Об отношениях полководца со своими воинами

У древних авторов сказано, что стратиг должен внушать страх, а другие говорили, что он должен также быть любим своим войском ^|32. Я же не принимал этого, так как они не уточнили — как или каким образом (?)¹³³. Однако я сказал бы, что, если стратиг хочет быть желанным для всех, он не может добиться этого с помощью побоев и наказаний, даров и подачек. Пусть будет неизменно справедлив и далек от всякого подарка и взятки, разбирая и судя по совести ¹³⁴, относясь ко всем ровно и беспристрастно, не отдавая предпочтения тому, кто в виде дара или приписки доставляет ему постыдную выгоду, либо тому, кого он опасается как смутьяна и горлопана, и, напротив, не пренебрегая тем, кто не дает ему подарка или скромен и тих, но выполняет службу ^ш. Пусть за службу одного не будет награжден другой и не останется обделенным кровь свою отдающий. Если ты будешь соблюдать | все это, и бояться все будут тебя и любить. Виноватых наказывай, но не всех и не сообразно с проступком, а с человеколюбием. Знай, что поднесший тебе подарки дал их тебе для того, чтобы купить с их помощью твое расположение, желая толкнуть тебя на то, что ему выгодно: или на наказание невинных людей, которые являются его врагами, или на что-нибудь другое. Опьяненный дарами, ты глядел бы тогда не своими глазами, а судил бы о деле превратно, выдумывая предлоги для

2 θύραν ркп θήραν В-Е 4 δός ркп δούς B-Ε, άντίγραφον ркп άντίγραψον В-Е 5 αύτοΐς ркп αυτούς В-Е 6 μεγαλύνουσί σε ? B-Ε 8 * λζ' 9 Έρέθη ркп Έρρέθη B-Ε 12 * λη' 16 πιτ'ακοσίας (второе т надписано сверху) 19 άλλα ркп (часто так и далее) αλλά B-Ε τον ποιοΰντα ркп τον ποιοΰντα δουλείας ευεργετών ? Β-Ε 23 * λθ' Γένος καί ркп Γίνωσκε Β-Ε 24 επί τοΰτο ркп επί τούτω B-Ε, επί τω ркп επί то Б-Р 26 αυτούς ркп αυτός Β-Ε 27 θεάσο ρκπ θέαση B-Ε μεθυσθής ρκπ μεθυσθείς Β-Ε 28 αλλ' iv άλλως ρκπ άλλονάλλως Б

n

d

i U

Ł i

í ,. - (ч

(fiff If

Зак 3952

Советы и рассказы Кекавмеш

φάσεις εν άνομίαις. Πολλούς γαρ εϊδον εγώ δια δώρα και εις θάνατον καταδικασθέντας. Και μη εϊπης, οττ «Εγώ εάν και δώρα λάβω, αλλά той όρθοΟ σκοπού ουκ εκπέσω». "Ακουσον γαρ τί σοι ό Δαβίδ λέγεν «Μη συναπολέσης μετά ασεβών την ψυχήν μου και

5 μετά ανδρών αιμάτων την ζωήν μου. Ων εν χερσίν αϊ άνομίαι, ή δεξιά αυτών έπλήσθη δώρων». Λάβε κατά νουν τί επαθεν ό μέγας Κωνσταντίνος, πώς άναιτίως κατεδίκασε τους τρεις άνδρας άποκε-φαλισθήναι πεισθείς τω έπάρχω. * (л. 153) Εάν δυνηθης εύεργετήσαί τίνα και μετά το εύεργετηθήναι αυτόν προσφέρη σοι δώρα μη άπαι-

10 τούμενος παρά σου μηδέ όνειδιζόμενος, (с. 15) αλλ' εκουσίως και μετ' ευχαριστίας πολλής, λάβε ταύτα. Μη λαβών γαρ ταύτα λυπήσεις αυτόν. Ει δε είσι πολλά, μη λαβής όλα, άλλα τα ήμίση αυτών, τα δε λοιπά στρέψον αύτώ ειπών προς αυτόν «Εγώ δια το μη λυ-πηθήναί σε ελαβον ταύτα, έπεί ουδέ το σύνολον ήθελον λαβείν».

15 Τότε ούν και εκείνος τούτο άποδέξεται και οι άκούοντές σου. Προ δε το ποιήσαί σε άνθρώπφ αγαθόν μήτε λαβής τι μήτε συμφωνήσης λαβείν μήτε όλως καταδέξη τοιαύτην συντυχίαν. Και ει τούτο φύλαξης, και παρά ανθρώπων μεγαλυνθήση και παρά του Θεού λήψη έκατονταπλασίονα και ρυσθήση εν καιρφ πονηρφ από θανατηφόρου

20 κινδύνου. * Κατά δε των πταισάντων αϊ μεν άπειλαί σου εστωσαν πολλαί, αϊ δε κολάσεις σου όλίγαι. Διακριτικός γενοο πασι καϊ ουκ αποστήσεται ό Κύριος από σου.

§17

Oi τα περί του στρατηγού γράψαντες προσέταξαν Ίνα εάν τραπη φοσάτον, μη έξέλθη εις πόλεμον έως τριών χρόνων, και καλώς ώρισαν,

25 Ίνα και ή δειλία από των καρδιών αυτών έξέλθη (л. 153 об.) και ώσπερ εις λήθην της τροπής ελθωσιν. *Έγώ δε σοι λέγω, οτι εάν τραπής, όπερ απεύχομαι, ει δυνηθής αύτη τη ώρα ήγουν τη ήμερα της τροπής σου περισωρεύσαι καν το τέταρτον του λαού σου, μη δειλιάσης ως οί λαγωκάρδιοι, άλλα λαβών ους έσώρευσας έπίθες τω πολεμίφ,

30 αλλά μη άπέμπροσθεν, άλλα πρότερον όπισθεν είτε από πλαγίου, αίφνίδιον και εκ του απροσδόκητου, είτε τη αύτη ήμερα της τροπής

Стратегикон

беззакония. Немало я видел людей, осужденных в результате подкупа [судьи] даже на смертную казнь. И не скажи. «Я, мол, хоть и беру дары, но не сверну с правого пути». Послушай, что Давид ^|36 говорит тебе: «Не погуби души моей с грешниками и жизни моей с кровожадными. У которых в руках злодейство и которых правая рука полна мздоимства». Припомни, что претерпел Константин Великий ^ш, когда по настоянию эпарха ^ш безвинно приговорил трех мужей к отсечению головы ^ш. | Если ты можешь облагодетельствовать ^мо кого-либо и облагодетельствованный принесет тебе после этого дары без вымогательства с твоей стороны и попреков, но добровольно и с великой благодарностью, возьми их, так как, отказавшись от них, ты огорчишь дарителя. Если даров много, возьми не все, а половину их. Остальное же верни ему со словами: «Чтобы не огорчать тебя, я взял это, так как вообще не хотел брать». Тогда и даритель одобрит ^ul сказанное и слышавшие тебя. Прежде же того, чем сделать человеку добро, ничего не бери [от него], не поддавайся на уговоры взять и вообще не допускай такого случая. Если будешь соблюдать все это, то и люди будут восхвалять тебя, и от Бога получишь во сто крат, и в злую годину избежишь смертельной опасности. В отношении провинившихся прибегай к угрозам почаще, а к наказаниям пореже. Не будь небрежен в определении степени виновности любого, и не покинет тебя Господь.

О войске, потерпевшем поражение

Писавшие об [искусстве] стратига предупреждали, чтобы войско, если оно потерпело поражение, не выходило на битву до трех лет, — и правильно они рассудили, дабы трусость ушла из сердец воинов | и они как бы позабыли о поражении. Но я тебе советую, если ты разбит (да не случится этого), то, коли сможешь, тотчас, а именно в день твоего поражения, собери хотя бы четверть твоего войска. Не бойся, подобно людишкам с заячьим сердцем, и, взяв тех, которых собрал, напади на врага, но не спереди, а предпочтительно сзади или с фланга, внезапно и неожиданно, в тот же день

2 ра ркп δώρα В-Е 8 * μ' 4-6 Пс. 25, 9-Ю 9 προσφέροι ркп προσφέρη В-Е 12 ήμισι ркп ήμίση В-Е 13 μη стоит над строкой 15-16 προς δε του ркп προς δε το B-Ε, προ δε τοБроунинг 18-19 Ср. Мк. 10, 29-30 20 * μα', απειλές ркп άπειλαί Β-Ε 26 τροπής ркп τροπής B-Ε, * μβ', σοι λέγω σοι ркп σοι λέγω Β-Ε 27 άπεύχημε ркп απεύχομαι Β-Ε 31 άφνίδιον ркп αίφνίδιον ? B-Ε, τη αυτή ρκπ τη αυτή Β-Ε

-r!

Советы и рассказы Кекавмепа

είτε τη νυκτί' και πέπεισμαι ακριβώς, οτι Θεού εύδοκοΰντος όλέσης και την τελείαν αυτόν αφανίσεις. Εκείνος γαρ, αφ' ου σε τρέψει, άμεριμνίαν εξει τελείαν μη προσδοκών τούτο, άλλα νομίζων καταλυ-σαί σε. Και έξάπαντος οΰτως ποίησον, και ουκ αστοχήσεις. Άμεριμ-

5 νήσας γαρ και αυτός εύχείρωτός σοι εσειται.

§18

Προλαβόντες δε εϊπομεν, οτι εάν εί τοιούτος ϊνα μη χρήζης αλλού βουλής, ποιεί άσυγνώστως πάντα. *Ό γαρ στρατηγός ό μη δεόμενος ετέρου βουλής ίσοστάσιός εστί του στρατού παντός. Οίος (с. 16) ην Πυρρός ό Ηπειρώτης και Άνίβαλ ό Καρχηδόνιος, εί

10 και μετά τάς θαυμαστός έκείνας στρατηγίας (л. 154) κακόν αυτούς διεδέξατο τέλος, αλλ' ουκ από σφάλματος ιδίου, άλλα του Θεού, ως οΐμαι, τούτο εύδοκήσαντος. Τάς δε του Μικρού Σκιπίωνος εξ ευβουλίας γενόμενος άνδραγαθίας τίς ου θαυμάσει, και του Βελισαρίου τους αγώνας και άλλων πολλών, ους οί φιλόπονοι οϊδασιν ; * Εί δε

15 θέλεις βουλεύσασθαί τινας, εστωσάν σοι ολίγοι και πιστοί, πλην εστωσάν οί μεν ανδρείοι οί δε δειλοί, και σύγκριναν αμφοτέρων τάς βούλας καί ποίησον εξ αμφοτέρων βουλήν ιδίαν. Και άγωνίζου ϊνα πάντας ύπερέχης ε'ίς τε βουλήν, εις άνδρείαν, εις φρόνησιν, εις σύνεσιν καί εις άρετήν. Καί μη φοβηθής τον θάνατον, υπέρ της πατ-

20 ρίδος καί του βασιλέως τούτον μέλλων λαβείν. Φοβήθητι δε μάλλον το αίσχρώς καί έπιψόγως ζην. Πλην μη έπιρρίπτης σεαυτόν ασκόπως καί άβουλήτως εις κινδύνους· τούτο γαρ εστίν το ψεκτόν. Έπεί δε oi θαυμαστοί άνδρες εκείνοι οί περί μηχανημάτων στρατηγικών συγγραψάμενοι έμηχανήσαντο κριούς καί μαγγανικά καί αλλά πολλά

25 όργανα εν οις είλον πόλεις, λέγω σοι κάγώ μηχανήσασθαι μηχανήν τίνα εξ αυτών, εί δε δύνασαι, (л. 154 об.) και καινόν τι έπινοή-σασθαι. Τούτο γαρ μάλλον επαίνου εστίν άξιον. *

§19

Χρή δε γινώσκειν σε τίνες είσίν εν εκάστη παραταγή ανδρειότεροι και άοκνότεροι, ϊνα έπάν εν χρεία γενήοτι εϊτε του διώξαι είτε

Стратегикон

1 πέμπεις με ρκπ πέπεισμαι Β-Ε 4 ποίησων ρκπ ποίησον B-Ε, ουκ ρκπ καίουκ ? Β-Ε 5 και γαρ ρκπ γαρ ? B-Ε γαρ καιMB 7 άσυγνώστος ρκπ άσυγνώστως Β-Ε, * μγ' 8 οΐσος ρκπ Οίος Β-Ε 11 οτήλος ρκπ τέλος Β-Ε 13 γινομένας ρκπ γενομένας B-Ε, Βουλησαρίου ρκπ Βελισαρίου Γ 14 τάς ρκπ τους B-Ε, φοίληπον ρκπ φιλόπονοι Β-Ε 15 * μδ', ϊστωσάν σοι ολίγα ρκπ εστωσάν σοι ολίγοι Β-Ε 21 τον ρκπ το B-Ε, έποψόγος ρκπ έπιψόγως Β-Ε 22 ψικτόν ρκπ ψεκτόν Β-Ε 24 οίμηχανήσαντο ρκπ έμηχανήσαντο Β-Ε 24 μαγγανικά? B-Ε, καί άλλα καί άλλα ρκπ καί άλλα Β-Ε 25 είχον πολλοίς ρκπ είλον πόλεις Β-Ε 27 τούτου ρκπ Τούτο Β-Ε, * με'

поражения либо ночью. Я совершенно уверен, что с Божьего благословения ты повергнешь и окончательно уничтожишь врага, так как он с того момента, как разгромит тебя, будет пребывать в полной беспечности, ничего не ожидая и полагая, что разделался с тобой. Непременно так делай — и не потерпишь неудачи, потому что беспечный враг окажется для тебя легкоодолимым.

Поиск по сайту: