ГАЖ жобалау дегеніміз не?

ГАЖ жобалау – жабдықтарды таңдау обьектілерді анықтау және олардың қарым қатынасы, - зерттеу облысы таңдау, берілгеннің бағасы – барлығы ГАЖ ің жұмыс қабілеттілігін түзеу қажет. Жақсы жобалаудың маңыздылығы оның көпшілік жұмысқа қабілетсіз немесе нашар жұмыс істейтін ГАЖ қиыншылықтары сапасыз өнімге байланысты.

Басқы қырынан алғанда сапалы жобаланған жүйе қиыншылыққа немесе толық жүйе потенциялын жұмысшылардың білуіне орай талық күшін емес қолданылуы мүмкін. Бастапқыв қажетті жүйе аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз етудің ескіргендігінен өзінің актуалдығын жоғалтуы мүмкін. Сонымен қол еңбегіне негізделген ортаға жаңа технологияны енгізу құлдырауға әкеледі. Жақсы жүйелер жайында айтылатын көп ойлар сәтсіз жүйелерде танылады

10.2 ГАЖ-ні жобалаудың сыртқы жіне ішкі сұрақтары

Ең алдымен, терминдерді анықтап алу қажет. Тұтасымен алғанда жобалау процесі екі негізгі құрамға бөлінеді - жүйелік жобалау және программалық қамтамасыз етуді жобалау.

Сурет 10.1 ГАЖ-ні жобалау процесі.

жүйелілік жобалау жеке адамдардың, адамдар топтарын және ұйымдардағы компьютерлер өзара байланысын қарастырады. Бұл аспект ГАЖ дегеніміз не анықтамасын кеңейтеді. Бұл тек ғана есептеу емес.

ГАЖ жүйелілік жобалау екі өзара байланысты бөліктерге бөлінуі мүмкін: техникалық жобалау (ішкі сұрақтар) және ұйымдастырушы жобалау ( сыртқы сұрақтар). Ішкі сұрақтар жиі жүйе функцияларына және ББ-на қатысты болып келеді.

Ішкі сұрақтар жүйесі әр қайсысында өз тапсырмалары уш негізгі қатысушы топтардан тұрады:

- жүйе қолданушылары

- жүйе операторлары

- жүйені қолданушылар

Ал сыртқы сұрақтар жүйесі келесілер:

- ГАЖ-ні тасымалдаушылар

- Қосымшаларды өңдеушілер

- ГАЖ-нің аналитиктері

10.3 ГАЖ-нің ұйымдастырушылық айналымы

бірде-бір ГАЖ «вакуумдар»Н жұмыс жасамайды. Жұмысты орындай отырып жүйедегі өз жобаларын орындаушы басқа қолданушылар қызығушылықтарын ескеру қажет. Сыртқы қаржыландыру кезінде қаржы салушының мақсаты міндеттерін ескеру керек.

10.4 Жобалаудың құрылымдық моделі

Жалпы алғанда жүйені жобалау және программалық қамтамасыз етуді өңдеуі ГАЖ ні жобалау процесі бұдан әрі техникалық және ұйымдастырушылық жобалауға бөлінуі мүмкін. Техникалық жобалау екі бөлімнен тұрады: жүйе функциональдылығы (операциялар), және ББ жүйесі (берілгендер)

Бірінші бөлім жүйе қамтамасыз етуі тиіс талдау түрлерін орындаумен байланысты. ББ жүйесі жоба мақсатын жүзеге асыру үшін программалық қамтамасыз ету және персоналдар белсенді жұмыс жасайтын компоненттерге сай электронды карталардың жиынтығы болып табылады.

Әдебиеттер: 1,2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48.

Дәріс № 11 Қорытынды

Бүгінде ГАЖ дамуын жалғастыруда. Заманның ГАЖ дамуының бес негізгі бағытын бөліп көрсетуге болады. Бұл GPS және ГАЖ интеграциясы, берілгендер реляционды базасымен бірге ГАЖ интеграциясы; біруақытта қуаттылығын күшейте отырып, ПК -ді арзандату; ноутбуктермен қалта компьютерлерін арзандату; желілік технологиялыр, web – картографиялау және интернет арқылы ГАЖ.

Тұтасымен алғанда ГАЖ индустриясы жаңаны белсенді жұытып, өзгеріп, дамуда. Бұл дегеніміз саланың үлкен потенциялына куәлік ететін индекатор болып табылады. Осылайша, ХХІ ғасырда ГАЖ өзінің қолданушыларын жақсы мүмкіндіктермен қамтамасыз ете отырып, өзінің динамикалық дамуын жалғастырады деп үміттенуге болады.

2.3. Зертханалық жұмыс

Берілген курс бойынша зертханалық жұмыстар Arc View GIS пакетін қолдануға негізделген, ол теориялық білімді бекітіп, санды картографиялық негізді даярлауда практикалық дағдыларды меңгеруге мүмкіндік беретін жаттығулардан тұрады. Берілген көмекші құралдар өңдеуде ESRI фирмасының материалдарын қолданады.

Зертханалық жұмыс № 1. Геоақпататтық жүйелерге кіріспе (4 сағ.)

Сұрақтар::

1. Географиялық ақпараттық жүйе дегеніміз не?
2. ГАЖ-нің туу тарихы
3. Барлығы неше кезең?
4. ГАЖ-нің құрамдық бөліктері
5. ГАЖ қандай міндеттерді шешеді?
6. ГАЖ-ң қолданылуы және мүмкіндіктері
7. ГАЖ-нің функциональды мүмкіндіктері қандай?

Тапсырмалар:

1. Геоақпараттық жүйені тууы және дамуы тарихымен танысқаннан кейін әр кезеңге жеке қысқаша сипаттама баріңіз.

2. ГАЖ-нің функциональды мүмкіндіктері және қолдануын сипаттаңыз.

Әдістемелік нұсқау:Тапсырмаларды орындау кезінде информатика және математика және дәріс №1 тақырыпты материалдарды бойынша базалық білімге сүйену қажет.

Әдебиеттер:1,3,8,11,15,25,29,33,38,45.

Зертханалық жұмыс № 2 Кеңістік талдау: қазіргі географиялық негізі (4 сағ.)

Сұрақтар:

1. Кеңістік нысаны дегеніміз не?
2. Нүктелі нысана нені білдіреді?
3. Сызықтық нысана дегеніміз не?
4. Палигон дегеніміз не?
5. Өлшеу шекаралары не үшін қызымет етеді?
6. Кеңістік координаттар дегеніміз не?
7. Позициялау дегеніміз не?

Тапсырма:

Қоршаған әлемде кездесетін кеңістік бөлу сызбасының суретін салыңыз.

1. Кеңістік талдау әдістеріне талдау жасаңыз.

Әдістемелік нұсқау: Тақырып меңгеру кезінде №2 тақырыпты оқу кезінде алынған білімге сүйену қажет.

Әдебиеттер:2,4,9,12,16,25,29,34,38,45,46,50.

Зертханалық жұмыс № 3 Картографияның негіздері

(4 сағ.)

Сұрақтар:

1. Карта дегеніміз не?
2. Картаның қандай мәліметтерін білесің?
3. Картаның негізгі мәліметтерін атаңыз
4. Масштаб дегеніміз не?
5. Масштабты неше формада көрсетуге болады?
6. Картографиялау дегеніміз не?
7. Картографиялық процесс нені білдіреді

Тапсырма:

1. Анықталған территориялыр бойынша карта-сызбаны құр.

Әдістемелік нұсқау: Географиялық карта талаптарына сай орындалуы керек.

Әдебиеттер:3,7,8,11,14,16,18,20,21,22,26,28,39,42,46.

Зертханалық жұмыс № 4 ГАЖ программалық қамтамасыз ету (4 сағ.)

Сұрақтар:

1. ArcGIS дегеніміз не?
2. ArcGIS қанша кілттік жүйеден тұрады?
3. ESRI компаниясы программалық қамтамасыз етуді не үшін өңдейді?
4. Нақты уақытта программалық қамтамасыз ету үшін қандай қуатты лидер бар?
5. АrcMap дегеніміз не?
6. Ол не үшін қажет?
7. ArcSDE программалар не үшін қажет?
8. ArcIMS дегеніміз не
9. ERDAS Imagine кеңейту моделдері.

Тапсырма:

1. «ГАЖ программалық қамтамасыз ету» 4 дәрісті қараңыз..
2. Кесте түрінде екі лидердің (ESRI inc. Және ERDAS inc) артықшылықтарын салыстырмалы талдаңыз және оларға қысқаша сипаттама беріңіз.

Әдістемелік нұсқа: Тақырыпты меңгеру кезінде №2 тақырыпты алынған білімге сүйену қажет.

Әдебиеттер:5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48

Зертханалық жұмыс №5. ГАЖ деректерінің ұйымдастыру ерекшеліктері. (2 сағ.)

Сұрақтар:

1. Координаталық мәліметтер
2. нүктелік обьектілер дегеніміз не?
3. Сызықтық объектілер дегеніміз не?
4. Ареалдар
5. Атрибут дегеніміз не?
6. Ол не үшін керек?
7. Орындық мәліметтер модельдерін атаңыз
8. Расторлық қойылым дегеніміз не?
9. жиілік тор дегеніміз не?
10. Векторлық таралым дегеніміз не?
11. Векторлық құрылым нені көрсетеді?
12. Векторлық топологиялық құрылым деген не

Тамсырмалар:

1. №5 дәріс тақырыбына ГАЖ дегі мәлімет құрудың ерекшеліктерімен танысу:

- координаттық белгілер.

- Атрибуттық мәліметтер.

- Орындық мәліметтер моделі.

Жауаптарын дәптерлеріне жазып алыңдар

Әдістемелік нұсқаулкар: Орындық мәліметтер моделінің схемасына назар аударыңыздар.

Әдебиеттер:2,4,5,7,8,24,26,32,35,39,42,46,49,50.

Зертханалық жұмыс № 6 Техникалық қамсыздандыру және ГАЖ-ге мәліметтер енгізу (2 сағ.)

Сұрақтар:

1. Мәліметтерді енгізу дегеніміз не?
2. Цифрлеу дегеніміз не?
3. Көшіру дегеніміз не?
4. Масштабтаудың не екенін айтыңыздар?
5. Бұрылыс дегеніміз не?
6. Дигитайзер дегеніміз не?
7. Сканер не үшін қолданылады?
8. GPS неге арналған?
9. Позицияланушының қабылдаушысы деген не?

Тапсырмалар:

1. «Техникалық қамсыздандыру және ГАЖ ге мәліметтер енгізу» мәтінін оқыңыздар. Мәтінді талдаңызлар.

2. Интернет ресурстарынан қосымша ақпараттар іздеу.
GPS - Глобольді позициялау жүйесі туралы..

Әдістемелік нұсқаулар: Тақырыпты түсіну үшін №6 тақырыптағы алған білімді әрі қарай дамыту керек.

Әдебиеттер::2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48.

Зертханалық жұмыс № 7 Мәліметтерді өңдеу және сақтау ( 2сағ)

Сұрақтар:

1. ГАЖ ге мәліметтерді енгізудегі қателіктердің таралу типтері
2. Расторлық және векторлық жүйелердегі атрибуттар қателіктері
3. Проэкция құрылымы
4. Тіркеулік нүктелер деген не?
5. Нақты нүктелер деп нені атайды?

Тапсырмалар:

1. 1. №7 дәрісте «Мәліметтерді өңдеу және сақтау» бөлімімен танысыңыздар.

2. «мәліметтерді өңдеу және сақтау» дәрісінің тақырыпшаларының біріне 4-5 адамнан бірігіп, Power Point бағдарламасын қолданып презентация жасаңыздар.

Әдістемелік нұсқаулар: Тақырыпту түсіну үшін №7 тақырыбынан алған білімді әрі қарай жетілдіру керек.

Әдебиеттер:1,8,14,15,18,19,25,29,34,39,42,49.

Зертханалық жұмыс № 8 ГАЖ-де тақырыптық ақпараттарды ұйымдастыру (2 сағ)

Сұрақтар:

1. Мәліметтер банкі дегеніміз не?
2. БнД қандай болады?
3. Мәліметтер қоры дегеніміз не?
4. Ол не үшін қызымет атқарады?
5. Қорлар мен мәліметтердің басқару жүйесі
6. ИО ішкі функцияларына жатады?
7. Сыртқы функция?
8. Иерархиялық моделдер дегеніміз не?
9. Реляциялық моделдер дегеніміз не?
10. ГМҚ құрылғысы
11. Қарапайым мәліметтер қорын геомәліметтер қоры немен кеңейтіледі?

Тапсырмалар:

1. Тақырыпты ұғу және келесі тақырыптардың біріне хабарлама дайындау:

- Картографиялық мәліметтер банкі.

- Мәліметтерді басқарудағы МҚ ның құрылымы

- ГМҚ құрылғысы

- Геомәліметтер қорын проэкциялау.

- Жекелік және көпқолданушылық Геомәліметтер қоры

Әдістемелік нұсқаулар: Тақырыпты түсіну үшін №8 тақырыптағы алған білімді әрі қарай дамыту керек

Әдебиеттер:1,2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48.

Зертханалық жұмыс № 9 ГАЖ-дегі мәліметтерді шығару және ГАЖ-ді техникалық қамсыздандыру. (2сағ.)

Сұрақтар:

1.Нәтижелер қорытындысы дегеніміз не?

2. Картографиялық қорытынды?

3. Картографиялық дизайн дегеніміз не?

4. Дизайн процестерін атаңыз

5. Карта компоновкасы дегеніміз не?

6. Дизайндағы символдың ролі

7. Графикалық дизайн принциптерін атаңыз

8. Картографиялық дизайнның қандай сыртқы факторлары бар?

9. Дәстүрлі емес кортографиялық қорытынды

10. Бағдарлама дегеніміз не?

11.Принтер қандай құрылғы?

12. Плоттер дегеніміз не?

13. Баспа ені деген не?

Тапсырма:

1. №9 « ГАЖ-дегі мәліметтерді шығару және ГАЖ -ні техникалық қамсыздандыру» дәрісін ортаға салу.

2. Мәліметтерді шығаруда қолданылатын техникалық құралдарды тізіп шығып әр қайсысына қысқаша түсінік беріңіз.

Әдістемелік нұсқаулар: Тақырыпты түсіну үшін №9 тақырыптағы алынған білімді әрі қарай дамыту керек

Әдебиеттер:2,5,7,8,9,11,15,18,19,24,26,28,29,32,36,48.

Зертханалық жұмыс № 10 ГАЖ - ні проектілеу (2 сағ)

Сұрақтар:

1. ГАЖ-ні проектілеу нені оқытады?
2. ГАЖ-ні проектілеудің ішкі және сыртқы сұрақтары
3. ГАЖ ұйымдастыру айналасы
4. Проектілеудің құрылымдық моделі

Тапсырмалар:

1. «ГАЖ проектілеу» дәрісінің тақырыпшаларының біріне 4-5 адамнан бірігіп Power Point бағдарламасын қолданып презентация жасаңыздар.

Әдістемелк нұсқаулар: Тақырыпты түсіну үшін №9 тақырыптағы алған білімді әрі қарай дамыту керек.

Әдебиеттер:1,2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48.

2.4.Оқытушының көмегімен студенттік өзіндік жұмсының (СОӨЖ) сабақ жоспары

СОӨЖ өткізу формасы:

-аудиториялық сабақ

- студенттердің оқу әдебиеттермен жұмысы

- оқытушылармен кносультациялар және әңгімелесу жүргізу

- оқу әдебиетін конспектілеу

- блок-схеме құру.

№1 СОӨЖ тақырыбы. Геоақпараттық жүйелерге кіріспе (4 сағ)

Тапсырмалар:

1. №1 кестедегі ГАЖ нің пайда болуы мен дамуы мен танысып негізгі этаптарын тізіп жазу.

2. ГАЖ-нің бөліктерімен тапсырмаларын сипаттаңыз.

3. ГАЖ негізгі қосымшаларының аудандарына мысалдар келтіру.

Тапсырманы орындаудағы әдістемелік нұсқаулар:Тақырыпты түсіну үшін №1 тақырыптағы алған білімді әрі қарай информатикадан және математикадан дамыту керек.

Әдебиеттер: 1,3,8,11,15,25,29,33,38,45.

№2 СОӨЖ тақырыбы. Кеңістік анализ: қазіргі заманғы география (6 сағ.)

Тапсырмалар:

2. Қоршаған орта әлемінде кездесетін кеңістіктің анықтау схемасын сызу.

3. Кеңістік әдіске анализ жасау.

Әдістемелік нұсқау:№2 тақырыпты меңгере отырып білімді толықтыру.

Әдебиеттер: 2,4,9,12,16,25,29,34,38,45,46,50.

№3. СОӨЖ тақырыбы. Картография негіздері (6 сағат).

Тапсырма:

1. Картография негіздерімен, карта элементтерімен танысу.

2. Келесі сұрақтарға жазбаша жауап беру:

1) Карта деген не?

2) Сендер картаның қандай элементтерін білесіңдер?

3) Картаның басты элементтерін атаңдар?

4) Масштаб деген не?

5) Масштабты неше пішінде көрсетуге болады?

6) Картография дегеніміз не?

7) Картографиялық жоба нені білдіреді?

Тапсырмаларды орындауға арналған методикалық ұсыныстар:Тақырыпты игергенде №3 тақырыпты оқығанда алынған білімге сүйену керек.

Әдебиеттер:3,7,8,11,14,16,18,20,21,22,26,28,39,42,46.

№4. СОӨЖ тақырыбы. ГАЖ программалық қамтамасыз ету (6 сағат).

Тапсырма:

1. Геоақпараттық жүйені программалық қамтамасыз етудің көшбасшыларымен танысып, оларды иерархиялық жүйе түрінде салыңдар.

2. Екі көшбасшының (ESRI inc. және ERDAS inc) басымдылығын кесте түрінде, салыстырмалы түрде анализдеңдер.

СОӨЖ жүргізу түрі:

1. аудиториялық жұмыс

2. студенттердің оқулық әдебиеттермен жұмысы

3. оқытушымен кеңесу және консультация

4. оқулық әдебиетті конспектілеу

5. графиктер тұрғызу.

Тапсырмаларды орындауға методикалық ұсыныстар: Тақырыпты игергенде №4 тақырыпты оқығанда алынған білімге сүйену керек.

Әдебиеттер: 2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48

№5. СОӨЖ тақырыбы. ГАЖ-гі берілгендер ұйымының ерекшеліктері ( 6 сағат).

Тапсырма:

1. Кеңістіктік берілгендер моделдерінің ең әмбебаптарын және қолданылатындарын салыстырыңдар. Олардың айырмашылықтары неде?

2. ГРИД (GRID) жәнеTIN таныстыру түзеткіш торларының схемаларын салыңдар.

Тапсырмаларды орындауға арналған методикалық ұсыныстар:Тақырыпты игергенде №5 ақырыпты оқығанда алынған білімге сүйену керек.

Әдебиеттер: 2,4,5,7,8,24,26,32,35,39,42,46,49,50.

№6. СОӨЖ тақырыбы. Берілгендерді ГАЖ-ге енгізу және техникалық қамтамасыз ету (6 сағат).

Тапсырма:

1. Берілгендерді енгізудің техникалық құралдарымен танысып, келесі сұрақтарға жауап беріңдер:

1) Берілгендерді енгізу деген не?

2) Цифрлеу дегеніміз не?

3) Ауыстыру дегеніміз не?

4) Масштабтау дегеніміз не?

5) Бұрылыс дегеніміз не?

6) Дигитайзер деген не?

7) Сканер не үшін қызмет етеді?

2. GPS – орналастырудың глобальдық жүйесі туралы интернет ресурстарынан қосымша ақпараттар табу.

СОӨЖ жүргізу түрі:

1. адиториялық жұмыс

2. студенттердің оқулық әдебиетпен жұмысы

3. оқытушымен кеңесу және консультация

4. оқулық әдебиетті конспектілеу

5. кестелер құрастыру

Тапсырмаларды орындауға арналған методикалық ұсыныстар:Тақырыпты игергенде №6 тақырыпты оқығанда алынған білімге сүйену керек.

Әдебиеттер: 2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48.

№7. СОӨЖ тақырыбы. Берілгендерді сақтау және редакциялау (6 сағат).

Тапсырма:

1. «Берілгендерді сақтау және редакциялау» бөлімімен танысыңдар, №7 лекция.

2. 4-5 адамнан топқа бөлініп Power Point программасын қолдана отырып « берілгендерді сақтау және редакциялауі» лекциясының тақырыпшаларының біріне презентация дайындаңдар.

Тапсырмаларды орындауға арналған методикалық ұсыныстар:Тақырыпты игергенде №7 тақырыпты оқығанда алынған білімге сүйену керек.

Әдебиеттер: 1,8,14,15,18,19,25,29,34,39,42,49.

№8. СОӨЖ тақырыбы. ГАЖ-гі тақырыптық ақпарат ұйымы (6 сағат).

Тапсырма:

1. №8 лекциямен жұмыс жасаңдар «ГАЖ-гі тақырыптық ақпарат ұйымы». Сұрақтарға жазбаша жауап беріңдер:

1) Банк негіздері дегеніміз не?

2) Банк қандай болады?

3) Берілгенде базасы?

4) Ол не үшін қызмет етеді?

5) Базалардың басқару жүйесі?

Тапсырмаларды орындауға арналған методикалық ұсыныстар:Тақырыпты игергенде №8 тақырыпты оқығанда алынған білімге сүйену керек.

Әдебиеттер:1,2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48.

№9. СОӨЖ тақырыбы. Берілгенде ГАЖ-ден шығару және ГАЖ-ді техникалық қамтамасыз ету (6 сағат)

Тапсырма:

1.№9 лекциямен жұмыс жасаңдар «Берілгендерді ГАЖ-ден шығару және ГАЖ-ді техникалық қамтамасыз ету».

2.Берілгендерді шығарудың техникалық құралдарын санамалаңыздар және олардың әр қайсысына қысқаша мінездеме беріңдер.

Тапсырмаларды орындауға арналған методикалық ұсыныстар:Тақырыпты игергенде №9 тақырыпты оқығанда алынған білімге сүйену керек.

Әдебиеттер:1,2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48.

№10. СОӨЖ тақырыбы. ГАЖ-ді жобалау (4 сағат).

Тапсырма:

1) Мына тақырыптардың біріне рефераттар дайындаңдар;

а) ГАЖ-ді жобалау дегеніміз не?

б) ГАЖ-ді жобалаудың сыртқы және ішкі сұрақтары.

в) ГАЖ-дің ұйымдық қоршауы.

г) Жоблаудың құрылымдағы моделі.

2) Сабақты іскерлік ойын түрінде өздеріңнің тақырыптарыңды талқылаңдар.

Тапсырмаларды орындауға арналған методикалық ұсыныстар:Тақырыпты игергенде №10 тақырыпты оқығанда алынған білімге сүйену керек.

Әдебиеттер: 1,2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48.

2.5. Студенттің өзіндік жұмысы (СӨЖ) аясындағы сабақтардың жоспары.

№1 СӨЖ тақырыбы. Геоақпараттық жүйелерге кіріспе (4 сағат).

Тапсырма:Тақырыпты игергеннен кейін, өзін -өзі бақылау үшін сұрақтарға жауап беру:

1. Географиялық информациялар дегеніміз не?
2. ГАЖ-дің пайда болу тарихы?
3. Барлығы неше кезең?
4. ГАЖ-дің құрамдас бөліктері?
5. ГАЖ қандай тапсырмаларды шешеді?
6. ГАЖ-ді қолдану және мүмкіндіктері?
7. ГАЖ-дің функционалды мүмкіндіктері қандай?

Тапсырмаларды орындауға арналған методикалық ұсыныстар:Тақырыпты игергенде №10 тақырыпты оқығанда алынған білімге сүйену керек.

Әдебиеттер:1,3,8,11,15,25,29,33,38,45.

№ 2 СӨЖ тақырыбы. Кеңістіктік анализ: қарапайым географияның негізі (6 сағат).

Тапсырма:

«Кеңістіктік анализ» тақырыбының сұрақтарының біріне реферат дайындаңдар.

Тапсырмаларды орындауға арналған методикалық ұсыныстар:Реферат талапқа сай орындалуы керек.

Әдебиеттер:2,4,9,12,16,25,29,34,38,45,46,50.

№ 3 СӨЖ тақырыбы. Картография негіздері (6 сағат).

Тапсырма:Тақырыпты игеру және сұрақтарға жазбаша жауап беру:

1. Карта дегеніміз не?

2. Сендер картаның қандай элементтерін білесіңдер?

3. Картаның басты элементтерін атаңдар?

4. Масштаб дегеніміз не?

5. Масштабты неше пішінде көрсетуге болады?

6. Картография дегеніміз не?

7. Картографиялық жоба нені білдіреді?

Тапсырмаларды орындауға арналған методикалық ұсыныстар:Сұрақтарға шындыққа сай қысқаша жауап дайындаңдар.

Әдебиеттер: 3,7,8,11,14,16,18,20,21,22,26,28,39,42,46.

№ 4 СӨЖ тақырыбы. ГАЖ-дің бағдарламалық қамтамасыз етуі (6 сағат).

Тапсырма:

Тақырыпты игеру және сұрақтарға жазбаша жауап беру:

1. ArcGIS дегеніміз не?
2. ArcGIS неше кілттік жүйеден құралады?
3. ESRI компаниясы не үшін программалық қамтамасыз етуді жасап шығарады?

Тапсырмаларды орындауға арналған методикалық ұсыныстар:Тақырыпты игергенде №4 тақырыпты оқығанда алынған білімге сүйену керек.

Әдебиеттер:2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48

№5 СӨЖ тақырыбы: ГАЖ-дегі берілгендерді ұйымдастыру ерекшеліктері.

Тапсырама:Тақырыпты меңгеріп, сұрақтарға жазбаша жауап беру:

1. Координатты берілгендер?

2. Нүктелік нысаналар дегеніміз не?

3. Сызықтық нысаналар дегеніміз не?

4. Ареалдар

5. Атрибуттар дегеніміз не?

6. Ол не үшін қажет?

7. Кеңістік берілгендер моделдерін атаңыз?

8. Растрлік ұғым дегеніміз не?

9. Ретке келтіруші тор дегеніміз не?

10. Векторлы кеңістік дегеніміз не?

11. Векторлы құрылым нені көрсетеді?

12. Векторлы – топологиялық ұғым дегеніміз не?

Тапсырманы орындауға берілетін әдістемелік нұсқау: Сұрақтарға қысқаша жазбаша жауап бер.

Әдебиеттер:: 2,4,5,7,8,24,26,32,35,39,42,46,49,50.

№6 СӨЖ тақырыбы ГАЖ –ге берілгендерді енгізу және техникалық қамтамасыз ету.

Тапсырма:Тақырыпты меңгеріп, ұсынылған тақырыптардың біріне хабарлама жазу.

1. ГАЖ-ге берілгендерді енгізу.

2. Картаны даярлау және оцифровкалау процесі

3. Координаттарды түрлендіру

4. Берілгендерді енгізудің техникалық құралдары: дигитайзерлер және сканерлер.

5. Позициялаудың жаһандық жүйесі-GPS.

Тапсырманы орындауға берілетін әдістемелік нұсқау:

Хабарлама СӨЖ жұмыс дәптерінде , көлемі1,5-2 беттік, қайнар көздерге сілтеу жасалына орындалуы тиіс.

Әдебиеттер: 2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48.

№7 СӨЖ тақырыбы. Берілгендерді сақтау және түзету.

Тапсырма:Тақырыпты меңгеріп, сұрақтарға жазбаша жауап беру.

1. ГАЖ-ге берлілгендерді енгізу кезінде кең тараған қателер типтері.
2. Растрлік және векторлық жүйедегі атрибуттар қателері.
3. Проекцияларды түрлендіру.
4. Тіркеу нүктелері дегеніміз не?
5. Тірек нүктелері дегеніміз не?

Тапсырманы орындауға берілетін әдістемелік нұсқау: Сұрақтарға ауызша жауаптпр даярла.

Әдебиеттер:1,8,14,15,18,19,25,29,34,39,42,49.

№8 СӨЖ тақырыбы: ГАЖ-дегі тақырыптық ақпараттарды ұйымдастыру (6 сағат).

Тапсырма:Тақырыпты меңгеріп, «ГАЖ – дегі тақырыптық ақпаратты ұйымдастыру» тақырыбы бойынша реферат жазу.

Тапсырманы орындауға берілетін әдістемелік нұсқау.

Реферат талаптарға сай орындалуы тиіс.

Әдебиеттер: 1,2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48.

№9 СӨЖ тақырыбы. ГАЖ –дегі берілгендерді қорытындылау және ГАЖ-ні техникалық қамтамасыз ету (6 сағат).

Тапсырма:

1. Нәтижелерді қорытындылау нені білдіреді?

2. Картографиялық қорытындылау?

3. Картографиялық дизайн дегеніміз не?

4. Дизайн процесін атаңыз?

5. Картаны компонавкалау дегеніміз не?

6. Дизайндегі символдар ролі?

7. Графикалық дизайнның қағидаларын атаңыз?

8. Картографиялық дизайнның қандай сыртқы факторлары бар?

9. Дәстүрлі емес картографиялық қорытынды дегеніміз не?

10. Картограмма дегеніміз не?

11. Принтер құралы дегеніміз не?

12. Плоттер дегеніміз не?

13. Баспа ені деген нені білдіреді?

Тапсырманы орындауға ұсынылатын әдістемелік нұсқау. Сұрақтарға ауызша жауаптар даярла.

Әдебиеттер:2,5,7,8,9,11,15,18,19,24,26,28,29,32,36,48.

№10 СӨЖ тақырыбы: ГАЖ –ні жобалау ( 4 сағат).

Тапсырма: «ГАЖ-ні жобалау» дәріс тақырыпшаларының біріне топты 4-5 адамнан бөліп, Power Point программасын қолдандыра отырып, презентация даярлаңыз.

Тапсырманы орындауға ұсынылатын әдістемелік нұсқау:Презентацияны даярлау кезінде интернеттен алынған қосымша материалға және №7 тақырып оқу кезінде алынған білімге сүйену қажет.

Әдебиеттер:1,2,5,8,9,11,15,19,24,26,28,29,32,35,39,48.

2.6. Курс бойынша жазбаша жұмыстар тақырыптары.

Реферат тақырыптары.

1. ГАЖ туу тарихы

2. Картографияның негіздері.

3. ГАЖ-ні программалық қамтамасыз ету.

4. ГАЖ-дегі берілгендерді қорытындылау және ГАЖ-ні техникалық қамтамасыз ету.

5. Берілгендерді қорытындылаудың техникалық құралдары: түрлі-түсті принтерлер. Жіктелуі, сипаттамасы және сипаты.

6. ГАЖ-ні жобалау

7. ГАЖ-дегі берілгендерді ұйымдастыру ерекшеліктері.

8. ГАЖ-ге берілгендерді енгізу және ГАЖ-ні техникалық қамтамасыз ету.

9. Берілгендерді сақтау және түзету.

10. ГАЖ-дегі тақырыптық ақпараттарды ұйымдастыру.

11. ГАЖ-ді жобалау.

12. Карталар компоновкасы

13. Жоғарғы жақ моделін құру.

14. Дайын жобалармен жұмыс.

15. Картаны құру.

16. Кеңістік нысаналар.

17. Позицияланған GPS –тің жаһандық жүйесі.

18. Векторлы жүйедегі графикалық қателер.

19. Берілгенде базасы.

20. Картографиялық дизайнның сыртқы фактолары.

2.7. Оқу сабақтарын бағдарламалық және мультимедиялық тұрғыдан қостау.

2.8. Өзін -өзі бақылауға арналған тест сұрақтары

1. Кеңістікте неше типтік объектілер бөлінеді?

а) 1

б) 2

в) 3

г) 4

2. 2- өлшемді объект, ішкі объект, векторлық-топологиялық кеңістіктің білімділігі немесе «спагетти» сегмент моделінің ішкі нүктелері

а) полигондар

б) сызықтық объект

в) нүктелік бъекты

г) облыстар

3. Жер бедерінің математикалық бейнесінің кішірейуін анықтау, аспан денесін немесе космостық кеңістікті

а) глобус

б) масштаб

в) карта

г) схема

4. Тематикалық және жеке бөліктерде географиялық бөлікті нешеге бөліп қарастырады

а) 1

б) 2

в) 3

г) 4

5.Ғылыми облыс, техника және өнеркәсіп, карталарды зерттеу және пайдалану және басқа да географиялық объектілер

а) картография

б) топография

в) проекция

г) гидрография

6. ERDAS IMAGINE қанша функционалдық құрылым деңгейі бар

а) 1

б) 2

в) 3

г) 4

7. Аналог құрылымы – сандық бейненің қалыптасуы оның автоматтануына енгізу ЭВМ форматының жоғары деңгейі пайдаланады

а) принтер

б) сканер

в) монитор

г) клавиатура

8.Иерархиялық нәтиженің қанша әдістемелік негізі бар?

а) 1

б) 2

в) 3

г) 4

9. Текістік және графикалық ақпараттың құрылым бейнесі, а) принтер

б) сканер

в) монитор

г) клавиатура

10. Эллипсоид жәнешардың бетіне шексіз кішігірім кесілімнің географиялық бейнеге және оның шексіз кесіліміне қарым қатынасы

а) масштаб

б) карта

в) глобус

г) картографиялық проекция

11.Қандай да болмасын картаның сыртқы элементі, оны пайдаланудың жүйелік мағынасы

а) сызықтық масштаб

б) негізгі белгілері

в) сандық масштаб

г) легенда

12. Масштабтар неше формада көрсетіледі?

а) 1

б) 2

в) 3

г) 4

13. Барлық географиялық объектілерді және оның бөліктерін барлық координаталық кеңістікке ауыстыру немесе көшіру

а) ауыстыру

б) масштабтау

в) айналым

г) оцифровка

14. Қателіктердің қанша типтері таралғанг?

а) 1

б) 2

в) 3

г) 4

15. Бейненің құрылымын деректерге географиялық форманы қағазға, пластиктерге, фотосезгіштік материалдарға бейнелеу

а) принтер

б) сканер

в) монитор

г) плоттер

16.Геоақпараттық жүйені қамтамасыз ететін қазіргі уақытта қанша күшті көшбасшылар бар

а) 1

б) 2

в) 3

г) 4

17. Негізгі шагтар өзіне қанша деректерді кіргізеді?

а) 1

б) 2

в) 3

г) 4

18. Сызықтық және полигон типтік объектілерінің векторлық топологиялық көрінісінің бастапқы және соңғы нүкте имектері

а) узел

б) имектер

в) триангуляция

г) оцифровка

19. Дерекер базасының дәстүрлі ерекшелінуі өзіне қанша негізгі объектілерді қабылдайды

а) 1

б) 2

в) 3

г) 4

20. Ішкі сұрақтар жүйесі өзіне қанша негізгі этаптарды енгізеді?

а) 1

б) 2

в) 3

г) 4

Дұрыс жауаптар кілті:

Студент білімін бағалау критериі:

2.9. Курс бойынша емтихандық сұрақтар

1. Геоинформатиканың мәселелері және әдістері, пәні.

2. Геоинформатиканың негізгі ұғымдары. Басқа ғылымдармен, технологиялармен және өндіріспен байланысы

3. ГАЖ-нің пайда болу тарихы. Пионерлік дәуір (1950 жылдың соңымен- 1970 жылдың басында.)

4. ГАЖ-нің пайда болу тарихы. Мемлекеттік инициативаларының дәуірі (1970 жылдың басымен – 1980 жылдың басы.)

5. ГАЖ-нің пайда болу тарихы. Коммерциялық даму дәуірі (1980 жылдың басымен – қазіргі уақытқа дейін.)

6. ГАЖ-нің пайда болу тарихы. Қолданыс дәуірі (1980 жылдың соңымен – қазіргі уақытқа дейін.)

7. ГАЖ ұғымдары, олардың құрылымы мен классификациясы

8. Геоинформатиканың негізгі терминдері

9. Георгафиялық сабақтарда ГАЖ - ды қолданылуы

10. ГАЖ -дың құрама бөлімдері

11. ГАЖ - дың шешетін мәселелері

12. ГАЖ - дың қолданылуы мен мүмкіншіліктері

13. ГАЖ - дың функционалдық мүмкіншіліктері

14. ГАЖ - дың бағдарламалық қамтамасыз етілуі

15. Мағлұматтарды шығарудың техникалық құралдары: түрлі - түсті принтерлер және плоттерлер. Сипаттамалары, харатеристикалары мен классификациясы

16. ГАЖ - ды жобалау

17.ГАЖ - ды мағлұматтарды ұйымдастырудың ерекшеліктері

18. ГАЖ – ға мағлұматтарды енгізу және ГАЖ – дың техникалық қамтамасыз етілуі

19. Мағлұматтарды сақтау және редакциялау

20. ГАЖ тақырыптық информацияларды ұйымдастыру

21. Карталардың құрастырылуы

22. Бет үлгілерінің жасалуы

23. Дайын жобалармен жұмыс істеу

24. Карталардың құрастырушысы

25. Карталардың элементтері

26. Объектілердің кеңістігі

27. GPS - ті позиционерлеудің глобальды жүйелері

28. Векторлық жүйелерде графикалық қателер

29. Мағлұматтар қоры

30. Картографиялық дизайндардың сыртқы факторлары

31.Геоинформациялық жүйелердің өңдеулері, сақтаулардың технологиялары

32.Георгафиялық мағлұматтардың қорын (МҚ) ұйымдастыру

33.Қолданбалы бағдарламалармен қамтамасыз ету және ГАЖ ARK INFO MapInfo қамтамасыз ету

34.Компьютерлік карталар мен атластарды құрастырудың ерекшеліктері

35. Картографиялық проекция трансформациясы мен координаталар жүйелерінің өзгертілуі

36.ГАЖ-ды құрастыруда мағлұматтарды дистанциялық зерттеуді өңдеу

37. Дайын жобалармен жұмыс істеу. Карталарды жасау

38. Нүктелі жүйелерді жасау және редакциялау

39. Сызықтық және полигондық тақырыптарды жасау және редакциялау

40. Бет үлгілерін жасауы

41. Бетті талдау

42. Векторлық жүйелерде графикалық қателер

43. Arc View GIS . пакетінің негізгі мүмкіншіліктерін зерттеу

44. Түрлермен жұмыс жасау

45.Геоинформациялық жүйелерді бағдарламамен қамтамасыз етудің көшбасшылары

46.ESRI Ins компаниясының бағдарламалық қамтамасыз етуі

47. ArcGIS бағдарламалық қамтамасыз ету жиыны

48.ERDAS Inc компаниясының геоинформациялық жүйелерді бағдарламалық қамтамасыз етуі

49. Георгафиялық мағлұматтардың растрлық ұсынылуы

50.Георгафиялық мағлұматтардың векторлық ұсынылуы

51. GPS - ті позиционерлеудің глобальды жүйелері

52. Картографиялық мағлұматтардың банктері

53. Интерполяцияның қолайлы әдістері

54. Мағлұматтар қорын басқару жүйесі, МҚБЖ

55. Мағлұматтардың иерархиялық құрылымы

56. Мағлұматтар қорының реляциясы

57. Пайдаланушы түр интерфейсі

58. Arc View бағдарламаларының жіберілуі

59. Сіздердің жұмыстарыңыздың сақталуы

60. Arc View сеансының аяқталуы

Мазмұны

ОӘК География кафедрасы

отырысында талқыланды

(Хаттама № 8, 14 сәуір 2008 ж.)

ОӘК Е.А.Букетов атындағы ҚарМУ

ғылыми-әдістемелік кеңесінде мақұлданды

(Хаттама № 6, 25 сәуір 2008 ж.)

«ГЕОИНФОРМАТИКА»

пәні бойынша

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

Поиск по сайту: