2/1, 2/0, 1/2, 1/1, 0/3, 0/2 або 4 выпраўленні на месцы арфаграм (пунктаграм)
1/0, 0/1 або 3 выпраўленні на месцы арфаграм (пунктаграм)
1 нягрубая арфаграфічная памылка, або 1 нягрубая пунктуацыйная памылка, або 1–2 выпраўленні на месцы арфаграм (пунктаграм)
0/0, дапускаецца 1–2 выпраўленні не на месцы арфаграм (пунктаграм)
Пералік нягрубых, аднатыпных і іншых памылак прыведзены ў дадатку.
У комплекснай кантрольнай рабоце, якая складаецца з дыктанта і дадатковых заданняў (фанетычных, лексічных, граматычных і інш.), выстаўляюцца дзве адзнакі — за кожны від працы. Абедзве адзнакі выстаў-ляюцца па беларускай мове ў адну графу журнала: 8/7, 5/4, 3/3.
Крытэрыі ацэнкі дадатковага задання
Бал
Ступень выканання заданняў
1–2
Выканана менш за 1/4 заданняў
3–4
Выканана не менш за 1/4 заданняў
5–6
Выканана не менш за 1/2 заданняў (з улікам пэўных недахопаў у афармленні і фармулёўках)
7–8
Выканана не менш за 3/4 заданняў (з улікам пэўных недахопаў у афармленні і фармулёўках)
Выкананы ўсе заданні, пры гэтым дапускаюцца нязначныя недахопы ў фармулёўках або афармленні работы
Выкананы ўсе заданні
Арфаграфічныя і пунктуацыйныя памылкі, дапушчаныя пры выкананні дадатковых заданняў, уключаюцца ў лік памылак дыктанта.
Калі праводзіцца кантрольны дыктант з дадатковымі заданнямі, аб’ём тэксту дыктанта памяншаецца на 20 слоў.
Калі дадатковае заданне мае творчы характар, то яно ацэньваецца ў адпаведнасці з крытэрыямі ацэнкі творчых работ.
Ацэнка камунікатыўных уменняў і навыкаў вучняў
На гэтым узроўні ацэньваюцца ўменні правільна і паслядоўна выкладаць думкі ў адпаведнасці з тэмай і задумай, узровень маўленчай падрыхтоўкі вучняў, г. зн. уменні карыстацца моўнымі сродкамі ў адпаведнасці са стылем і жанрам, тэмай і задачамі выказвання. Для ацэнкі камунікатыўных уменняў і навыкаў выкарыстоўваюцца розныя віды творчых работ, у першую чаргу пераказы, пераклады і сачыненні.
У якасці навучальных выкарыстоўваюцца падрабязныя, сціслыя, выбарачныя пераказы, пераказы з дадатковымі заданнямі. У якасці кантрольных — падрабязныя пераказы.
Аб’ём тэксту кантрольнага пераказу павінен адпавядаць патрабаванням Інструкцыі аб парадку фарміравання культуры вуснай і пісьмовай мовы ў агульнаадукацыйных установах Рэспублікі Беларусь.
У І паўгоддзі ў V класе агульнаадукацыйных устаноў праводзяцца толькі навучальныя пераказы, якія ацэньваюцца па нормах для IV класа.
Пераказы, пераклады і сачыненні ацэньваюцца дзвюма адзнакамі: першай ацэньваюцца змест і маўленчае афармленне, другой — арфаграфічныя, пунктуацыйныя і граматычныя памылкі:
З—М
І—V—Г
Змест ацэньваецца па наступных крытэрыях:
адпаведнасці работы тэме і асноўнай думцы;
паўнаце і глыбіні раскрыцця тэмы;
правільнасці выкладу фактычнага матэрыялу;
звязнасці, лагічнасці, паслядоўнасці выкладу.
Пры ацэнцы маўленчага афармлення творчых работ улічваюцца:
разнастайнасць слоўніка і граматычнага ладу маўлення вучняў;
стылявое адзінства і выразнасць маўлення, наяўнасць (адсутнасць) маўленчых недахопаў.
Пісьменнасць ацэньваецца паводле колькасці дапушчаных арфаграфічных, пунктуацыйных і граматычных памылак.
Наяўнасць арыгінальнай задумы і яе добрая рэалізацыя дазваляюць павысіць першую адзнаку за сачыненне на 1 бал.
Крытэрыі і паказчыкі ацэнкі творчых работ вучняў
Бал
Змест
Маўленчае афармленне
Пісьменнасць
1. Работа не адпавядае тэме або тэма не раскрыта.
2. Парушаны сэнсавая сувязь сказаў і паслядоўнасць у развіцці асноўнай думкі.
3. Дапускаецца больш за 8 недахопаў у змесце.
1. Работа характарызуецца беднасцю слоўнікавага запасу, кароткімі аднатыпнымі канструкцыямі.
2. Дапускаецца больш за 8 маўленчых недахопаў: парушэнняў дакладнасці словаўжывання, логікі выкладу матэрыялу, стылявога адзінства.
Больш як на 2 балы
1. Работа не адпавядае тэме.
2. Сэнсавая сувязь сказаў і паслядоўнасць у развіцці асноўнай думкі часта парушаюцца.
3. Дапускаецца не больш за 8 недахопаў у змесце.
1. Работа характарызуецца беднасцю слоўнікавага запасу, аднатыпнасцю канструкцый.
2. Дапускаецца не больш за 8 маўленчых недахопаў, у тым ліку парушэнняў дакладнасці словаўжывання, логікі выкладу матэрыялу, стылявога адзінства.
ад 7/2 да 10/1
і 10 граматычных памылак
1. Работа часткова раскрывае тэму і асноўную думку.
2. Сэнсавая сувязь сказаў і паслядоўнасць у развіцці асноўнай думкі ў некаторых выпадках парушаюцца.
3. Дапускаецца не больш за 7 недахопаў у змесце.
1. Работа вызначаецца беднасцю слоўнікавага запасу, аднатыпнасцю канструкцый.
2. Дапускаецца не больш за 7 маўленчых недахопаў, у тым ліку парушэнняў дакладнасці словаўжывання, логікі выкладу матэрыялу, стылявога адзінства.
1. Работа часткова раскрывае тэму і асноўную думку, ёсць адхіленні ад тэмы.
2. Сэнсавая сувязь сказаў і паслядоўнасць у развіцці асноўнай думкі ў адзінкавых выпадках парушаюцца.
3. Дапускаецца не больш за 6 недахопаў у змесце.
1. Работа вызначаецца пэўнай беднасцю слоўнікавага запасу і аднатыпнасцю сінтаксічных канструкцый.
2. Дапускаецца не больш за 6 маўленчых недахопаў, у тым ліку парушэнняў дакладнасці словаўжывання, логікі выкладу матэрыялу, стылявога адзінства.
1. Работа ў цэлым раскрывае тэму і асноўную думку, ёсць адхіленні ад тэмы.
2. Вытрымліваецца агульнае сэнсавая цэласнасць у разгортванні асноўнай думкі, сэнсавая сувязь сказаў і паслядоўнасць у развіцці асноўнай думкі ў цэлым захоўваюцца.
3. Дапускаецца не больш за 5 недахопаў у змесце.
1. У рабоце ёсць адзінкавыя выпадкі выкарыстання выяўленчых сродкаў мовы.
2. Дапускаецца не больш за 5 маўленчых недахопаў, у тым ліку парушэнняў дакладнасці словаўжывання, логікі выкладу матэрыялу, стылявога адзінства.
0/6, 1/5, 3/3, 4/2, 5/0, 5/1 і 5 граматычных памылак
1. Работа ў цэлым раскрывае тэму і асноўную думку, ёсць адхіленні ад тэмы.
2. Захоўваецца паслядоўнасць у развіцці асноўнай думкі, вытрымліваецца агульная сэнсавая цэласнасць у разгортванні асноўнай думкі, сэнсавая сувязь сказаў.
3. Дапускаецца не больш за 4 недахопы ў змесце.
1. Работа ў цэлым вызначаецца разнастайнасцю выкарыстаных моўных сродкаў, дакладнасцю словаўжывання, выразнасцю.
2. Дапускаецца не больш за 4 маўленчыя недахопы, у тым ліку парушэнні логікі выкладу матэрыялу і стылявога адзінства.
0/5, 1/4, 2/3, 3/2, 4/0, 4/1
і 4 граматычныя памылкі
1. Работа раскрывае тэму і асноўную думку.
2. Захоўваецца паслядоўнасць у развіцці асноўнай думкі, вытрымліваецца агульная сэнсавая цэласнасць у разгортванні асноўнай думкі, сэнсавая сувязь сказаў.
3. Дапускаецца не больш за 3 недахопы ў змесце.
1. Работа вызначаецца разнастайнасцю выкарыстаных моўных сродкаў, дакладнасцю словаўжывання, выразнасцю.
2. Дапускаецца не больш за 3 маўленчыя недахопы, у тым ліку парушэнні логікі выкладу матэрыялу або стылявога адзінства тэксту.
0/4, 1/3, 2/1, 2/2, 3/0, 3/1
і 3 граматычныя памылкі
1. Работа раскрывае тэму і асноўную думку.
2. Захоўваецца паслядоўнасць у развіцці асноўнай думкі, вытрымліваецца сэнсавая цэласнасць у разгортванні асноўнай думкі, сэнсавая сувязь сказаў.
3. Дапускаецца не больш за 2 недахопы ў змесце.
1. Работа характарызуецца багаццем слоўніка, разнастайнасцю выкарыстаных моўных сродкаў, дакладнасцю словаўжывання, агульнай лагічнасцю, выразнасцю, стыль работы ў цэлым характарызуецца адзінствам выкарыстання моўных сродкаў.
2. Дапускаецца не больш за 2 маўленчыя недахопы – парушэнні логікі выкладу матэрыялу або стылявога адзінства тэксту.
2/0, 1/1, 1/2, 0/2, 0/3
і 2 граматычныя памылкі або 3 выпраўленні на месцы арфаграм (пунктаграм)
1. Работа цалкам раскрывае тэму і асноўную думку (наяўнасць тэматычнага адзінства).
2. Захоўваецца паслядоўнасць у развіцці асноўнай думкі, вытрымліваецца сэнсавая цэласнасць у разгортванні асноўнай думкі, сэнсавая сувязь сказаў.
3. Дапускаецца не больш за 1 недахоп у змесце.
1. Работа характарызуецца багаццем слоўніка і разнастайнасцю выкарыстаных моўных сродкаў, лагічнасцю, дакладнасцю словаўжывання, выразнасцю, вызначаецца адзінствам выкарыстання моўных сродкаў.
2. Дапускаецца не больш за 1 маўленчы недахоп.
1/0, 0/1
і 1 граматычная памылка, або 1–2 выпраўленні на месцы арфаграм (пунктаграм)
1. Работа поўнасцю раскрывае тэму і асноўную думку (наяўнасць тэматычнага адзінства).
2. Захоўваецца паслядоўнасць у развіцці асноўнай думкі, вытрымліваецца сэнсавая цэласнасць у разгортванні асноўнай думкі, сэнсавая сувязь сказаў.
3. Недахопаў у змесце не дапускаецца.
1. Работа характарызуецца багаццем слоўніка і разнастайнасцю выкарыстаных моўных сродкаў, дакладнасцю, лагічнасцю, дарэчнасцю, выразнасцю.
2. Маўленчыя недахопы адсутнічаюць.
0/0, 1/0 (нягрубая),
0/1 (нягрубая), 1–2 выпраўленні не на месцы арфаграм (пунктаграм)
Ацэнка тэстаў
Эфектыўным спосабам праверкі вынікаў вучэбнай дзейнасці школьнікаў з’яўляюцца тэставыя заданні, на выкананне якіх патрабуецца мінімальная колькасць часу.
Тэсты можна выкарыстоўваць у якасці навучальных і кантрольных. З іх дапамогай настаўнік зможа праверыць, а вучні замацаваць вучэбны матэрыял па ўсіх тэмах і раздзелах курса беларускай мовы. Колькасць заданняў па розных тэмах можа быць неаднолькавая (ад 5 і больш). Тэст за ўзровень агульнай базавай адукацыі ўключае ад 10 да 30 заданняў, за ўзровень агульнай сярэдняй адукацыі — да 40 (у залежнасці ад мэт і задач праверкі).
