repeat A until P; (Бейсик, Паскаль тілдерінде)

Функция	Орындайтын міндеті	Аргумент типі	Функция типі
ABS(x)	│x│мәнін табу	нақты бүтін	нақты бүтін
SQR(x)	x2 мәнін табу	нақты бүтін	нақты бүтін
Sin(x)	sinx есептеу	нақты бүтін	нақты нақты
Cos(x)	cosx есептеу	нақты бүтін	нақты нақты
ARCTAN(x)	arctgx есептеу	нақты бүтін	нақты нақты
EXP(x)	e x есептеу	нақты бүтін	нақты нақты
SQRT(x)	табу	нақты бүтін	нақты нақты
LN(x)	ln x табу	нақты бүтін	нақты нақты
ADIBB	A-ны B-ға бүтін бөлу	бүтін	бүтін
AMDB	A-ны B-ға бөлгендегі қалдық	бүтін	бүтін
TRUNC(x) INT(x)	x-тің бүтін бөлігін табу	нақты бүтін	бүтін
ROUND(x)	х санын жақын бүтінге дейін дөңгелектеу	нақты бүтін	бүтін
ODD(x)	TRUE, егер х-тақ FALSE, егер х-жұп	бүтін	логикалық
ORD(x)	x элементінің реттік нөмірін табу ORD(x)=x x символының реттік нөмірін табу	логикалық бүтін символдық	бүтін бүтін бүтін
CHR(x)	реттік нөмірі (коды) бойынша символды анықтау	бүтін	символдық
SUCC(x)	табылған элементтен кейінгі элементті анықтау	бүтін логикалық символдық	бүтін логикалық символдық
PRED(x)	табылған элементтің алдындағы элементті табу	есептелетін	есептелетін

Паскаль тілінде дөңгелектеуге арналған екі функция бар, олар TRUNC(x) (trunk - деген ағылшынның truncate - қию, қысқарту деген сөзінен қысқартылып алынған) және ROUND(x) (round – дөңгелек).

TRUNC(x) - функциясы х-тің “бөлшексіз” цифрын береді, мысалы, trunk (3.14)=3, trunc (-3.14) = -3 т.с.с.

ROUND(x) – функциясы х-ті дөңгелектеу ережесі бойынша дөңгелектейді, яғни: ROUND(x)= trunc(x+0.5), егер х≥Ø,

trunc(x-0.5), егер х< Ø,

мысалы, ROUND (3.14)=3, ROUND(3.7)=4

a^x, EXP (x*LN(A));

Паскаль тілінде бағдарлама екі бөліктен тұрады:

1) берілгендерді сипаттау (бейнелеу);

2) алгоритмдік амалдарды бейнелеу немесе операторлық бөлік.

Берілгендер бейнелеу көмегімен жазылса, ал амалдар оператор көмегімен жазылады.

Синтаксистік жағынан Паскаль бағдарламасын және екі бөлікке бөлуге болады:

а) бағдарлама тақырыбы

ә) блок .

Бағдарламасының тақырыбында: бағдарлама аты және параметрлер тізімі беріледі.

Блокта: бейнелеулер және операторлар беріледі.

Бағдарламаның тақырыбын көрсету үшін PROGRAM қызмет сөзі пайдаланылады.

Бағдарламаның тақырыбының жазылу үлгісі:

PROGRAM <бағдарлама аты> (INPUT, OUTPUT);

Бағдарламалық тақырыпты “;” символымен аяқтайды. Бағдарламаға (операторларға) түсініктеме беру үшін түсініктемені “{}” белгілерінің арасына кез-келген жолдан немесе кез-келген позициядан жазуға болады. Мысалы: {үшбұрыштың ауданы}

Сонымен Паскаль тілінде бағдарламаның жалпы құрылымын былай көрсетуге болады:

PROGRAM аты

BEGIN

END.

Сонымен бағдарлама түрі былай болады:

PROGRAM аты(INPUT, OUTPUT);

LABEL – белгі бөлігі;

CONST – тұрақтылар бөлігі;

TYPE – тип бөлігі;

VAR – айнымалы бөлігі;

PROCEDURE, FUNCTION – процедура және функция бөлігі,

BEGIN

1 - оператор;

_ _ _ _

n-оператор;

END.

1.Жоғарыда көрсетілгені 1-ші жолда бағдарлама тақырыбына жазылады. Ол PROGRAM қызмет сөзі, бағдарлама аты, дөңгелек жақша ішінде пайдаланылатын стандартты процедуралар (файлдар) атынан (мысалы, INPUT, OUTPUT және т.б.) тұрып соңына нүктелі үтір “;”қойылады.

2.Бейнелеу бөлігінде бағдарламада пайдаланылатын белгілерге, тұрақтыларға, типтерге, айнымалыларға мінездеме беріліп ,берілгендер атауы , олардың типі, мәндері және т.б. олар хабарланады. Бұл бөлікте жоғарыда көрсетілгендей кіші бөліктер болуы мүмкін: белгілерді, тұрақтыларды, типтерді, айнымалыларды, функцияларды және процедураларды хабарлау. Процедуралар мен функцияларды хабарлауды бір бөлікте көрсетуге болады. Бағдарламада бұл көрсетіген бөліктердің барлығының болуы шарт емес.

Бейнелеудің жеке бөліктері

Белгі. Белгі ретінде кез-келген бүтін оң сан пайдаланылады. Белгі операторды немесе бағдарламаның бөлігін табуға пайдаланылады. Белгі оператор алдында орналасады да “;”арқылы ажыратылады. Қажетті операторға (бағдарламаның бөлігіне) оралу белгі арқылы жүзеге асырылады. Белгіні пайдалану үшін ол алдын-ала белгі бөлігінде LABEL (белгі) қызмет сөз арқылы хабарлануы (бейнеленуі) қажет.

Белгіні хабарлаудың жазылу үлгісі:

Мысалы: LABEL 5,13,45;

Стандартты типтегі тұрақтылар мен айнымалыларды бейнелеу.

1) Тұрақтылар.

Бағдарламада тұрақтылар өз түрімен (ашық) немесе атауы арқылы берілуі мүмкін. Егер тұрақтылар атауы арқылы берілсе, онда оны бағдарламаның тұрақтылар бөлігінде міндетті түрде бейнелеу қажет.

Жазылу үлгісі:

Мысалы: CONST N=28;

Бір бөлімде бірнеше тұрақты жазуға болады, бірақ олар “;”ажыратылып жазылуы тиіс. Мысалы: CONST

K = 23; {бүтін тип}

B = 1.8Е-3; {нақты тип}

Р = 3.14; {нақты тип}

S = ‘R’; {символдық тип}

L = TRUE; {логикалық тип}

Жолдық тұрақты- программаның бір жолына жазылған және тырнақшаға (апостроф) алынған символдар тізбегі болып табылады.Жолдық тұрақтылардың мысалдары:’Text’ , ‘A’, # 61, #$ A2,^ G.

Логикалық тұрақтылар«Ақиқат» және «Жалған» деген түсініктерге сәйкес TRUEжәне FALSEидентификаторларымен өрнектеледі.

2) Айнымалылар

Бағдарламаларда пайдаланылатын кез-келген айнымалы бағдарламаның айнымалылар бөлігінде бейнеленуі қажет. Айнымалыларда бейнелеу қызмет сөзі VAR (айнымалы) сөзінен басталады.

Жазылу үлгісі:

Мысалы, VAR K: integer; {К – айнымалысының типі бүтін}.

Бір мезгілде бірнеше айнымалыны бейнелеуге болады. Мысылы:

VAR

A: INTEGER; {А – бүтін типтегі айнымалы}

S: REAL; {S – нақты типтегі айнымалы}

S2: CHAR; {S2 – символдық типтегі айнымалы}

L: BOOLEAN; {L – логиқалық типтегі айнымалы}.

Егер бірнеше айнымалының типтері бірдей болса, онда оларды бір жолға үтір арқылы бөліп жазып типін бір-ақ рет көрсетсе де болады.

VAR

M, N: integer; {M, N – типі бүтін}

SUM, K, L: real; {SUM, K, L – типі нақты}

R, RI: CHAR; {R, RI – типі символдық}

Сонымен, айнымалы деген – атау берілген әр түрлі мән қабылдайтын объект.

Типтерді |TYPE|, функцияларды |FUNCTION| және процедураларды |PROCEDURE| бейнелеуге төменде арнайы тоқталамыз.

3) Операторлар бөлігінің жазылуы.

Операторлар бөлігі опреаторлық жақша BEGIN (бастау) және END ( бітіру) ішіне алынып жазылады және END қызмет сөзінен соң “;” қойылады.

Операторлық бөлікте біртіндеп орындалатын орператорлар тізбегі жазылады. Әр операторлар не орындалатынын көрсетеді. Орындалатын операторлар бір-бірімен “;” арқылы ажыратылады, ал соңғы оператордың соңына еш нәрсе қойылмайды. Мысалы:

BEGIN

1-оператор;

2-оператор;

_ _ _ _ _ _ _

n-1-оператор;

n-оператор

END.

Бір жолға бір немесе бірнеше оператор жазуға болады, бірақ олар “;” арқылы бір-бірінен ажыратылады. Бір жолға сыймаған операторды екінші жолға жалғастырып жазуға болады. Бір-ақ бағдарламаны оқуға қолайлы етіп жазған дұрыс , бұл жағдайда оны түзету, редакциялау ыңғайлы болады.

Паскаль тіліндегі программаның жалпы құрылымын келесі түрде көрсетуге болады:

Program программаның аты

Uses модульдер

Label белгілер;

Const тұрақтыларды хабарлау;

Type деректер типін сипаттау;

Var айнымалыларды хабарлау;

Процедураларды (Procedure) және функцияларды

(Function) сипаттау.

Begin

Программаның денесі

End.

Программада барлық - USES, LABEL, CONST, TYPE, VAR, PROCEDURE және FUNCTION алты хабарлау бөлімдерінің болуы міндетті емес.

Модульдерді іске қосу бөлімі-Паскаль тілінде модульдер модульді программалаудың негізі болып табылады. Олар әр түрлі программаларға ендіріле алатын библиотекаларды құру үшін пайдаланылады. Ал үлкен программалар логикалық байланысқан модульдерге бөлініп жазыла алады.

USESсөйлемінде программада пайдаланылып отырған барлық модульдер идентификацияланады. Оларға тікелей пайдаланылып отырған модульдер және осы модульдер пайдаланылып отырған модульдер кіреді.

SYSTEMмодулі әрқашан автоматты түрде пайдаланылады.SYSTEMбарлық төменгі деңгейді, файлдық енгізу/шығару, жолдарды өңдеу, жылжымалы үтірлі операция, жадының динамикалық үлестірілуі және т.б. жүзеге асырады. Паскаль тіліSYSTEMмодулінен басқа PRINTER, DOSжәне CRTсияқты көптеген модульдерді жүзеге асырады. Олар автоматты түрде пайдаланылмайды. Қажет болған жағдайда олар USESсөйлеміне міндетті түрде қосылуы керек. Мысалы:

USES, DOS , CRT ; {ендіDOSжәнеCRTқұралдарымен жұмыс істеуге болады }

Типтерді сипаттау бөлімі

Программаларда, модульдерде, процедураларда және функцияларда типтерді хабарлауға арналған бөлім бар. Айнымалыны хабарланғанда оның типін көрсету қажет. Айнымалының типі оның қандай әрекеттер пайдалануға болатынын анықтайды. Тип идентификатормен анықталады. Идентификаторды типті хабарлаудың сол жағында көрсетеді және ол осы типті хабарлау кездесетін блок (прграммалар, процедуралар және функциялар) үшін сол типтің идентификаторы болып анықталады.

Типтердің үлкен үш класы бар: жай типтер, құрылымды типтер (массивтер, жазбалар, жиындар, файлдар); көрсеткіш (указатель) тип. Типті хабарлау TYPEкілттік сөзінен, сипатталып отырған типтің идентификаторынан , = (тең) белгісінен, типтің анықтамасынан және ; (нүктелі үтір) белгісінен тұрады.

Мысалы:

Type

Number = Integer;

Color = (Red, Green, Blue);

CharVal = Ord (′ A′ ) …Ord (′Z′);

TestIndex = 1…100;

TestValue = -99 … 99;

TestList = Array [TestIndex] Of TestValue;

TestListPtr = ^ Testlist;

Date = Record

Year: Integer;

Month : 1...12;

Day : 1... 31;

End;

Түгенделетін тип. Паскаль тілінде тек бір ғана стандартты түгенделетін тип бар. Ол – логикалық тип.

Программаға программист өзіне қолайлы түгенделетін типті енгізуіне болады. Түгенделетін тип реттелген идентификаторлар жиынында анықталады.

Мәндердің кез келген стандартты емес типі программада типті баяндау бөлімінде анықталуы қажет. Бұл тип (түгенделетін) типтер бөлімінде былай баяндалады.

TYPE NT = (w1,w2…wn).

Мұндағы NT - анықталатын типтің идентификаторы.

w1,w2…wn - тұрақты идентификаторлар, NT - типті айнымалы қабылдайтын нақтылы мәндер. Бұл мәндер реттелген, реттелу тәртібі типті баяндайтын идентификаторлардың мынадай орналасуымен анықталады:

w1<w2<…<wn

Мысалы,

Type Апта= (дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі);

Бұл Мысалда Апта типі

(дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі) тұрақты идентификаторлар жиыны екені анықталған.

Егер салыстыру операндаларының айнымалылар типтері бірдей болса, онда барлық түгенделетін типтерге келесі салыстыру амалдарын қолдануға болады:

=,<>, <, <=, >, >=

Барлық скалярлы типті айнымалыларға (Real типінен басқа) келесі стандартты функцияларды қолдануға болады:

SUCC(x) - реттелген тізбекте х-ке жалғасатын келесі элементті анықтайды.

Pred(x) - реттелген тізбекте х-тің алдындағы элементті анықтайды.

ORD(x) - реттелген тізбекте х-элементінің нөмірін анықтайды.

Мысалы,

SUCC(B)=C;

SUCC(M)=N;

SUCC (дүйсенбі) = сейсенбі

PRED(M) = L;

PRED(жұма) = бейсенбі;

Upcase(‘n’)=’N.’ Tек латын әріптеріне қолданылады, кіші әріпті үлкен әріпке түрлендіру функциясы. Шектелген тип.Паскальда типтерді баяндаған кезде программа талабына орай белгілі бір деректердің белгілі бір аралығын қамтып отыру мүмкіндігі қарастырылған. Осындай аралықты белгілейтін айнымалыны анықтағанда шектелген немесе түгенделетін типтер қолданылады.

Мысалы, VAR A: MIN..MAX;Мұндағы, А - айнымалысы MIN - төменгі және MAX - жоғарғы шектермен шектелген ішкі жиында анықталған, жиынның шекаралары екі нүктемен (..) бөлінеді. Мысалы, i - айнымалысы 1900-1995 жиынның мәндерін қабылдау үшін баяндау бөлімінде бұл талап былайша көрсетіледі:

Var i: 1900..1995;

i - айнымалысы integer, яғни жиынның шегі бүтін сандар болмақ. Шектелген типтерді символдық және түгенделетін типтерде де анықтауға болады, Мысалы:

Type Апта = дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі;

Var

Жұмыс_күні: дүйсенбі.. жұма;

Мұндағы, Жұмыс_күні айнымалысы Апта типіне сәйкес дүйсенбіден Жұмаға дейінгі күндердің мәндерін қабылдай алады.

Мұнда: W-айнымалы атауы, “ :=”- меншіктеу белгісі; E-өрнек.

Жалпы жағдайда арифметикалық өрнек

Е={тұрақты, айнымалы атауы, функция, өрнек болуы мүмкін.

Меншіктеу операторы тек арифметикалық өрнектер үшін ғана емес, логикалық және символдық берілгендер үшін де пайдаланылады. Мысалы: K:=A AND B, B:=’T’; B5=’9’;

Меншіктеу операторын пайдаланғанда айнымалы атауының типі мен қабылдайтын мәнінің типі бірдей болуы қажет. Мысалы, егер VAR A, B, C, D:REAL;

Мысалы: A:=15.7 т.с.с.

Бос оператор

Бос оператор ешқандай амал орындамайды. Бос оператор қалдырылып кеткен оператордың орнын белгілеу үшін пайдаланылады. Әдетте бос оператор орнына “;” қойылады. Мысалы, S:=A;

R:=5;

;

M:=19.36;

Сандық берілгендерді енгізу

Берілген мәндерді айнымалыға жазу үшін меншіктеу операторын пайдалануға болады. Мысалы, A:=15 т.б. Бірақ бұл жағдайда бағдарлама әмбебап болмайды. Бағдарламаны әмбебап етіп жазу үшін айнымалылардың мәндерін өзгеретін түрде жасау қажет, бұл жағдайда бағдарлама әр түрлі мәндер үшін дұрыс болады. Ол үшін енгізу операторы READ – (ағылшынша оқу) пайдаланылады.

Жазылу үлгісі:

Мұнда d_1, d₂, …, d _n – айнымалы атаулары, оларды енгізу операторларының параметрлері деп те атайды. Параметрлердің сандық мәндері бір-бірінен бос орын арқылы ажыратылып жазылады. Мысалы, READ (A, B, C); берілсе, параметрлерге мән мына түрде беріледі:

5 6.2 4.5 (ЕП) Мәндерді енгізгенде мән енгізілген жолдан келесі жаңа жолға көшіру үшін параметрсіз немесе параметрімен сәйкес READLN, READLN (d_1, d₂, …, d _n); операторын пайдалану қажет.

Шығару операторы.

Жазылу үлгісі: WRITE (d_1, d₂, …, d _n);

Мұнда, d_1, d₂, …, d _n жай айнымалылар немесе апострофтар ішіне алынған символдар тобы болуы мүмкін. Мысалы, егер B=17,15 болып мына команда оындалғанда: WRITE (‘B=’, B) экранда B=17.15 көрінеді.

Бүтін және нақты сандарды шығару үшін сандардың форматын беру қажет. Формат айнымалы атынан соң “;” арқылы жазылады. Нақты сан үшін формат екі саннан тұрады:

I – санға берілетін барлық орын,

II – үтірден кейін бөлшек бөлік саны,

Мысалы, WRITE (Y:5:2);

Мұнда, 5 нәтижеге берілген барлық орын, 2 үтірден соң алынатын бөлшек бөліктің саны. Жалпы түрде:

Бүтін сан үшін: WRITE (N:S); немесе WRITE (‘K=’, K:S); мұнда S формат, яғни бүтін санға берілген орын.

Нақты сан үшін. WRITE (‘Y=’, Y:8:3); егер y=1,76 болса, онда y=….1.760. Егер операторда формат көрсетілмесе, онда нәтижеде қанша орынды сан алынса, сол сан экранға шығады.

Паскаль тілінде параметрсіз шығару операторы WRITELN – жаңа жоға көшіру үшін пайдаланылады.

Егер WRITELN (d_1, d₂, …, d _n) операторы пайдаланылмаса, онда d_1, d₂, …, d _n мәндерін экранға шығарған соң курсор келесі жолға көшеді.

WRITE операторын түсініктеме беруге пайдалануға болады. Мысалы WRITE (‘A, B, C енгіз:’); READ (A, B, C);

Мысалы, Радиусы R–ге тең щардың көлемін есептеуге бағдарлама құралық.

{Шар көлемін есептеу}

Program B1 (input, output);

const P1=3.14;

VAR

R: real;

V: real;

begin

writeln (‘R- мәнін енгіз :’);

read (R);

V:=4*PI*R*R*R;

WRITELN;

writeln (‘нәтиже:’);

writeln (‘шар көлемі V=’, V:8:3);

end.

Белгі ретінде таңбасыз 1-9999 дейінгі бүтін сан пайдаланылады. Көшіру операторы қарапайым оператор қатарына жатады. Белгі LABEL – белгі бөлігінде өрнектеледі. Оның жазылу үлгісі: LABEL белгі;

Белгіні былай жазуға да болады:

LABEL 1–белгі , 2–белгі,..., N–белгі ;

Мысалы, LABEL 10,99;

. . .

GOTO 99;

. . .

99: WRITELN (‘АУЫСУ ОПЕРАТОРЫ ОРЫНДАЛАДЫ’);

Құрама операторлар

Бірнеше операторларды бір операторға біріктіргенде шыққан операторды құрама оператор дейді. Ол операторлардың жазылу үлгісі:

BEGIN

1-оператор;

2-оператор;

_ _ _ _ _ _ _

n-1-оператор;

n-оператор

END.

Бұл жағдайда BEGIN – END қызмет сөздері операторлық жақшалар деп аталады. Құрама оператор бүтін бір оператор қызметін атқарады, сондықтан оны бағдарламаның кез-келген бөлігіне қоюға болады. Құрама оператордың құрамында өзінің құрама операторы болуы мүмкін.

Құрама операторларға шартты көшіру және қайталау операторлары жатады.

Шартты оператор

Жазылу үлгісі:

Шартты операторда құрама команданы пайдалануға болады:

IF логикалық өрнек THEN

BEGIN

1-оператор;

2-оператор;

. . . . . . . . .

n-оператор;

END

ELSE

BEGIN

1-оператор

. . . . . . . . .

n-оператор;

END;

Қысқартылған жазылу үлгісі:

Таңдау операторы

Жазылу үлгісі:

CASE-жағдай, OF- солар, төмендегілер

Мысал:

CASE k+1 of

5: y:= SQR(x);

11: y:= SQRT(x);

4: z:=y*(A-B);

7: WRITE (A, B);

END.

Өрнек символдық та болуы мүмкін, онда тұрақтыларда символдық типте болуы керек. Мысалы:

CASE s of

‘+’,’ –‘, ‘*’, ‘/’: P:=1;

‘A’, ‘B’: P:=2

‘·’ : P:=3

END.

Циклдік құрылымдарды программалау

Паскаль тілінде қайталау процесін үш түрлі жолмен ұйымдастыруға болады:

- алдын ала берілген шарт бойынша;

- келесі шарт бойынша;

- параметрдің мәні бойынша;

1. Алдын ала берілген шарт бойынша қайталау.

Алдын ала берілген шарт бойынша қайталау қайталаудың саны белгісіз болған жағдайда пайдаланылады.

Жазылу үлгісі:

WHILE – әзір, DO – орындалу.

Егер қайталаудың денесі бірнеше оператордан құралса, онда олар BEGIN – END қызмет сөздерінің арасына алынып жазылады. Ал егер қайталаудың денесі бір ғана оператордан тұрса, онда оны операторлық жақшасыз жазуға болады:

2. Келесі шарт бойынша орындалатын қайталау операторы.

Бұл оператор көп жағдайда қайталаудың саны белгісіз болған жағдайда пайдаланылады.

Оның жазылу үлгісі:

Мұнда, REPEAT – қайтала, UNTIL - соған дейін - қызмет сөздері.

Орындалуы: қашан логикалық өрнектің мәні ақиқат болғанша циклдің денесі қайталана береді.

Оператордың соңы UNTIL сөзінен бітетін болғандықтан , мұнда операторлық ашылатын және жабылатын жақшалар орнына жазылатын BEGIN – END қызмет сөздері жазылмайды.

Мысал: x=8, 6, 4, 2 болғанда y=x² мәндерін табуға бағдарлама құру керек.

program B10;

var x, y: integer;

begin

writeln (‘x, y: ’);

x:=8;

REPEAT

y:=x*x;

writeln (‘X’, X:3, ‘Y’, Y:5);

x:=x-2;

UNTIL x=0;

end.

Параметрлік қайталау

Қайталау саны белгілің болған жағдайда параметрлік қайталау операторын пайдалануға болады. Жазылу үлгісі:

Мұнда, FOR- үшін, TO - дейін, DO - орындалу деген мағынаны білдіреді. I - цикл параметрі, m1, m2 – сәйкес параметрдің бастапқы және соңғы мәндері, олар бүтін сандар немесе бүтін мән беретін арифметикалық өрнектер болуы мүмкін.

Паскаль тілінде параметрдің қадамы тек екі мән., 1 немесе -1 –ді ғана қабылдай алады.

Қадамның мәніне тәуелді операторда TO немесе DOWNTO қызмет сөздері пайдаланылады. Егер қадам 1 – ге тең болса, онда операторда TO, ал қадам -1 болса, онда DOWNTO пайдаланылады.

Мысал: A=2i, B=2i+1 мәндері i-дің 1, 2, 3, 4, 5 болғандағы мәндерін табуға бағдарлама құру қажет.

1 - вариант.

program B14;

var a, i, b: integer;

begin

for i:=1 to 5

begin

A:= 2*I; B:=2*I+1;

writeln (‘A=’, A:3, ‘B=’, B:3);

end

end.

2 - вариант.

program B15;

var A, I, B: integer;

begin

for i:=5 downto 1 Do

begin

A:=2*I; B:= 2*I+1;

writeln (‘A=’, A:3, ‘B=’, B:3);

end

end.

Егер бағдарламаның денесі тек жалғыз ғана оператордан тұратын болса, онда begin-еnd жазбауға да болады.

немесе

Күрделі циклдер

Көп есепті шешу үшін бірінің ішінде бірі жатқан күрделі деп аталатын циклді пайдалануға тура келеді. Бұндай бағдарламаларды құрғанда ішкі цикл толығымен сыртқы циклдің ішінде орналасуы қажет. Ішкі циклдің өзі де басқа ішкі циклдерді қамтуы мүмкін.

Мысал: N=1, 2, 3 және k=2, 4, 6, 8 болғандағы y=2k+N мәндерін есептеуге бағдарлама құру қажет.

program B18;

var N, k, y: integer;

begin

for N:=1 to 3 do

begin k:=2;

while k<=800

begin y:=2*k+N;

writeln (N:4, k:4, 9:4);

k:=k+2;

end;

end;

end.

Паскаль тілінде типтер қарапайым және күрделі болып бөлінеді. Қарапайым типке-стандартты,саналатын және шектелетын типтер жатады. Күрделі типке-массивтер,жиындар,жазулар және файлдар жатады.

Күрделі типті енгізу программаны күшейтеді күрделі есептерді шешуге мүмкіндік береді. Тұрмыста көп пайдаланатын тізбектелген сандар,таблицалар,функция тізімдері бір өлшемді, екі өлшемді массив жиын және жазуды береді.

Массив дегеніміз-бір типтегі берілгендер жиыны.басқаша айтқанда массив-бір атауға біріктірілген айнымалылардың реттелген тізбегі. Айнымалылардың массив элементтерінің типтері бірдей болады. Массив бір ғана атпен белгіленеді.мысалы: нақты сандардан құралған тізбекті К атаулы массив деуге болады. Массивтің әр элементі массивтың атымен белгіленеді де,оның индексі қойылады, яғни массив элементтері индекстерібойынша реттеліп жазылады. Мысалы: А₁,А₂,...,А_n немесе жалпы түрде A_i,i=1,2,…n. Паскаль тілінде массив элементтерінің индексі алгаритмдік тілдегі тәрізді тік жақшаға алынып жазылады.

Мысалы: A[i]

Паскаль тілі

Поиск по сайту: