Прачытайце тэксты. Раскрыйце дужкі, ужываючы выказнік у адпаведнай форме

Раслінны свет багаты і разнастайны. У цяперашні час (налічвацца) каля 500 тысяч відаў раслін, якія распаўсюджаны на ўсіх кантынентах зямнога шара. Нават суровыя Артактыка і Антарктыда не (пазбавіцца) раслін. Сярод іх ёсць і гіганты вышынёй 120-150 м (секвоя, эўкаліпт, баабаб, якія (мець) мікраскапічныя размеры (многія водарасці). Расліны разнастайны і па знешняму выгляду (“Агульная біялогія”).

Плод – гэта орган кветкавай расліны. Ён (складацца) з каляплодніка і насення. У прыродзе (існаваць) вялікая разнастайнасць пладоў. Іх (адрозніваць) па будове і развіццю каляплодніка, колькасці насення, асаблівасцях раскрывання, наяўнасці прыстасаванняў для распаўсюджвання і іншых прыметах. Плады (мець) вялікае біялагічнае і гаспадарчае значэнне: для раслін – як орган распаўсюджвання насення, для чалавека і жывёл – як крыніца пажыўных, лекавых раслін (“Агульная біялогія”).

З ўсёй Сонечнай сістэмы Зямля – адзіная населеная планета. Чалавецтва (жыць) на Зямлі ўсяго каля мільёна гадоў, аднак ужо (магчы) прыдумаць сродкі ўласнага знішчэння. Нам выпала шчасце жыць, мысліць і вызначаць нашу будучыню. Якой яна будзе на Зямлі пасля нас? Каб захаваць і ўмацаваць жыццё, якое ўпрыгожвае нашу планету, мы павінны змагацца супраць варварства і бескультур'я, супраць пагрозы ядзернай вайны (“Глабальныя праблемы”).

7. ФУНКЦЫЯНАЛЬНЫЯ СТЫЛІ МАЎЛЕННЯ

На працягу гістарычнага развіцця кожная нацыянальная мова ўзбагачаецца сінанімічнымі рэсурсамі. Для таго каб з усяго багацця сінонімаў выкарыстаць тыя, якія будуць найбольш адпавядаць камунікатыўнай сітуацыі і мэце выказвання, трэба ўсвядомлена і мэтанакіравана адбіраць моўныя сродкі. Такі адбор, спалучэнне і арганізацыя моўных сродкаў у залежнасці ад задач камунікацыі фарміруюць стыль. Такім чынам, функцыянальны стыль – гэта гістарычна абумоўленая і ўсвядомленая грамадствам разнавіднасць літаратурнай мовы, якая функцыянуе ў розных умовах маўленчай практыкі.

На фарміраванне функцыянальных стыляў уплываюць такія знешнія экстралінгвістычныя (пазамоўныя) фактары, як форма зносін (вусная і пісьмовая, дыялагічная і маналагічная), сацыяльная сфера зносін (бытавая, вытворчая, афіцыйна-дзелавая і інш.), змест інфармацыі (тэма і прадмет выказвання), мэта зносін (просьба, загад, паведамленне), умовы зносін (характар узаемаадносін паміж удзельнікамі камунікатыўнага акта).

Звычайна вылучаюць афіцыйна-дзелавы, навуковы, публіцыстычны, гутарковы (размоўны) стылі, стыль мастацкай літаратуры (мастацкі стыль).

У залежнасці ад разнастайных дадатковых фактараў, спецыфічных для кожнага стылю, вылучаюцца пэўныя падстылі. Так, у афіцыйным маўленні гэта заканадаўчы, канцылярскі падстылі; у навуковым – уласна навуковы, навукова-папулярны, навукова-вучэбны; у публіцыстычным – газетна-публіцыстычны, прамоўніцкі, радыё- і тэлежурналісцкі падстылі; у гутарковым – размоўна-бытавы, размоўна-афіцыйны; у стылі мастацкай літаратуры – празаічны, паэтычны і драматургічны падстылі.

Кожны падстыль выяўляецца ў акрэсленых тыпах тэкстаў, якія прынята называць жанрам. Напрыклад, у газетна-публіцыстычным падстылі вылучаюць наступныя жанры: хроніку, рэпартаж, інтэрв’ю, нарыс, фельетон, артыкул; ва ўласна навуковым – манаграфію, рэферат, даклад, тэзісы і г. д.; у навукова-вучэбным–падручнік, вучэбны дапаможнік, дыпломную ці курсавую працу і г. д.; у канцылярскім падстылі – заяву, аб’яву, акт, даверанасць, распіску, характарыстыку і інш.

Навуковы стыль

Сфера выкарыстання: разнастайныя галіны навукі (дакладныя, прыродазнаўчыя, гуманітарныя і інш.), галіна тэхнікі і вытворчасці.

Падстылі: уласна навуковы, навукова-папулярны, навукова-вучэбны.

Жанры: навуковыя працы, даклады, лекцыі, падручнікі, дапа­можнікі, дысертацыі, рэфераты, анатацыі, рэзюмэ, рэцэнзіі і інш.

Асаблівасці: сэнсавая дакладнасць (адназначнасць выражэння думкі), інфармацыйная насычанасць, аб’ектыўнасць выкладу, бязвобразнасць, лагічнасць, доказнасць, яснасць, паслядоўнасць выкладу інфармацыі, абмежаванасць эмацыянальна-экспрэсіўнай афарбоўкі.

Моўныя сродкі:

на лексічным узроўні – шырокае ўжыванне абстрактнай лексікі; адцягненасць і абагуленасць лексікі; абмежаванасць слоў, якія выражаюць адзінкавыя паняцці; выкарыстанне нейтральных слоў і выразаў з прамым (намінатыўным) значэннем і спе­цыяльных тэрмінаў, міжгаліновай лексікі; агульнанавуковы і інтэрнацыянальны характар лексікі; вы­карыстанне фразеалогіі тэрміналагічнага характару; абмежаванасць тэрмінаў-сінонімаў і шырокае выкарыстанне антаніміі; наяўнасць моўных клішэ, адсутнасць устойлівых спалучэнняў з эмацыянальна-экспрэсіўнай і размоўнай афарбоўкай, адсутнасць слоў абмежаванага ўжывання (архаізмаў, жарганізмаў, дыялектызмаў);

на марфалагічным узроўні – перавага іменных часцін мовы (шырокае ўжыванне адцягненых назоўнікаў для абазначэння абстрактных паняццяў), формаў адзіночнага ліку назоўнікаў у значэнні множнага, адцягненых і рэчыўных назоўнікаў у форме множнага ліку; перавага роднага склону назоўнікаў у суб­стантыўных спалучэннях; выкарыстанне аналітычных формаў ступеняў параўнання прыметнікаў у састаўных тэрмінах; ужыванне ў ролі прыназоўнікаў і злучнікаў поўназнамянальных слоў; ужыванне пераважнай большасці дзеясловаў у формах цяперашняга часу, незакончанага трывання; распаўсюджанасць формаў 3-й асобы адзіночнага і множнага ліку, формы 1-й асобы множнага ліку (разам з займеннікам мы), безасабовых формаў і інфінітываў; неўжывальнасць формы 1-й асобы адзіночнага ліку дзеясловаў і займенніка я, а таксама формы 2-й асобы адзіночнага
і множнага ліку; выкарыстанне дзеясловаў шырокай абстрактнай семантыкі, дзеясловаў-звязак; адсутнасць эмацыянальных і суб’ектыўна-мадальных часціц і выклічнікаў;

на сінтаксічным узроўні – шырокае ўжыванне пасіўных канструкцый; перавага кампактных сінтаксічных канструкцый (простыя развітыя і складаназалежныя сказы); ужыванне сінтаксічных сінонімаў; абмежаванасць намінатыўных сказаў (ужыванне пераважна ў загалоўках і фармулёўках пунктаў плана); частае ўжыванне двухсастаўных сказаў з састаўным іменным выказнікам (у цяперашнім часе характэрна наяўнасць звязкі ёсць), складаных сказаў (складаназлучаных і складаназалежных); распаўсюджанасць такога віду сувязі сказаў, як паўтор назоўнікаў, часта ў спалучэнні з указальнымі займеннікамі; выкарыстанне прыслоўяў, іншых часцін мовы і спалучэнняў слоў; наяўнасць пабочных слоў і словазлучэнняў, дзеепрыметных і дзеепрыслоўных словазлучэнняў, устаўных канструкцый, удакладняльных членаў сказа; характэрная для навуковага тэксту пабудова з трох частак (уступ, галоўная частка, заключэнне).

Заданні

1. Прачытайце тэкст, вызначце стыль тэксту і тып маўлення. Абгрунтуйце адказ.

Пад маніторынгам (ад лац. Monitor – які напамінае, папярэджвае) разумеюць комплексную сістэму назіранняў, ацэнкі і прагнозу змяненняў стану навакольнага асяроддзя пад уплывам антрапагенных уздзеянняў.

Адной з важнейшых задач маніторынгу з’яўляецца своечасовая ацэнка вынікаў антрапагенных уздзеянняў на жывыя арганізмы, экасістэмы і здароўя чалавека, а таксама эфектыўнасці прыроднаахоных мерапрыемстваў. Акрамя таго, маніторынг – гэта не толькі бесперапыннае назіранне і ацэнка фактаў, але і эксперыментальнае мадэліраванне, прагноз і рэкамендацыі па кіраванні станам навакольнага прыроднага асяроддзя.

Маніторынг можа быць лакальным (біяэкалагічным, санітарна-гігіенічным), рэгіянальным (геасістэмным, прыродна-гаспадарчым) і глабальным (біясферным).

Маніторынг, што праводзіцца на лакальным узроўні, уключае назіранні са змяненнямі ў розных сферах утрымання забруджвальных рэчываў, якія валодаюць канцэрагеннымі, мутагеннымі і іншымі неспрыяльнымі ўласцівасцямі. Да найбольш небяспечных для прыродных экасістэм і чалавека адносяцца наступныя забруджвальныя рэчывы: радыенукліды, цяжкія металы, пестыцыды, аксіды вугляроду, азоту, дыаксід серы і інш.

Біяэкалагічны маніторынг дапускае таксама назіранні за ростам прыроджаных дэфектаў у папуляцыях чалавека і выяўленне дынамікі генетычных вынікаў забруджвання біясферы ў першую чаргу мутагенамі.

На рэгіянальным узроўні назіранні вядуць за станам экасістэм буйных прыродна-тэрытарыяльных комплексаў, дзе аналізуюць характар і колькасныя паказчыкі антрапагенных уздзеянняў на навакольнае прыроднае асяроддзе.

Задача глабальнага маніторынгу – забяспечыць назіранне, кантроль і прагноз магчымых змяненняў у біясферы ў цэлым.

Такім чынам, маніторынг дае магчымасць не толькі меркаваць пра стан асяроддзя ў дадзены адрэзак часу, але і выяўляць яго змяненні, прадбачыць і прагназаваць іх напрамак, высвятляць прычыны і своечасова прадухіляць узнікненне крытычных сітуацый у прыродзе («Агульная біялогія»).

2. Вызначце стыль, падстыль, жанр тэксту. Зрабіце яго пераклад на беларускую мову, выкарыстоўваючы адпаведныя моўныя сродкі дадзенага стылю. Адзначце ў тэксце лексічныя, марфалагічныя і сінтаксічныя адзнакі дадзенага стылю.

Воздействие вредных химических элементов

… Существуют необходимые для жизни элементы – это кальций и магний. Есть вещества, полезные в малых дозах, но вредные в больших. К ним относится медь. И, наконец, целый ряд элементов не имеет никакой ценности для организма и является ядовитым в любых количествах. К последней группе относятся свинец, кадмий, ртуть и алюминий.

Эти металлы могут серьезно нарушать состояние здоровья человека. И хотя многие медицинские исследования говорят о вреде этих элементов, практикующие врачи редко учитывают их влияние при постановке диагноза заболевания

В большинстве рассуждений о здоровом образе жизни и рациональном питании редко слышна мысль о количественной оценке токсичных металлов в организме и их влиянии на нарушение функций внутренних органов. Не имеет значения, какие аминокислоты улучшают функции мозга и какие вещества способствуют росту мышечной массы или похудению. Наш организм работает на пониженных оборотах до тех пор, пока ослаблена иммунная система. Наши почки и печень должны оперативно справляться с обезвреживанием и выводом из организма ядовитых веществ. Радиоактивное воздействие окружающей среды требует постоянного очищения организма (Г. Н. Дерябина «Радиация и человек»).

Алюминий

Несмотря на то, что алюминий является легким металлом, его в последнее время считают токсичным. В течение многих лет никто не подозревал, что он может поглощаться в организме, и поэтому его все еще используют при изготовлении кухонной посуды. Алюминий используют также при изготовлении множества медицинских приспособлений, а также добавляют в виде алюмосульфата натрия во многих технологических процессах при спекании порошков. Иногда его находят в питьевой воде.

Устранение источников алюминия, таких, как кухонная посуда, алюминиевая фольга, антиокислитель, чрезвычайно важно ввиду того, что в пище уже, как правило, присутствует некоторое количество алюминия из природных источников (почвы). Подобно другим примесям, концентрация алюминия возрастает при движении по пищевой цепочке. У пациентов с болезнью Альцгеймера (старческое слабоумие) количество алюминия в нервных клетках мозга в четыре раза превышало норму. Большие дозы алюминия могут способствовать появлению этого заболевания. Кроме того, алюминий может стать причиной появления повышенной возбудимости и нарушения психомоторных реакций у детей, анемии, головной боли, заболеваний почек и печени, слабоумия у пожилых пациентов и неврологических изменений, связанных с болезнью Паркинсона (Г. Н. Дерябина «Радиация и человек»).

Поиск по сайту: