словазлучэнняў светла афарбованы, вельмi шаноўны7.граматычны-аднолькава абазначаць на пісьме асобнае знчаэнне пэўнай граматычнай катэгорыі.

ПАНЯЦЦЕ ПРА ЛЕКСIКУ БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ

Лексiка-сукупнасць слоу пэунай мовы. Раздзел мовазнауства, якi выву­чае слоунiавы склад мовы-лексiку, называецца лексiкалогiяй. Лексiчнае значэнне слова-яго змест,адлюсраванне у слове той або iншай з'явы рэчаicнасцi (прадмета, якасцi, дзеяння, стану):легенда-паданне пра пэу­ную асобу, гiстарычную падзею.Граматычнае значэнне удакладняе лексi- чнае i паказвае, што слова належыць да пэунай часцiны мовы, можа (цi не можа) змяняцца-скланяцца,спрагацца, можа (цi не можа)удзельнiчаць у словаутварэннi.

АДНАЗНАЧНЫЯ I МНАГАЗНАЧНЫЯ СЛОВЫ

У кожнай мове есць словы, якiя называюць толькi адзiн прадмет,з'яву, дзеянне(алгарытм,запалка,вяселка);яны называюцца адназначнымi.Словы, што назваюць два,тры i больш прадметау,з'яу,дзеянняу называюцца мна­газначнымi (хлеб). Мнагазначныя словы маюць прамое i пераноснае значэнне.

УЖЫВАННЕ СЛОУ З ПРАМЫМ И ПЕРАНОСНЫМ ЗНАЧЭННЕМ

Слова можа мець прамое і пераноснае значэнні.Усе адназначные словы ўжываюцца з прамым значэннем. Мнагазначныя словы могуць мець не толькі прамыя, але і пераносныя значэнні.

Прамое значэнне слова – гэта асноўнае значэнне, якое замацавалася за ім як пастаяннае.

Пераноснае значэнне слова ўзнікае тады, калі мы пераносім назвы з адной з’явы на другую на другуюна аснове чаго-небудзь.Словы з пераносным значэннем не толькі з’яву, але і змяшчаюць эмацыянальную ацэнку яе, надают пэўнае адценне.

ТЫПЫ ПЕРАНОСУ ЗНАЧЭННЯУ СЛОВА

Адрозніваюць тры асноўные тыпы пераносу, узнікнення новых значняў у слове: метафора, метанімія, сінекдаха. Найбольш часта ў мове ўжываецца метафара.

Метафара – перанос назвы з аднаго прадмета, з’явы на другі на аснове падабенства іх прымет.

Метанімія – замена адной назвы другой назвай на аснове сумежнасці.

Сінекдаха – ужыванне слова як назвы цэлага і часткі гэтага цэлага. Напрыклад, адзіночны лік ужываецца замест множнага і наадварот.

Пераноснае значэнне ў слове з часам можа стаць прывычным і страціць вобразнасць, эмацыянальнасць. У такім выпадку ў слоўніках яно не адзнацаецца як пераноснае: гадзінік адстае, корань слова.

У кантэксце слова мае толькі адно (пераноснае ці прамое) значэнне.

Амонiмы,ix тыпы,стылiстычныя фунцкцыi

Амонiмы – словы, якiя гучаць i пiшуцца аднолькава, але маюць рознае значэнне. Лексiчныя амонiмы – словы аднаго граматычнага класа адной часцiны мовы, яны супадаюць гучаннем I напiсаннем або ва усiх уласцiвых iм формах, або толькi часткова. Паводле гэтага падзяляюць на : Поўныя і няпоўныя.

Поуныя- супадаюць ва усiх граматычных формах. Напр., кавалер1-нежанаты чал, асоба з ордэнамi.

Няпоуныя- супадаюць гучаннем I напiсаннем не ва усiх уласцiвых м граматычных формах. Напр., настойваць1-патрабаваць-неперах, 2-рабiць настойку-перах.

4 тыпы няпоуных амонiмау:

Амаформы у асобных формах- палi-палi

Поиск по сайту: