Археология
Архитектура
Астрономия
Аудит
Биология
Ботаника
Бухгалтерский учёт
Войное дело
Генетика
География
Геология
Дизайн
Искусство
История
Кино
Кулинария
Культура
Литература
Математика
Медицина
Металлургия
Мифология
Музыка
Психология
Религия
Спорт
Строительство
Техника
Транспорт
Туризм
Усадьба
Физика
Фотография
Химия
Экология
Электричество
Электроника
Энергетика

Этот учитель, вереятно, использует необычное и нетрадиционные способы пробуждения сознания, нарушая принятые установки социального и религиозного поведения.

1. ЧЕЛОВЕК С ВОСТОКА – ДОМА НА ЗАПАДЕ

Он появится в Азии (и будет) дома в Европе....стр 315

4. МИСТИЧЕСКАЯ РОЗА

Роза (розовый цвет) в центре мировой сцены....(Красный и оттенки розового – это цвета, которые восточные мистики и искатели истины использует как символ огня просветления, заката солнца старого мира и зари внутреннего пробуждения, стр 317) .

Чтобы говорить истину, им придется зақрыть рот. (оларға білім жүрек арқылы беріледі).

«Придет некто, рожденный от ветви, что долгое время была бесплодной, который освободит народы мира от кроткого и добровольного рабства и поместит их под защиту Марса. Стр 319»

....Пламя движения охватит весь мир..». (Осы қозғалыс 600 жылға созылады, қазақ халқының және даласында жатқан аруақты аталарының көмегімен, бүкіл адамзатқа «қой үстінде бозторғай жұмыртқалаған» заман орнайды).

Ескерту:Бүгінгі қазақ даласында аруақтарды көре алатын, сан ғасырлық болашақты көктей өтіп, болашақты болжай алатын, тылсымнан сыр шертіп, аталар үнін жеткізетін, Алланың ақ жолында халықты соңынан ертіп жүрген, «Ата жолы» қозғалысының ұстазы Ақ ұл – Қыдырәлі Момбайұлы Тарыбаевты әкесі Момбай ақсақал, бір перезентке зар болып жүргенде 65 жасында көрген.

Он и его последователи будут пропитаны золотом.(стр 321).

(Адамзат баласына алты ғасыр – алтын кезең туады).

Тихий голос священного друга слышен из святой земли. (Сүйінбай ата жүректен, Жамбыл ата желкеден, Қайназар ата екі шекеден, Түктібай ата оң жақ жауырынның астынан, Сарыбай ата екі білектен белгі береді).

Будда Гаутама учил, что Колесо Дхармы (учение об истине) подобно великому колесу, которое теряет свой разбег через каждые 2500 лет после своего первого оборота. Следующий великий учитель человечество, которого наказывают «Майтрейя», что означает «друг», появится около 2000 года и вновь придаст ход «колесу», возвратив силы тем, кто ищет религиозную истину.

Нострадамус потверждает это пророчество в 24-м катрене 4-й Центурии.

Бүгінгі қазақ даласында аруақтарды көре алатын, сан ғасырлық болашақты көктей өтіп, болашақты болжай алатын, тылсымнан сыр шертіп, аталар үнін жеткізетін, Алланың ақ жолында халықты соңынан ертіп жүрген, «Ата жолы» қозғалысының ұстазы Ақ ұл – Қыдырәлі Момбайұлы Тарыбаевтың – Нострадамус болжамы бойынша сәйкес келетін 8 белгілері:

1) Шығыстан шығады – Қазақстан, Қарасай ауданы.

2) Оң алақанында Алланың мөрі бар.

3) «Заңсыз» ешқандай ережені керек етпейді, ешқандай ереженің шеңберіне симайды.

4) Қызыл түс, оттың түсі – шырақтың жағылуы, отпен аластау.

....(Красный и оттенки розового – это цвета, которые восточные мистики и искатели истины использует как символ огня просветления, заката солнца старого мира и зари внутреннего пробуждения) .

5) Марс ғаламшарының қорғауында болуы.

Придет некто, рожденный от ветви, что долгое время была бесплодной, который освободит народы мира от кроткого и добровольного рабства и поместит их под защиту Марса.

6) Белгі беретін бес аталар: Сүйінбай ата, Жамбыл ата, Қайназар ата, Түктібай ата, Сарыбай аталардың бәрі де Шапырашты руынан болуы. Ұстаздың тыным таппауы. (…он примет день Дианы (Луны) днем своего молчаливого отдыха. стр 321)

(Тихии голос священного друга слышен из святой земли. Стр 332)

7) Керуен мен саяхаттау. Алматыдағы бес атадан бата алып, қасиетті Түркістанға барып Арыстанбап бабаның басына түнеп шығып, бабадан бата алып, қалған 41 бабалардың баталарымен жалғасуы. Керуендердің бірнеше бағытта болуы және осы бағыттардың жыл санап көбейіп, аруақтардың бас көтерулері.

8) Құстармен байланысы – «Аққулар» деп аруақтармен тікелей байланысқа түсіп сөйлесе алатын қыз-келіншектер, «сұңқарлар» дегеніміз ер адамдар. Аруақтар осы «аққулар» мен «сұңқарлардың» денесін пендемен сөйлесу үшін қолданады, осылардың жүрегімен, аузымен, тілімен, үнімен өздерінің баталары мен тілектерін жеткізеді.

Год, когда завершено великое число семь. Появляется во время смертоносных игр, недалеко от эпохи нового тысячелетия (2000), КОГДА МЕРТВЫЕ ВОССТАНУТ ИЗ МОГИЛ. (Стр 336).

«Аққулар» мен «сұңқарлар» үн таспа сияқты, аруақтардың айтқан сөздерін пәндік әлемге дауыстап жеткізіп қана айтады, оларға білім жүрек арқылы беріледі.

Досым Қайырбекұлы Омаровтың «АБАЙДЫҢ РУХАНИ МҰРАСЫ»

немесе данышпан берген салауатты өмiр тағлымдары атты кітабынан үзінділер.

Адам әлемнің бір бөлігі болғандықтан, оның түп негізі де екі болмыстан, яғни жан мен тәннен құралады. Сондықтан, ұшқан құс екі қанатын қалай бірдей ұстайтын болса, адам баласы да бақытқа жету үшін осы екі болмысын, яғни тән құмары мен жан құмарын, бірдей ұстап отыруы керек. Болмаса жеке адамдар ғана емес, ірі мемлекеттердің, тіпті бүкіл адамзат қауымының тіршілігі заман ағысында тура бағыттан ауытқып оңға немесе солға соғып кетуі мүмкін. Бұған мысалдар көп. Егер қазіргі замандағы қоршаған ортаның залалданып былғануын, шөл мен шөлейт аймақтардың ұлғайып, жер бетін басып бара жатқанын, ішетін ауыз судың жылдан жылға азайып, кейбір елдерде тіпті халықтың оны сатып алып ішуге мәжбүр болып отырғанын, ауа райының өзгеріп, табиғат апаттарының молаюын, халықаралық ахуалда ірілі-кішілі соғыс өрттері мен түрлі лаңкестік әрекеттердің өршуіне зер сала қарасақ, бүгінгі күндерде адамзат қауымының бағыты ауытқып, келешегі бұлыңғырлана бастағанын сезу қиын емес. Бұлардың барлығы материалдық өркениеттің біржақты дамып, адамдардың моральдық-этикалық, рухани ахуалының төмендеуінің көріністері. Өткен атеистік дәуірдегі социалистік жүйенің жетпіс жылдай ғана өмір сүріп, күйрегеніндей демесек те, бұның түбі жақсылыққа апармайтыны, әрине, белгілі.

Осындайда бұрыс жолдан дұрыс жолға салу үшін Абай сөзімен айтқанда «кез-кезімен нәби», яғни ұлы ойшылдар, әулие-пайғамбарлар келеді.

Қазақ халқының ұлы ойшыл ақыны Абай да сондай данышпандардың қатарында. Бақытты өмір сүру үшін адамға жоғары мақсатқа жету керек екенін білдіреді ұлы ойшыл. Өмірдің жоғары мақсатына жету үшін салауатты өмір сүру керек. Ал салауатты өмір адамның өзінің негізгі болмыстарын, яғни әркімнің өзін-өзі дұрыс танығаннан кейін ғана болуы мүмкін. Сонда ғана ол өзінің әлемнің бір бөлшегі екеніне көзі жетіп, жалпыға ортақ заңдылықтарды түсініп, өз өмірін бүкіл болмыспен үйлесімді ете алады. Болмыстың жалпы заңдылықтарына әлемнің жаратылу себебі мен оның түрлі көріністері, ондағы жан иелері мен қоршаған табиғат, адамның іс-әрекеттерінің мән-мәнісі және оларға уақыттың қалай ықпал жасайтыны жатады.

Аруақ

Аруақ. Абай көрсеткен "Мен" өлмекке тағдыр жоқ әуел бастан" деген түсінік халқымыздың салт-сана, әдет-ғұрпында берiк орын алған. Мысалы, адам қайтыс болғаннан кейiн оны о дүниеге шығарып салу рәсiмi халықта мұқият орындалады. Себебi, тәңіризмнен қалған діни ұғым бойынша жан адам өлгеннен соң жоғалып кетпей, о дүниеге өтеді. Аруақ дегеніміз – о дүниеге өткен жан. О дүниеде оның аруағы артында қалған туған-туыстарымен байланысын үзбейдi және ондағы өмірi артында қалғандардың оған деген ықыласына байланысты болады. Сондықтан, өткен туыстардың аруағына арналып мезгілі келгенде қатым түсіріліп отырады. Қазақ тілінде "ата-бабалардың аруағы", "пәленшенің аруағы", "түгеншенің аруағы" деген сөз тіркестері бар. Аруақ түсінігін тәңіризм ғана емес, сонымен бірге, ислам да жоққа шығармайды. Бірақ, ислам адам өмірін бір Алла тағалаға бағыттауға арналғандықтан аруақ ұғымына көп көңіл аудармай, тіпті кейбір жағдайларда аруаққа табынуға тиым да салынады.

Осы өмірдегі жеткен рухани деңгейіне байланысты жан о дүниеде түрлі деңгейлерге көтеріледі. Қазақта "Аспанның жеті қабаты" деген түсінік бар. Жеті қабат дегеніміз осы өзіміз өмір сүріп жүрген тұрпайы әлемнен бөлек, бірақ қатар өмір сүретін әлемнің жеті қабаты. Олардың өздерін жеті әлем деп есептеуге болады. Жан өзінің осы әлемдегі өмір сүруінің нәтижесіне байланысты сол әлемдерде өзіне тиісті орын алады. Егер адам бұл әлемде қара басының қамынан аса алмай, нәпсінің ықпалымен ғана өмір сүрсе, ол соған байланысты тәнін тастағаннан кейін төменгі қабаттарға барады. Бұл қабат нәпсіқұмарлықтан туатын төмегі сезімдер қабаты. Бұл қабаттағы аруақтарды әр халық өз тілдерінде түрліше атайды. Мысалы, аруақтың палтергейс, гном, домовой, сура, асура және тағы сол сияқты басқа атаулары бар.

Нәпсіқұмарлығымен өмірін кешіп, өзіне әлі дұрыс қадір-қасиет алып үлгірмеген жандар о дүниеде де сол өмірін жалғастырғысы келеді. Сондықтан олар нәпсілерін қандыру үшін адамдардың денесіне барып қонып, соларды дұрыс жолдан тайдырып, өздеріне ләззат алады. Не болмаса түрлі ойын-сауықтар құрып адамдардың өміріне араласады. Бұлардың қазақ тілінде "жын", "албасты", "шәйтән", "пері" және тағы сондай атаулары бар.

Ал, осы өмірде өздерін жетілу жолына салып, жоғары деңгейге жеткен адамдардың рухы жоғары әлемдерге көтеріліп, олар өздерін есіне алып, жәрдем күткен ұрпақтарын жебеп, қиын жағдайдарда көмек беріп отырады.

Аруақ туралы ұғым барлық халықтарда бар деуге болады. Ол спиритуалистерде, шаман, тәңiр, будда, зороастризм т.б. iлiмдерде қайталанады. Аруақ мәселесi мұсылман елдерiнде исмаилшылар мен сопыларда кеңiнен зерттеледi.

Қазақтың алғашқы ағартушысы Ш.Уәлиханов аруақ туралы былай деп жазады /14/:

"Адам табиғаттың аясында ғана дүниеге келiп – туып, соның ғажап, тосын қаhарынан өледi. Өлген сәттен бастап жаратылыс пен табиғаттың үстемдiгi кiлт үзiлiп, оның өзi аруаққа – онгонға, барлық құдыреттi күштерден (жер бетiндегi физикалық күштерден – автордың ескертпесi) тәуелсiз кейiпке айналады. Өлген адамның о дүниедегi хал-ахуалы жерлегендегi, жерлегеннен кейiнгi ырым-жоралардың салт-санасына тән, бұзылмай орындалуына байланысты едi. Егер өлгеннен кейiнгi ырым-жоралар дұрыс орындалса, онда өлген адамның рухы жайбарақат рақат күйге түсiп, өз үрiм-бұтақтары мен туған-туысқандарына шапағатын тигiзiп, жебеп жүредi, ал олай болмаған жағдайда жауығып, аруағы қарғап-сiлейдi". Осылай Ш.Уәлиханов та бiздiң халықтың о дүние (нәзiк әлемдер) туралы ежелден берi түсiнiгi болғанын көрсетеді.

Жанның өзінің тәнін тастап, о дүниеге өтуі өте күрделі құбылыс. Рухани жан тәннен айырылғаннан кейiн (өлгеннен кейiн) жалаңаш қалмайды. Жан өзiнiң тұрпайы және нәзiк болмыстарын бiртiндеп тастайды. Нақтырақ айтсақ, адамның жатқан қабiрiнде тек қана тән қалады, жан нәзiк болмысымен одан түгелдей бөлiнiп кетедi. Нәзік материалдық болмыс бірнеше қабаттан құралатын болғандықтан, жан оларды бiртiндеп өз уақыттарында тастайды. Яғни жан иесi әлi бiрнеше рет "өледi". Сол кездерде артында қалған туыстары құрбандық беру арқылы есiне алып отырады. Бұл нәзік материалдық әлемнің заңдылығы. Сондықтан қазақтар да, орыстар да, тибеттiктер де ұлтына, дiнiне қарамастан дүниеден өткеннен адамның қайтқан күнiнде, жетiсiнде, қырқында, жылында жиналып бата оқып, iзгi тiлегiн бiлдiредi. Бұны халқымыз "жерлеу", "жетiсiн беру", "қырқын беру", "жылын беру" деп атайды. Бұл кезде жанның нәзiк денелерi өзiне арналған нәзiк тағамдармен (айтылған жақсы ниетпен) қоректенедi. Бұны қалай түсiнуге болады? Адам қайтқаннан кейiн оны есiне алып айтылған сөздер, ойлаған ойлар, сағыныш сезiмдерi нәзiк әлемдерде жүрген қайтыс болған адамға қорек болады. Себебi оның нәзiк болмыстары сезiм, ой, қалаулардан құралады ғой. Бұның өзi Ш.Уәлиханов ескерткендей, нәзiк әлемдегi қайтқан адамға жақсы болу үшiн оның батасын дұрыс берiп, қатымды iзгi ниетпен өткізіп, барлық рәсiмдердi дұрыс жасау керек екенiн көрсетедi. Ал егер адам өткеннен кейін оған берілген қатымның мақсаты оның артында қалған туған-туысқандарының мәртебесін өсіріп, өздерін көрсету, ел аузында атағын шығару үшін жасалатын болса, ондай қатымның пайдасынан гөрі зияны көп болады. Сондықтан, қатым бергеннің мәні мен мағынасы өте үлкен. Бұның барлығы бізге тәңіризмнен сіңген әдет-ғұрыптар.

Жанға өзінің тәнін тастау қандай қиын болса, нәзік болмыстарын тастау да сондай қиындық тудырады. Бұл материалдық әлемнің заңдылығы. Оның себебі, жан осы материалдық әлемнің қызығын көргісі келіп, соған байланысты өзіне керекті тұрпайы және нәзік болмыстарын құрастырды ғой. Сондықтан, ол өзіне берілген рухани (рух), нәзік (ақыл-ес және тағы басқалары), тұрпайы (тән) болмыстарына байланып, өзі таза жан болса да, жалған эгоның әсерімен өзінің болмыстарын "өзім" деп қабылдайды. Сөйтіп, жан өзінің "денелеріне" мықтап байланып, солардың құмары үшін әрекет етеді. Бұл әрбір ананың өзінің баласын "менің балам" деп қабылдағаны тәрізді. Фәни әлемде ана өзін тән ретінде қабылдағандықтан, өзінің денесінен шыққан баланы өзінен бөлмейді. Оның туған баласын "менікі" деген сезімі өте күшті. Бұл сезім ол өзін қалай жақсы көрсе, баласын да сондай жақсы көріп, оған өсіп-жетілудің барлық жағдайын жасауға мүмкіндік береді. Табиғаттың осы заңдылығының арқасында барлық жаңа туған жан иелері осы өмірге келе салысымен-ақ аналық шексіз қамқорлыққа ие болады. Бұл да Алла тағаланың жан иелеріне деген хикметінің бір көрінісі.

Фәни өмірге келген соң жан материалдық әлемнің жанның көзі жабатын және төмен тартатын қасиеттері бойынша құлдырай бастайды. Нәпсінің ықпалымен тән қамы жан иелері осылай ақылды дұрыс пайдалана алмай, зұлымдық пен айлаға ұрынады. Жанның тәнге қатты байлануының себебі, таза ақылдың (нұрлы ақылдың) шелмен жабылып, жанның былғанып білімге толы алғашқы қасиетінен айырылуынан. Олардың маталғандары соншама мықты, мысалы, олардың айырылғанын Абай сөзімен айтқанда "Өлді деп ат қойыпты өңкей білмес". Нұрлы ақылды жан тек қана тән қамы үшін жұмсағандықтан, ондай жан фәни өмірдің тұңғиығына тереңдеп бата береді. Шәкәрім тұжырымы бойынша ондай жан айуан деңгейіне дейін, тіпті одан да әрі, минералға дейін түсіп кетуі мүмкін. Сонан кейін жанның жетілу жолымен көтерілуі қайта басталады. Әрине, бұл өте ұзақ жол.

Көптеген халықтардың, сонымен бiрге, ескi түркiлiк ұғым бойынша, рух нәзiк әлемдегi өмірi аяқталған соң, өзiнiң өткен өмірiнiң нәтижесiне байланысты жерде қайтадан тән алады. Жанның жер бетiнде қайтадан тән алатындығына көне түркi халықтарының сенiмдi болғаны жөнiнде археолог академик А.П.Окладников жазады. Оның тұжырымына өзiнiң толық қосылатынын бiлдiрiп зерттеушi Мурад Аджи былай деп жазады /15/: "Түркi халықтарында көптеген зерттеушiлер көңілiн аударған көне заманнан келе жатқан әдет болған. Жаудың батырлық және басқа да жақсы адамгершiлiк қасиеттерiн қөрсеткен адамы тұтқынға түскенде оны қарапайым әдiспен өлтiрмей, "Сен қайтадан туғанда бiздiң жерге келiп ту" деген өтiнiшпен, түрлi жан қинайтын әдiспен өлтiредi екен. Сөйтiп бұны қарапайым өлiм емес, батырды құрбандыққа шалуға айналдырған. Көне ұғым бойынша егер құрбандық дұрыс орындалатын болса, онда батырдың жаны жау емес, оған соңғы құрмет көрсеткендердi сақтаушыға және қорғаушыға айналады. Оған балабал – үлкен тас ескерткiш орнатқан." Адам өлердiң алдында ненi есiне алып, қандай жағдайда бұл өмірден өтсе, келесi өмірiнде сондай дене алады деген көне сенiмдi еске алатын болсақ, ескi түркi халықтарының да сондай сенiмi болғанын көремiз.

Ендi қайтадан дене алу жөнiндегi ислам ойшылдарының кейбiр айтқандарына тоқталайық.

Джалел әд-дин Руми былай деп жазады /16/: "Әуелi сен балшық болдың. Сонан соң минерал болып, онан өтіп сен өсімдiк болдың. Өсiмдiктен хайуан болдың, ал хайуаннан кейiн адам болдың. Бұл кезеңдерде жан өзiнiң қайда бара жатқанын бiлмесе де ол осы ұзақ сапарда болуға мәжбүр болды. Және әлi жүздеген түрлi әлемдерден өтуге тура келедi." Осындай ойды исламиятты зерттеушi Идрис Шах та өзiнiң кiтабында жазады.

Хазрад Инайят Хан қайтадан дене алу, жанның мәңгiлiктi екенiн, алда басқа өмір барын түсiндiрiп келедi де әрi қарай былай деп жалғастырады /22/: "Жоғарыдан келген жанның есiмi, порымы, не болмаса оның белгiлi бiр басқадай ерекшелiгi жоқ, сондықтан жан үшiн оны қалай атаудың айырмашылығы жоқ. Оның есiмi болмағандықтан, ол өзiне кигiзген костюмнiң есiмiн алуға дайын, мiне өмір заңдылығы осындай... Бөлектеу және тұтасты бөлiп қарау төменгi әлемдерге жатады, жоғары әлемдерде олай емес. Сондықтан сопылар қайтадан дене алу идеясына қарсы емес." Ол әрi қарай келесi өмірдiң бар екенiне сенбегендер барлық iлiмдердiң мәнi болып табылатын бiлiмнен айрылатынын жазады. Қайтадан дене алу заңдылығына сенетiн адамдардың өмірi оған сенбейтiндерге қарағанда жеңiл болатынын ескертедi.

Идрис Шах сопылық ақын Омар Хайамның қайта дене алу жөнiнде айтқаны туралы былай деп жазады /23/: "Бiр күнi Хайам өзiнiң шәкiрттерiмен Нишапурдағы ескi медресенiң жанынан өтіп бара жатты. Медресе қақпасына жөндеу жұмыстарын жасау үшiн кiрпiштер артылған бiрнеше есек кiрдi. Бiр есек қақпаға кiрмей тұрып алады. Бұны қөрген Хайам есекке жақындап келiп күлiп былай дедi: "О, кетiп, қайтадан келген жан. Сенiң есiмiң басқа есiмдердiң арасында жоғалды. Сенiң тырнақтарың қазiр тұяқ болды, ал сақалың құйрыққа айналды және басқа жақтан салбырап тұр". Есек осы сөздерден кейiн қақпаға еркiмен кiрдi. Шәкiрттерiнiң таңданған сұрағына Хайам былай деп жауап бердi: "Есектiң рухы бұрын осы медресенiң ұстазының денесiнде болды. Ол есек нұсқасымен медресеге кiргiсi келмеп едi, бiрақ оны басқа оқытушы танығаннан кейiн ол қақпаға кiруге көндi." Рухани жоғары жетiлген жандардың адамның бұрынғы өмірiн көре бiлетiнiн бүгiндерi көптеген мысалмен дәлелдеуге болады.

Қайта дене алуға исламға дейiнгi араб халқы да сенгенiн Ф.Н. Панова мен Ю.Б.Вахтин де жазады /17/. Сонымен бiрге бұған үндi халықтарының, Америка үндiстерiнiң, көне Египет халқының сенгенiн ескеретiн болсақ, келесi өмірдiң бар екендiгi бiр халық, не болмаса бiр мәдениеттiң ойлап шығарғаны емес, бүкiл адамзатқа ортақ табиғи заңдылық екенiн байқаймыз.

Жан бір денеден екінші денеге көтеріліп рухын өсіру барысында адам деңгейіне көтеріледі. Бұл туралы Шәкәрімнің мынандай өлең жолдары бар:

Сол жаннан талай жан өскен,

Жанына қарай тән өскен,

Өсімдік жаны нашар боп,

Олардан жәндік және өскен,

Жәндіктен адам жаралған.

("Қасыңа қылыш қайратқан")

Табиғаттың қайта дене алу заңдылығы жан иелерінің санасының эволюциялық жетілуін, сөйтіп, біртіндеп жүректі тазарту жолын көрсетеді. Бұл заңдылық – өмір мақсатына жеткізетін негізгі тәртіптердің бірі. Адамзат қауымы болмыстың әділет заңы мен қайта дене алуды әуелден біліп, оны әрқашан да есте ұстап, өмір мақсатының адастырмас шамшырағына айналдырып отырған. Соған қарамастан, соңғы заманда материализм күшейіп, болмыстың рухани сәулесі бұлыңғырлана бастаған кезде, адамзат арасында әлемнің бұл негізгі заңдылығын жоққа шығарып, оған сенбеушілер пайда болды. Айта берсе оның себептері көп. Сенбесе – сенбей-ақ қойсын. Одан әлем заңдылығы күшін жоймайды. Егер бұл заңдылыққа сенсе, адам өмір сырларын түсініп, көңілі тыныш табады. Ал сенбесе – көп нәрселер түсіініксіз болып, ойланатын адам бұл өмірде кемшілікті болып, ал ойланбайтын адам "Бұл өмір біреу ғана екен, сондықтан "ішіп-жеп" қалайық" деген қағидаға ұрынып, көптеген адамгершілік қасиетке қарсы келетін істер істеп, теріс жолға түседі. Бұл – бүгінгі заманның бүлінуінің негізгі себептерінің бірі. Оларға Абай сөзімен "Сен асыққан екен деп, Алла әмірін өзгертпес" деп, өмір заңдылықтарын бұзбағаның дұрыс, сонда ғана мақсатыңа жетесің дейміз. .

Егер адамның өзін-өзі тануын қорытындылайтын болсақ, мынандай тұжырымдарға келуге болады. Адам дегеніміз бүкіл болмыстың барлық қасиетін бойына сіңірген микрокосм, яғни болмыстың бір саналы бөлігі. Адам рухани және материалдық болмыстардан құралады. Рухани болмысты – жан және жанның денесі рух құрайды. Бұлар жанның рухани әлемдегі болмысы. Ал, материалдық болмыс нәзік және тұрпайы болып екіге бөлінеді. Жан материалдық әлемге келгенде рухы арқылы әуелі нәзік болмыс алады. Нәзік болмысқа психикалық элементтер, яғни сезім, ақыл, ес, өзін сезінуі (жалған эго) жатады. Жан тәнді тастағаннан кейін нәзік болмысымен о дүниеде нәзік материалдық әлемдерде болады. Оны аруақ деп атайды. Ал жерге келгенде жан тұрпайы болмыс (тән) алып жер бетіндегі тіршіліктің бірі болады. Бірақ жер бетіндегі жан иелерінің арасындағы ең жетілгені адам болып табылады. Себебі, адамға басқа жан иелерінен бөлек ерекше ақыл-ес пен ерік берілген. Сөйтіп, жан тек қана адам деңгейінде ғана өзіне берілген ерекше ақыл-ес пен ерікті дұрыс пайдалану арқылы Абай көрсеткен Алла тағалаға қайту мүмкіндігін алады. Жан рухани әлемге көтерiлу үшiн материалдық әлемдер әсерiнен толық арылып, адамның "жалған эгосы" жойылып, "нағыз эгоға" айналуы керек.

Адам өзiнiң жан екенiн толық сезiнген кезде ғана материалдық әлем ықпалынан арылып, рухани әлемге өте алады. Толық бiлiм, рахат пен ләззаттың шыңы сол мәңгiлiк рухани әлемде. Абай ілімі бойынша, бұған жету үшiн таза ниет, үлкен ынта-жiгер мен талап керек.

Б) Рух

Рух. Рухты түсіну, жанды түсіну тәрізді, өте маңызды мәселе. Себебі, адамның өзге жан иелерінен айырмашылығы және өмірінің барлық мән-мәнісі оның осы рухты дұрыс түсініп, келешек өмірін онымен сыбайластыруына байланысты болады. Рух та жан тәрізді материалдық зерттеулермен түсініп болмайтын адамның эзотерикалық болмысына жатады. Сондықтан оны біліп, түсіну оңай мәселе емес.

Рухтың сыр-сипатын дұрыс анықтаудың, әсіресе оның жаннан айырмашылығын айыра білу өте қажет. Көп жағдайларда жан (орысша – душа) мен рухты (орысша – дух) айыра білмегендік, жеке адамдар ғана емес, қоғам өмірінде де көптеген шырғалаң, шатасуларға ұрындырады. Олардың түпкі сыры дұрыс ашылмағандықтан рухани діни кітаптарды тәпсірлегенде теріс түсініктер беріліп, кейде рух пен жанның орындары алмасып кетеді. Ал кейбір кездерде рух пен адамның материалдық нәзік болмысын айырмай, қоғамда бір-біріне сәйкес келмейтін тұжырымдар, ой-пікірлер пайда болады. Бұл бүкіл адамзат өміріндегі кейбір бейберекеттік жағдайлардың себебі болып отыр. Мысалы, мұсылмандар "жан" мен "рух" деген түсініктерді өздерінше түсінсе, ал христиандар "жан" дегенді "рух" деп, ал "рух" дегенді "жан" деп түсінеді (католиктер, түрлі спиритуалистік, оккульттік ағымдар және тағы басқалары). Кейбір психологтар жанды жоққа шығарып, адам өмірін психикалық құбылыс ретінде ғана қарастырады. Өмірдің қашан басталуы жөніндегі медицина ғылымы мен діни көзқарастың арасындағы пікірталастар да рухтың мән-мағынасын дұрыс түсінбеуден шығады. Осындай себептерден, тіпті, діни кітаптардың кейбір қағидаларын тәпсірлегенде, немесе оларды басқа тілге аударғанда жаңсақ ұғымдар ұшырасып жүр. "Философиялық сөздікті" (Алматы, 1996 ж.) қарайтын болсақ, жан не психика терминінің синонимі, не діни идеалистік ұғым деп түсіндіріледі. Ал рух туралы былай делінеді: "Рух (лат. Spiritus – леп, дем, иіс) – сөздің кең мағынасында – материалды бастамаға қарағанда идеалдыққа, санаға барабар ұғым; тар мағынасында – ойлау ұғымымен деңгейлес". Бұндай түсіндіру жан мен рухтың арасын ашып бере алмайды, әрине.

Дұрыс түсініктің жоқтығын, сол себептен жан мен рухты айыра білмеу жөнінде Шәкәрім де жазады. Ол "Жаралыс басы – қозғалыс" атты өлеңінде былай дейді:

Дін айтты: "Маған нан", – дейді,

Адасқан дінді пән дейді.

Мағынасын анық біле алмай,

Рух деген сөзді жан дейді,

Осыдан жаман әуре жоқ.

Шәкәрім, әрине, түрлі діндерді зерттеп, анығын білген соң ғана, "Рух деген сөзді жан дейді, осыдан жаман әуре жоқ" деп оның беретін залалын ашық айтып отыр. Шәкәрімнің бұл сөздерінің үлкен салмағы бар. Себебі, ол әуелі түрлі діндерді жақсы зерттеп алып, сонан кейін ғана осы сөздерді жазған. Шәкәрім рухани болмысты білуге көп жылын арнап, соның нәтижесінде "Үш анық" шығармасы жазылғаны белгілі. Шәкәрім шығармаларынан адам болмысының көптеген құпияларын таба аламыз.

Рухты сипаттайтын басқа сөз болмағандықтан, біз де "рухани" деген сөзді қолданып, "Рух – таза рухани" дейміз .

Енді рухтың мәні мен мәнісі неде, соған келейік. Жан Алла тағаламен, яғни Үлкен Жанмен бір болғанда олардың қасиеттері сапа жағынан бірдей және олар бір бүтін құрайды. Үлкен жанда шексіз үлкен ерік бар. Кішкене жанда өзіне сәйкес кішкене ерік бар. Бірақ кішкене жан өзіне берілген сол аздаған ерікті дұрыс пайдалана алмауы мүмкін. Сол кезде жан өзін Үлкен Жаннан бөліп, "мен" деп сезінгісі келеді. Шексіз мейірімді Үлкен Жан ешкімнің де еркін шектемейді, сондықтан, оған өзін сезіну үшін рух береді. Сөйтіп, жан рухани дене алып өзін бөлек жан сезініп, өзін "мен" деген сезімді, яғни "жалған менді" алады. Өзін тәнмен балағандағы "жалған меннен" айырмашылығы – өзін "жан" деп сезінгендіктен, бұл "нағыз мен" болып табылады. Рухани дене жан мен Үлкен Жанның арасын бөлуші болып, олар енді біртұтас емес, екі бөлек болып, араларында қарым-қатынас орнайды. Жан Алла тағаламен өзінің рухымен қарым-қатынасқа кіреді. Рух жанды Алла тағаладан бөлетін денесі және Онымен қарым-қатынасқа кіретін құралы тәрізді.

Рух – жанның денені басқаратын күші мен қуаты. Жан иелері сол қуатпен өмір сүреді. Жанның санасы рух арқылы адамның бүкіл болмысына тарайды. Сөйтіп, жанның рухы адамға қуат болып, жан оның өмірін басқарады. Жан мен рух екеуі де рухани болғандықтан, олардың тегі бір, яғни жасалған "материалдары" ұқсас болуы керек. Мысалы, адамның тәні мен оның киетін киімдері ұқсас. Ол ұқсастық – олардың химиялық элементтерден құралатындығында. Сол сияқты, жанның қуаты, оның құралы, киімі болып табылатын рухтың да материалы жандыкіндей рухани болуы керек. Сондықтан, рухтың тегі де жанның қасиетіндей материалдық ақылмен түсінуге болмайды және шексіз. Абай айтқандай "Шексізді шектеулі ақылмен түсініп болмайды". Біз олардың қасиеттерін материалдық әлеммен салыстыру арқылы ғана болжай аламыз. Мысалы, Алланың нұры бар. Нұр Алланың қуаты. Сол нұрдан болмыстың барлық көріністері пайда болады. Жан да Алла тағаламен сапасы жағынан сәйкес болғандықтан, оның да нұры бар. Ол нұр – рух. Яғни, рух дегеніміз жанның нұры. Сол нұр, яғни рух адамның денесіне қуат беріп, оның өмірін басқарады. Бұл ойларды Шәкәрім былай деп білдіреді:

Жаралыс басы – қозғалыс,

Қозғауға керек қолғабыс.

Жан де мейлің, бір Мән де,

Сол Қуатпен бол таныс,

Әлемді сол Мән жаратқан.

Қозғалмаса көшпейді,

Көшпеген нәрсе өспейді.

Өспеген нәрсе өзгермес,

Түрден ол түрге түспейді,

Қозғалыс түрлеп таратқан.

Қозғаған қуат – жан дейміз,

Жан өсті жаннан сан дейміз.

Сол жандар әсер берген соң,

Жаралды сансыз тән дейміз,

Жанына қарай тән солар.

("Жаралыс басы – қозғалыс".)

Жан тәнді өзінің рухымен басқарғанда ол тәнге рухани ақыл арқылы әсер етеді. Яғни, рухтың рухани ақылы бар деген сөз. Шәкәрім әрі қарай рухтың не екенін былай деп тура көрсетеді:

Рух деген – мінсіз таза ақыл,

Мінсіздің ісі шын мақұл.

Айуандағы ақыл ол емес,

Аз ғана сөзім – аз тақыл,

Құраныңды оқы нанбасаң.

Аз ақыл ондай көпте бар,

Айуанда айла, еп те бар.

Өсімдіктерде сезім көп,

Көбелек жейтін шөп те бар,

Әлемнен сұра алдасам.

Рух та, оның ақылы да рухани болғандықтан, олар бір-бірімен ұқсас. Сондықтан, ақын "Рух деген – мінсіз таза ақыл" деп олардың айырмашылығы жоқ деп отыр. Шәкәрім өзінің басқа өлеңдерінде де рухани болмыс туралы жазғанда "таза ақыл" деген сөзді жиі қолданады. Мінсіз таза ақыл дегеніміз не? Мінсіз таза ақыл дегеніміз – өзін Құдай жолына толық арнаған жанның ниетінен туған рухтың тазалығы. "Мінсіздің ісі шын мақұл" деп ақын рухани тұрғыдан жасалған істің қателігі болмайтынын білдіреді. Ниет жаннан шығады. Ниет таза болса адамның барлық болмысы тазарады. Сондықтан, діни рәсім жасардың алдында міндетті түрде Құдайға деген ниет жасау керек. Сонда жасалған ғибадат, барлық іс-әрекет рухтанады. Мін дегеніміз ниеттің негізгі мақсаттан ауытқып, фәнилік өмірдің қызығына шектен тыс құмарлануы. Бұндай иманы таза емес адамды Абай отыз төртінші қара сөзінде: "Оны қайтіп түзете аламыз? Оларды мұсылман деп, қалайша иманы бар ғой дейміз?.. Оның несі адам?" – деп, немесе он үшінші қара сөзінде "Құдай тағаланың кешпес күнәсі жоқ" деген жалған мақалды қуат көрген мұндай пенденің жүзі құрысын" – деп оларды қатты сынайтыны бар емес пе? Себебі, ниет бұзылса рух кірленіп, оның ақылы таза болмайды. Адам өзінің рухани тазалығын сақтамаса, рух бөтен ниеттермен былғанышқа түседі. Былғанған рух, яғни таза ақыл өзінің алғашқы қасиетінен айырылып, адам баласы Руми көрсеткен айуандық деңгейге түсуі мүмкін. "Айуандағы ақыл ол емес" деп Шәкәрім екі ақылдың түрін айрып жазады. Құран Кәрімді таза ниетпен оқыған адамға осылардың барлығы ашыла береді. "Аз ақыл ондай көпте бар" деп материалдық әлемдегі жан иелерінің барлығының да ақылдары таза ақыл емес "Аз ақыл" деп түсіндіреді. Шәкәрімнің осы өлеңінен "ақыл" деген ұғымға сезімдер, ой-өріс тәрізді жан иелерінің нәзік болмысы жататынын көреміз. Оның себебі – адамның нәзік болмысы оның ақылы ретінде сезіледі.

Сонымен, рух дегеніміз мінсіз таза ақылмен бірдей, немесе жанның рухани болмысы. Адамның ниеті өзгеріп, жүрегінде мін пайда болса таза ақыл жоқ. Олардың ақылы таза емес, фәни өмірдегі жан иелерінің ақылы. Екі ақылдың айырмашылығы өте үлкен. Сезімдер ақыл арқылы білінетін болғандықтан, "ақыл" деген ұғымға сезімдер, сезім мүшелері, ес тәрізді адамның нәзік болмысы жатуға тиісті. Сондықтан, рухтың да осындай болмыстары болуы керек. Тәнді құрайтын рух болғандықтан, тәндегі сипаттардың барлығы да рухта болуға тиісті. Әйтпесе, рухта болмаған нәрсе тәнде де болуы мүмкін емес қой.

Адамның тәні мен психикасы өзгеріп отыратыны сияқты, жан өзі өзгермейтін тұрақты болса да, оның денесі рух жанның қалауына байланысты өзгеріп отырады. Алла тағаланы сезіну тек қана адамға тән болғандықтан, таза ақыл да адамда ғана болуы керек. Ал айуандардың рухы нәпсімен жабылғандықтан оларда таза ақыл, яғни таза рух болуы мүмкін емес. Бұл туралы Шәкәрімнің мынандай өлең жолдары бар:

Адамның сыртқы дене жаралысы,

Нәпсісі айуанмен анық теңдес.

Бөлектігі – жалғыз-ақ таза ақылда,

Әлің келсе, жол тап та осыны емдес!

Айуан мен адамның айырмашылығы шаһуаттың жатынға барып түскен уақытынан басталады. Адам өмірінің басталуы жөнінде Шәкәрім әрі қарай былай деп жазады:

Жандықта шаһуат болмай ма?

Жатынға барып қонбай ма?

Құбылып жаннан тән жасап,

Түзеліп әбден толмай ма?

Сіздерге мәлім әр жайы.

Осыны ақыл ұқпай ма?

Дене жанын тықпай ма?

Бастапқы есті жанды ақыл

Адамнан келіп шықпай ма?

Осыдан өзге шын бар ма?

Бұл жолдардан ұғатынымыз, адам өмірі шаһуаттың (ұрықтың) жатынға барып қонуынан басталады екен. Жан өзіне тән жасайды. Тәнді жан өзінің құралы рух арқылы жасауы керек. Жатынға түскен жанның тағдырына байланысты оның рухы және алатын тәні де соған сәйкес болуы керек. Рух жанның құралы ғана емес, сонымен бірге оның денесі де тәрізді. Сөйтіп ол материалдық әлемде өмір сүруге лайықты өзіне сәйкес "сыртқы киім", яғни нәзік болмысын қалыптастырады. Оның таза ақылына сәйкес фәнилік ақыл қалыптасады. Жан көзге көрінбейтін болғандықтан, кейбіреулердің пікірі бойынша жан кейін келіп қонады. Ондай пікірдің жаңсақ екенін Шәкәрім әрі қарай былай деп білдіреді:

Анықты білмес діншілдер,

Өзімшіл, ойсыз, күншілдер:

"Жаныңды жолдан қосты", – деп,

Шариғат айтып күңкілдер,

Ойында биттей сәуле жоқ.

Шариғатты дұрыс түсіне алмай шатасып жүргендерді осылай сынай отырып, ақын жанның жолдан қосылғаны туралы ойдың қате екенін, жан шаһуатта әуелден болатынын айтады. Егер шаһуатта әуелден жан болмаса, ол қозғалып өзіне тән жасай алмас еді ғой. Осының өзі жанның жолдан қосылуы туралы ойдың жаңсақ екенін көрсетпей ме? Сонымен бірге, ақын "Бастапқы есті жанды ақыл адамнан келіп шықпай ма?" деп адам өмірінің басқа жан иелерінің өмірінен артықшылығын көрсетеді.

Сонымен, жан рухани әлемде Алла тағаламен рухпен байланыс жасаса, ал фәни материалдық әлемде басқа жан иелерімен тән және психикалық-энергетикалық болмысымен байланыс жасайды.

Адамның нәзік болмысы оның рухымен қалыптасатын болғандықтан, нәзік болмыс та кейде рух деп аталады. Мысалы, халықта "ата-бабаның рухы", ұлы адам туралы "пәленшенiң рухы", "халық рухы", "рухын көтеру", "жақсы рухта тәрбиелеу" деген сөздер бар. Бұлардың барлығы адамның психикалық ерекшелiктерiне, яғни нәзiк болмысқа бағытталған сөздер. Мысалы, "рухани музыка", "рухани байлық" сияқты сөздер адамның нәзiк болмысын жетiлдiрiп, тәрбиелеуге байланысты жағдайларда қолданылады.

Әулиелер

Әулиелер – Абай көрсеткен "толық адам" танымындағы хакiмдерден жоғары тұрған рухани ұстаздар. Әулиелер туралы: "...әулиелерге әулиелер оқыды, ғашық болды," – дейдi Абай отыз сегiзiншi қара сөзiнде. Бұл сөздер әулиелердiң мирастық тiзбегiн көрсетедi. Рухани бiлiм Жаратушыдан бастап ұстаздардан шәкiрттерге мирасқорлық тiзбек арқылы түскенде ғана таза болып, адамзатқа зор ықпал жасай алады. Егер тiзбек үзiлсе, рухани бiлiм фәни өмірдiң әсерiмен бүлiнiп, жетілу жолдағы адамдар адасу жолына түсуі мүмкін. Әулиелердiң маңызды мiндетi – рухани бiлiмдi алғашқы қалпынан өзгертпей адамзатқа жеткiзу. Сонда әулиелерден әулие үйренiп, ұстаздық тiзбек үзiлмей, адамзат рухани бiлiммен үнемi сусындап отырады. Рухани ұстазды мұсылманда "пір", не болмаса "мұршид" деп атайды. Ортағасырларда рухани ұстаз басқарған үлкен мектептер болған. Түркістандағы Ахмет Яссау басқарған рухани орталық солардың бірі болды.

Әулиелер туралы көп жазылған. Бiрақ олардың көпшiлiгi олардың өмірбаяны мен түрлi мистикалық қасиеттерiне арналған, яғни сыртқы көрiнiсiн ғана суреттейдi. Әулиелердiң iшкi дүниесiн сипаттау үшiн олардың рухани қасиеттерiн көре бiлу керек. Бұл тек қана өте жоғары жетiлген, солардың деңгейiндегi адамдардың ғана қолынан келетiн нәрсе. Сондықтан өздерi әулие қатарында болған iрi сопылардың өкiлi Руми, әл-Ғазали тәрiздi ғұламалар ғана олардың шын сипатын бере алады. Руми әулиелердi перiштелермен салыстырып, оларды рухани қуаттың ықпалында жүретiн және барлық қызғаныштан, құмарлықтан арылғандар деп есептейдi. Олар – тек қана рухани дүниенiң қақпасына ұмтылушылар, Хақиқаттың нұрына бөленiп, Оның бейнесiне құмарланып, түбiнде Абсолютпен толық бiрiгуге белiн буғандар.

Сопылардың көзқарасы бойынша, рухани жетiлудiң негiзгi мақсаты – адам бойындағы қасиеттердi Құдай қасиеттерiмен жақындастыру. Бұл Абай ойымен толық сәйкес келетiнiн көремiз. Құдаймен жақындасу, мұсылманша – Алла дидарына жақындау деген сөз, кеңiстiкте, не болмаса физикалық денемен бiрiгу деген емес, әрине, бұл iшкi дүниемен, рухани жақындау деген ұғым. Сөйтiп, әулие мақсаты – Құдайға жақындау. Сөйтіп, әулие деп өзiнiң рухани мақсатын анық сезiнiп, сол жолға бiржола түскендi айтады. Ондай адамды екiншi рет туды, яғни ол тәні осы фәни әлемде болса да, жаны рухани әлемге өтіп, өзiнiң Құдаймен байланысын сезiнiп, Сонымен ұқсас екенiн, Оның бiр бөлшегi екенiн ұғынды деп есептеуге болады.

Сопылар iлiмi бойынша әулиелерге екi мiндет жүктеледi: а) медиатор функциясы, яғни ол Құдай мен адамның арасындағы елшi; б) ғарыштық күш функциясы. Ол материалдық әлемнен тыс Құдай мен адамдарды байланыстыратын көпiр. Өзiнiң Құдаймен байланысын толық сезiнгендiктен, оның табиғатында руханилық пен адамилық қатар болады. Толық адамда Құдай мен адам (жан мен тән) бiрiгiп, бiртұтастығын толық көрсетедi. Сондықтан толық адам табиғат күштерiн ғана емес, рухани күштердi бiрiктiретiн микрокосм болып табылады. Оның ақылы қарапайым дiни түсiнiктен жоғары тұр. Ол бүкiл болмысты бөлiктерге бөлмей, оны толығымен түгелдей қабылдайтын болғандықтан, барлық жан иелерiне бiрдей көзқараспен қарайды. Ол өзiнiң ниетiмен перiштелерден жоғары, ал өзiнiң Құдайға деген ұмтылысымен жан иелерiнiң барлығынан да биiк тұр. Толық адам мен Құдайдың қатынасы айнамен салыстырылады. Адам өзiн айнадан көретiнi тәрiздi толық адам өзiн Құдайдың бейнесiнен көредi. Құдай да толық адам болмысынан өзiн таниды.

Абай әулиелердiң хакiмдер мен кәмiл мұсылмандардан ерекшелiгi – олар Құдай тағалаға деген ғашықтық сезiмiне жеткендер екенiн айтады. Әулиелердiң ғашықтық дәрежесiн Абай: "... о дүниелiк пайдасын ғана күзеттi. Ғашықтары сол халге жеттi, дүниенi, дүниедегi тиерлiк пайдасын ұмытты. Бәлки қисапқа алмады" – деп суреттеп, олардың бұл фәни дүниенiң ықпалынан толық шыққандығын көрсетедi. Әулиелер – пайғамбарлар сияқты таза құлшылық жолындағы адамдар. Бұл дәрежеге адам өзiнiң рухани болмысын толық сезiнген кезде жетедi. Сондықтан, олар жан ретінде әрекет жасайды.

Бiрақ таза құлшылық жолындағы бұндай әулие адамдар өте сирек. Өйткенi ол жолда үлкен ынсап, зор талап қана емес, сонымен бiрге, Құдайдың ерекше шапағаты да керек.

"Хакимдер дүниеде тиетiн пайдасын сөйледi, ғибрат көзiмен қарағанда, екеуi де (хаким мен әулие) бiрiнен бiрi жырақ кетпейдi. Әрбiрiнiң сөйлеуi, айтуы басқаша болса да, Алла тағаланың сұнғатына (шеберлiгiне) қарап пiкiрлемектiктi екеуi де айтады. Пiкiрленбек соңы ғибратламақ болса керек. Бұл ғақыл, ғылым – екеуi де өзiн зорға есептемектi, залымдылықты, адам өзiндей адамды алдамақты жек көредi. Бұл ғадаләт һәр екеуi де мархаматты, шапағатты болмақты айтып бұйырды, бұл рақым болса керек". Бұл сөзбен Абай хакiмдер мен әулиелердiң екеуi де рухани адамдар екенiн көрсетiп отыр. Хакiмдердiң де әулиелердiң де мақсаты бiреу – ол Абсолюттiк ақиқатты тану. Хакiм мен әулие екеуi де адамзатты сүюшi, рақымшылық iстер iстеушi, екеуi де адамзаттың рухани ұстаздары.

Сонымен бiрге әулиелердiң хакiмдерден айырмашылығы үлкен. Олардың ең негiзгi айырмашылығы – әулиелер таза құлшылық жолымен толық тазарған болса, ал хакiмдердiң әлi де болса да ниеттерi күңгiрттеу келедi. Олардың бойын табиғаттың жоғарғы қасиетi – даналық қасиетi – билегенiмен, бәрiбiр фәни өмірдiң атақ-даңққа деген ықпалы-ниетi жанамалап жүредi.

Ал әулиелер болса, ниетi түгелдей тазарып, бұл фәни өмірдiң ықпалынан толық шыққандар. Олар өздерiнiң құлқы үшiн ештеңе тiлемейдi. Бiрақ Жоғары Күштiң қамқорлығымен оларға өмірге қажеттiң барлығы берiледi. Әулиелер Жоғары Жаратушының жер бетiндегi елшiсi тәрiздi рухани әлем мен материалдық әлемдi байланыстырып отырады.

Абай рухани жолдағылардың тақуа болуының екi себебiн көрсетедi: бiрi – дүние ләззатына алданып, ырқынан шыға алмай, Құдайға ықыласым шала болады деп өз бойына сенбегендiк, екiншiсi – өзгелер өзiнен үлгi алып, нәпсiсiн тежеп, имандылыққа бет бұрса деген үмiт. Осы екi себеп те әулиелердiң "жұртқа қылған артық махаббатынан" туады дейдi. Сөйтiп Абай әулиелердiң тағы бiр мiндетi – басқаларға бiлiм беру ғана емес, сонымен бiрге оларға өз өмірiмен үлгi көрсету екенiн бiлдiредi.

Рухани құлшылық жолы – тарихаттың қиындығы туралы Абай былай дейдi: "Бiрақ бұл жол – бек шетiн, бек нәзiк жол. Бұл жолда риясыз, жеңiлдiксiз бiр тоқтамға бекiп, iздеген кiсi ғана iстiң кәмәлатына жетпек. Бұл заманда ондай адам сирек, бұған ғылымның да зоры, шындық, қайраттың да зоры, махаббаттың Аллаға да және адамзатқа да бек зоры табылмақ керек. Бұлардың жиылмағы қиынның қиыны, бәлки мүмкiн емес болар". Әулиелiк жолдың қиындығын және нәзiктiгiн данышпан осылай тұжырымдайды.

Әулиелiк деңгейдегi адамдар реттегiш тәртiптердiң көмегiнсiз-ақ рухани әлемнiң заңдылығымен өмір сүредi. Олар фәни өмірдiң ықпалынан толық шыққандар. Себебi рухани заңдылықтармен өмір сүру олардың табиғи қасиетiне айналған. Олар болмыс заңдылығын ешуақытта бұзбайды.

Олардың үлгi болатын кейбiр қасиеттерiн атап өтейiк. Мiнездерінде кемшiлiк болмайды. Себебi олардың болмысы әбден тазарған. Сондықтан олар өз сезiмдерiне толық ие, салмақты, ұстамды және еркiн, алғыр да қайратты. Ешуақытта артық сөйлеу, артық ұйқы, артық iшiп-жеуге бармайды, өзiмшiлдiк мiнез мүлде болмайды. Әркiмге құрметпен қарайды, бiрақ өздерiне құрмет талап етпейдi. Жаулары болмайды, себебi олар барлық жан иелерiне дос. Iс-әрекетiн түгелдей Құдай жолына таза бағыштайды, сөйтiп қалау-ниеттерi түгелдей Құдайдың ықпалында болады. Олар бұл фәни өмірдiң ықпалынан толық шығып, Жоғары Жаратушының аясына кiргендер.

Сопылардың сондай биiк рухани дәрежеге жету сырлары бар. Оның бiрiншiсi, рухани бiлiм алып, өмірiн сол бiлiм жолынан ауытқымай тура бағыттау болса, екiншiсi, тасбихпен Жоғары Жаратушының қасиеттi есімдерін қайталау. Жоғары Жаратушының қасиеттi есімдерінің зор рухани күшiнiң болу себебi, олар адамның ақыл-есiн бiр бағытта, ауытқымай Алла тағалаға шоғырландыруға мүмкiндiк бередi. Сонымен бiрге, Алла тағала Абсолют болғандықтан есiмдерiнiң рухани қуаты Оның өз қуатымен бiрдей болады. Есiмдерiнiң әсерi өте қуатты болғандықтан Алла тағаланың қасиеттi аттарын қайталаған адам тез арада тазарып, әулиелiк деңгейге көтерiле алады. Бұған сопылардың өмірi мысал. Ахмет Яссауи бес жасынан тасбих тартып биiк рухани дәрежеге жеткен.

Құдайдың қасиеттi есімдерін қайталау арқылы кемелдiкке жету барлық рухани жолдарда қолданылады. Оларды христиандар "Иса дұғасы" ("Иисусова молитва"), Будда дiнiндегi "Хинаяма" жолындағылар "тантра" деп атайды. Еврей дiнiндегiлер да Талмудтың негiзiнде Құдайдың қасиеттi аттарын қайталайды. Бұның барлығы Құдайдың қасиеттi есімдерін қайталау барлық рухани жетiлу жолдарына ортақ әдiс екенiн көрсетедi. Олар әр тiлде болғанымен барлығының мағынасы ұқсас. Барлығы да Құдайдың қасиеттерiн мадақтап, Одан құлшылық етуге мүмкiндiк берiп, өздеріне шапағатын жаудыруды тiлейдi. Құдай тағала барлық жан иелерiне мейiрiмдi болғандықтан, Ол сұраған тiлектi орындайды. Бұл Құдайдан ненi сұрап, ненi сұрамауды бiлудiң маңызын көрсетедi. Құдайдан тiлейтiн тiлек сұраушының рухани дәрежесiне байланысты материалдық болып, оны бұл фәни әлемге байлай бередi, не болмаса, керiсiнше, рухани болып, оны одан босата алады.

Әулие – дүниенi тәрк етiп, таза құлшылық жолына түскен адам. Абай ойы бойынша пенделiктiң кәмәлатi осы әулиелiк жолда ғана болатын болса, яғни күллi адамзат дүниенi тәрк етсе, дүние ойран болар едi. Сондықтан әулиелiктi Алла тағала әр пенденiң маңдайына жазбаған. Белгiлi бiр рухани дәрежеге жетпей әулиелiк жолға түсемiн деушiлiк – бұл адамның өзiн басқалардан өзгеше көрсетпегi боп саналады. Адамның өз болмысын әуелi белгiлi бiр дәрежеде тазартып алмай рухани жолға түсуге болмайтынын данышпан былай деп түсiндiредi:

"Басына hәм өзiне өзгешелiк бермек – адам ұлын бiр бұзатын iс. Әрбiр наданның бiз тариқатқа кiрдiк деп жүргенi бiз бұзылдық дегенiменен бiр болады".

Бұл сөздердi дұрыс түсiнудiң қоғам үшiн үлкен әлеуметтiк-саяси маңызы бар. Рухани жолдағы адамдар туралы халық арасында көптеген алып-қашты тұрлаулы-тұрлаусыз сөздер көп. Себебi рухани адамның дәрежесiн бiрден анықтау қарапайым адамға оңайға түспейдi. Сондықтан олар рухани адам мен олардың атағын жамылып жүрген жалған "әулиелердi" ажырата алмайды. Ал ол жалған "әулиелердiң" мақсаты Құдай жолы емес, өз құрсағының қамы болғандықтан, олар халықты алдау жолына түседi. Олардың әу

Поиск по сайту: