Помощничек
Главная | Обратная связь


Археология
Архитектура
Астрономия
Аудит
Биология
Ботаника
Бухгалтерский учёт
Войное дело
Генетика
География
Геология
Дизайн
Искусство
История
Кино
Кулинария
Культура
Литература
Математика
Медицина
Металлургия
Мифология
Музыка
Психология
Религия
Спорт
Строительство
Техника
Транспорт
Туризм
Усадьба
Физика
Фотография
Химия
Экология
Электричество
Электроника
Энергетика

Білет. Націск у беларускай мове



Націск – танальнае або сілай голасу выдзяленне аднаго са складоў. Націск бывае слоўным: 1. выдзяляецца фанэтычным спосабам адзін са складоў у слове. 2.тактавыВыдзяленне цэлага слова ў складзе сінтагмы Лес наступа’’ў і раступа’’ўся, лужком зялёным разрыва’’ўся. 3. Фразавы націск– выдзяленьне цэлага такта ў складзе фразы Лес наступа’’ў і раступа’’ўся, лужком зялёным разрыва’’ўся. 4.Лагічны націск- выдзяленне ў фразе найбольш важнага слова. 1. Рухомы (у розных формах слова пераходзіць з аднаго склада на другі: брыво – бровы, лес – лясы, нага – ногі, пяцёра – пяцярых) - нерухомы (у словах хата, парта, зялёны, добры, адзінаццаць ва ўсіх склонавых формах адзіночнага і множнага ліку націск падае на адзін і той жа склад); 2. Разнамесны – аднамесны; 3. Асноўны – пабочны. Націск у беларускай мове рухомы (адрас – адрасы), рознамясцовы, можа быць як на першым, так і на іншым складах слова (жнівень, кастрычнік, мабілізацыя). Ён можа падаць на корань, прыстаўку, суфікс, канчатак. Націск маюць только паўназначныя словы. Непаўназначныя (службовыя) прымыкаюць да папярэдняга слова (энклітыкі): схадзіў бы, або да наступнага самастойнага слова (праклітыкі): па ваду. Ад месца націску залежаць: адрозненне аднолькавых па гукавым саставе слоў: атлас; правілы напісання галосных: ляснік, леснічоўка, высакаякасны, шырокафарматны (калі ў другой частцы складанага слова націск знаходзіцца не на першым складзе, развіваецца пабочны націск у першай частцы: чарнабровы, чорнарабочы); адрозненне граматычных формаў слова: рукі; адрозненне формаў закончанага і незакончанага трывання дзеяслова: адрэзаць – адразаць. Акцэнталагічныя варыянты дапускаюць дваякі націск у межах нормы: літасцівы, супраць – супроць, хлопец – хлапец, навокал – навакол. У мове існуе вялікая група слоў, ў якіх націск неабгрунтавана пераносіцца на іншы склад. Акцэнталагічныя памылкі дапускаюцца і ў асобных граматычных формах. Так, у дзеясловах множнага ліку прошлага часу правільныя формы: узялі, далі, аддалі, прынялі.У дзеясловах 2-й асобы множнага ліку цяперашняга і будучага простага часу абвеснага ладу нарматыўнымі з’яўляюцца варыянты: жывяце, ідзяце. У прыслоўях вышэйшай ступені параўнання націск падае на апошні склад: далей, вышэй.

Пазіцыйныя і фаналагічныя асаблівасці націску (параўнаць з французскай, польскай, кітайскай, нямецкай, англійскай мовамі).Сілавы, дынамічны націск характэрны для многіх славянскіх моў (рускай, украінскай, польскай, балгарскай, чэшскай), а таксама французскай, нямецкай і іншых. У некаторых мовах (літоўскай, славенскай, японскай) націскны склад характарызуецца вышынёй тону. Гэта так званы танічны або музычны націск. Ёсць мовы, у якіх націск у слове замацаваны за пэўным складам. Так, у чэшскай, венгерскай мовах націск заўсёды падае на першы склад, у армянскай, французскай – на апошні, у грузінскай, польскай – на перадапошні. Функцыі націску.Мае сэнсавызначальную функцыю: марыць (аб ежы) - марыць (голадам). Дапамагае адрозніваць граматычныя формы.

Прычыны ўзнікнення акцэнтных дублетаў. Рухомы націск- акцэнтныя дублеты: уплыў дыялектаў (вугал - вугол, голуб - галуб, цяжар - цяжар); няправільнае засваенне запазычанняў (агент, алкаголь, кіламетр) - парушэнне літаратурнай нормы (*кілóметр, *магáзін, *дакýмент,*адзíнаццаць і інш замест правільных норм вымаўлення кіламéтр, магазíн, дакумéнт, адзінáццаць і інш.).; лексіка агульная з рускай мовай (крапіва, адзінадцаць, гліняны, маленькі) - парушэнне літаратурнай нормы. У літаратурным маўленні суіснуюць акцэнтныя варыянты.Дапускаецца націск і на канчатку, і на аснове: веславы - вёславы, веснавы - вясновы, дармавы - дармовы, даўгі - доўгі, касы - косы, цяжкі - цяжкі;і на корані, і на суфіксе: гумавы - гумовы, заячы - заечы, літасцівы - літасцівы. Гэтыя варыянты маглі ўзнікнуць пад уздзеяннем дыялектнай мовы або акцэнталагічнай сістэмы рускай мовы. Асобныя акцэнтныя варыянты маюць рознае значэнне: Ба´цькаўскі 'які належыць бацьку, уласцівы бацьку', бацько´ўскі 'які належыць бацькам'; бу´йны 'неспакойны, нястрыманы, дзерзкі', буйны´ 'влікіх памераў'; ветраны´ 'які прыводзіцца ў рух ветрам', ве´траны 'які суправаджаецца ветрам; легкадумны'; іме´нны 'які маеадносіны да скланяльных часцін мовы', імянны´ 'пазначаны імем уладальніка'; людскі´ 'які мае адносіны да людзей, належыць людзям', лю´дскі 'чалавечны, пачцівы, прыстойны'.

 




Поиск по сайту:

©2015-2020 studopedya.ru Все права принадлежат авторам размещенных материалов.