Помощничек
Главная | Обратная связь


Археология
Архитектура
Астрономия
Аудит
Биология
Ботаника
Бухгалтерский учёт
Войное дело
Генетика
География
Геология
Дизайн
Искусство
История
Кино
Кулинария
Культура
Литература
Математика
Медицина
Металлургия
Мифология
Музыка
Психология
Религия
Спорт
Строительство
Техника
Транспорт
Туризм
Усадьба
Физика
Фотография
Химия
Экология
Электричество
Электроника
Энергетика

Перакладзіце тэксты на беларускую мову. Вызначце лек- січныя, марфалагічныя і сінтаксічныя асаблівасці навуковага стылю



I.Алалия - отсутствие или недоразвитие речи вследствие орга­нического поражения речевых зон коры головного мозга во внут­риутробном или раннем периоде развития ребенка. Синонимы: дис- фазия, ранняя детская афазия, афазия развития, слухонемота (ус­таревшее).

Один из наиболее сложных дефектов речи, при котором нару­шены операции отбора и программирования на всех этапах порож­дения и приема речевого высказывания, вследствие чего оказыва­ется не сформированной речевая деятельность ребенка. Система языковых средств (фонематических, грамматических, лексических) не формируется, страдает мотивационно-побудительный уровень речепорождения. Наблюдаются грубые семантические дефекты. Нарушено управление речевыми движениями, что отражается на воспроизведении звукового и слогового состава слов. Встречается несколько вариантов алалии в зависимости от того, какие речевые механизмы не сформированы и какой из их этапов (уровней) пре­имущественно страдает. (Лагапедыя, с.64)

II.Полем коррекционной деятельности может выступать и волевое развитие дошкольника.

Предмет коррекции волевого развития ребенка: волевое дей­ствие (в совокупности всех элементов: цель, мотив, решение, уси­лие, исполнение как преодоление препятствий, оценка результата); саморегуляция (стимуляция и торможение активности); упрямство и негативизм.

В естественных условиях коррекция волевого развития ребен­ка происходит в процессе его непосредственного ежедневного об­щения со взрослыми.


Представленные в нашей коррекционной программе фрагмен­ты вариантов такого общения учитывают особенности волевого дей­ствия ребенка. Каждый фрагмент базируется на определенном эле­менте волевого действия (выбор цели, преодоление препятствий и совершение усилий, планирование и прогнозирование, оценка и т.д.).

В соответствии с возрастом и индивидуальными особенностя­ми волевого развития ребенка одно и то же задание может быть пред­ложено детям разного возраста. Например, наделение функциями контролера любимой игрушки для ребенка 2-3 лет - средство воспи­тания, формирования саморегуляции; для ребенка 5-6 лет - средство психологической помощи, коррекции. (Педагогіка, с.123)

РАЗДЗЕЁ 6

АФІйЫЙНА-ДЗЕЛАВЫЯ ДАКУМЕНТЫ І ПАПЕРЫ

Паняиие дакумента.

Класіфікайыя і рэквізіты дакументаў

У штодзённым жыцці і працы чалавек наладжвае афіцыйныя, службовыя адносіны з іншымі людзьмі, з арганізацыямі, устано- вамі. Гэтыя адносіны рэгулююцца прававымі нормамі, замацава- нымі ў законах, указах, пастановах, дагаворах і іншых дакументах.

Дакументамі называюцца адпаведным чынам складзеныя, пад- пісаныя і засведчаныя справавыя паперы, якімі афармляюцца роз- ныя гаспадарчыя аперацыі, прававыя адносіны і дзеянні юрыдыч- ных асоб і грамадзян26.

Усе дакументы можна падзяліць на чатыры групы:

1.Распарадчыя дакументы, якія змяшчаюць распараджэн- не, заданне кіраўніка прадпрыемства, установы, арганізацыі ці іншых асоб на ажыццяўленне пэўных гаспадарчых аперацый. Да ліку распарадчых дакументаў адносяцца: пастановы, распараджэнні, рашэнні, загады.

2.Арганізацыйныя дакументы, якія змяшчаюць у сабе інфар- мацыю пра арганізацыю працы на прадпрыемстве ці ва ўстанове. Да арганізацыйных дакументаў адносяцца: статуты, палажэнні, інструкцыі і г.д.

26 Гл.: Рабинович П.А. Корреспонденция и делопроизводство. — М., 1971. — С.5.

1.Арганізацыйна-распарадчыя дакументы - прымяняюц- ца пры афармленні распарадчай і выканаўчай дзейнасці органаў кіравання. Да ліку такіх дакументаў адносяцца пратаколы.

2.Інфармацыйна-даведачныя дакументы, у якіх знаходзіц- ца інфармацыя або даведка аб тым, як вырашалася тое ці іншае пы- танне, дзе знаходзіцца тая ці іншая асоба, якая працуе на данным прадпрыемстве ці ва ўстанове (арганізацыі). Да інфармацыйна-даве- дачных дакументаў адносяцца: даведкі, дакладныя і тлумачальныя запіскі, зводы, агляды, акты, лісты, тэлеграмы, тэлефонаграмы.

Па форме дакументы можна падзяліць на агульныя, стандарт- ныя і тыпавыя.

Агульнымі з'яўляюцца дакументы, якімі афармляюцца роз- ныя дзеянні і адносіны, напрыклад, загады, службовыя лісты, зая- вы і пад. На кожны раз тут складаецца новы дакумент.

Стандартныя запаўняюцца ў пэўнай паслядоўнасці і па стро- га абавязковых правілах. Гэта - даручэнні, камандзіровачныя пас- ведчанні, даведкі пра заработную плату, з месца жыхарства і пад.

Для тыпавых дакументаў, апрача формы, органы кіравання вызначаюць прыкладны змест.

Кожны дакумент складаецца з асобных элементаў - рэквізі- таў (аўтар, адрас, адрасат, дата, подпіс і г.д.). Спынімся на асноў- ных рэквізітах.

Аўтар дакумента. Аўтарам службовага дакумента могуць выступаць установа, арганізацыя, прадпрыемства. Іх назвы даюц- ца ў назоўным склоне ў строгай адпаведнасці з устаноўленымі ад- паведнымі прававымі актамі найменнямі. Напрыклад:

Установа адукацыі «Гродзенскі дзяржаўны універсітэт імя Янкі Купалы» (а не Гродзенскі дзяржаўны універсітэт імя Янкі Купалы)

Адрас арганізацыі (прадпрыемства, установы). Гэты рэквізіт уключае: індэкс прадпрыемства сувязі, паштовы і тэ- леграфны адрас, нумар тэлефона. Напрыклад, адрас педагагічнага факультэта Установы адукацыі «Гродзенскі дзяржаўны універсітэт імя Янкі Купалы» наступны:

вул. Захарава, 32.

Тэл. дэканата: 8 (0152) 75-42-66.

230023, г.Гродна.

Дата дакумента ставіцца пры завяршэнні афармлення да- кумента, яна павінна з'яўляцца адначасова датай яго падпісання і адпраўкі. Дата афармляецца арабскімі лічбамі. На яе адводзіц- ца восем знакаў, напрыклад: 10.02.02. Калі лічба адна, то перад ёю абавязкова ставіцца «0» (08.03.02.). Апрача даты, што ставіц- ца на дакуменце тым, хто яго склаў, датуюцца таксама ўсе ста- дыі афармлення і апрацоўкі дакумента: узгадненне, візаванне, зацверджанне, накладанне рэзалюцый, атрыманне дакумента, выкананне.

Адрасаванне дакументаў - указваецца атрымальнік, каму прызначаецца дакументаваная інфармацыя, робіцца на дакумен- тах, якія адпраўляюцца ў іншыя арганізацыі або прыватным асо- бам, падаюцца кіраўніцтву (заявы, дакладныя і тлумачальныя запіскі) і перадаюцца ў структурныя падраздзяленні (распараджэнні, указы).

Адрасат - складаны рэквізіт, у яго могуць уваходзіць наступ- ныя часткі: назва ўстановы, арганізацыі, прадпрыемства (у назоў- ным склоне); назва структурнага падраздзялення (у назоўным скло- не); назва пасады атрымальніка (у давальным склоне); прозвішча і ініцыялы (у давальным склоне); паштовы адрас.

Наяўнасць ці адметнасць некаторых з пералічаных частак выз- начаецца відам дакумента.

Мае свае асаблівасці парадак адрасавання дакументаў за- межным карэспандэнтам. Яны адрасуюцца ў арганізацыі або кан- крэтнай асобе, звычайна без паказу пасады. Пры гэтым спачатку пішуцца прозвішча і ініцыялы, потым назва арганізацыі, далей яе адрас.

§2. Асноўныя патрабаванні да афармлення афіцыйна- дзелавых папер і асаблівасці мовы дакументаў

Для напісання дакументаў, заканадаўчых актаў выкарыстоўваец- ца адна з разнавіднасцей літаратурнай мовы - афіцыйна-дзелавы стыль.

У афіцыйных дакументах выклад ідзе ў форме прадпісання, канстатацыі, сцверджання. Прадпісальны характар дакументаў выяўляецца ў адметнасці выкарыстання моўных сродкаў. Шырока ўжываюцца:

• дзеясловы ў неазначальнай форме: разгледзець, спланаваць, даручыць, атрымаць і г.д.

• спалучэнні са словамі: неабходна, трэба, абавязаны, забара- няецца, мець права і інш.

• дзеясловы ў форме цяперашняга часу: арганізуе, зацвярджае, прыцягвае, наймае і г.д.

• уласцівы неасабовы характар выказвання (за выключэннем загадаў, заяў, дакладных, аўтабіяграфій).


Дакументу не ўласцівы

эмацыянальнасць суб'ектыўная ацэначнасць гутарковасць дыялектызмы жарганізмы

іншая лексіка абмежаванага

Дакумент павінен быць

акрэсленым у падачы матэрыялу

дакладным

лагічным

паслядоўным(лаканічным) абгрунтаваным доказным і пераканаўчым


 

 


выкарыстання

Непажадана ўжываць у дакуменце мнагазначныя словы. І па магчымасці абмяжоўваць выкарыстанне запазычаных слоў і спе- цыяльных тэрмінаў.

Тэкст дакумента найчасцей складаецца з дзвюх узаемазвяза- ных частак - канстатавальнай іраспараджальнай (пастаноўчай).

Канстатавальная частка з'яўляецца ўводзінамі ў сутнасць пытання, якое разглядаецца, якое мае на мэце растлумачыць, чым выкліканы распараджэнні. У ёй могуць быць пералічаны факты, падзеі, дадзена ацэнка. Нярэдка ў канстатавальнай частцы даецца пераказ акта вышэйшага органа, дзеля выканання якога даецца гэты распараджальны дакумент.

Тэкст распараджальнай часткі ідзе з абзаца. Да фармулёвак гэтай часткі ставяцца асабліва строгія патрабаванні. Яны павінны быць канкрэтныя, не супярэчыць па сэнсе раней выдадзеным даку- ментам, быць дакладнымі, яснымі. Трэба пазбягаць неканкрэтных выразаў тыпу: актывізаваць, павысіць, дабіцца поспехаў і г.д.

§3. Апісанне афармлення некаторых афіпыйна-дзелавых дакументаў

Адны дакументы маюць сталую, абавязковую форму, другія дапускаюць пэўную варыянтнасць. Даючы апісанне асноўных афі- цыйна-дзелавых папер і прыводзячы ўзор іх афармлення[17], мы ставім мэту выкласці найважнейшыя патрабаванні да іх зместу і формы, падаць моўна-стылёвыя сродкі, што ўжываюцца ў розных відах дакументаў.

Аб'ява звычайна даецца, калі неабходна абвясціць, што ад- будзецца нейкае мерапрыемства (сход, дыспут, сустрэча з пісьмен- нікамі, канферэнцыя, заняткі гуртка і г.д.). Яна вывешваецца на відным месцы. У кожнай аб'яве дакладна называецца дата, час і месца правядзення мерапрыемства. Унізе, з правага боку, звычайна паказваецца, хто робіць аб'яву.

Заява пішацца пры неабходнасці афіцыйнага звароту да афі- цыйнай асобы, ва ўстанову, грамадскую арганізацыю. У гэтым да- куменце звычайна просяць вырашыць якое-небудзь пытанне (пры- няць на вучобу ці работу, у члены арганізацыі і да т.п.).

На ўвесь радок зверху пішацца назва арганізацыі, установа ці пасада, прозвішча, імя, імя па бацьку (ініцыялы) службовай асобы; пасля з правага боку на трэцюю частку радка ў слупок - прозвішча, імя, імя па бацьку таго, хто падае заяву. Пры неабходнасці ўказва- ецца яго пасада і хатні адрас. Праз адзін-два радкі пасярэдзіне ліста пішуць слова Заява. Праз радок, з абзаца пачынаецца тэкст заявы. Калі да заявы прыкладаюцца дакументы (даведкі, спраўкі, копіі пасведчанняў, рэкамедацыі, акты і інш.), то ў канцы асноўнага тэк- сту звычайна ідзе іх пералік.

На заяве ўнізе злева праз адзін-два радкі ад асноўнага тэксту ставяць дату, а справа, на гэтым жа радку - подпіс.

Аўтабіяграфія пішацца ад першай асобы. У ёй коратка расказ- ваюць пра свой жыццёвы шлях. Змест аўтабіяграфіі розны, але ёсць агульныя патрабаванні, прытрымлівацца якіх неабходна кожнаму.

Спачатку ўказваецца прозвішча, імя, імя па бацьку, час і месца нараджэння таго, хто піша аўтабіяграфію. Затым называюцца бацькі і месца іх працы на час напісання аўтабіяграфіі. Пасля гэтага ко- ратка гавораць пра гады вучобы, называюць асноўнае з працоўнай і грамадскай дзейнасці, указваюць сваё сямейнае становішча.

Праз адзін-два радкі ад зместу аўтабіяграфіі злева ставяць дату, а справа, на гэтым жа радку - подпіс.

У некаторых аўтабіяграфіях, напрыклад, у людзей творчых, могуць быць падрабязныя апісанні асобных этапаў жыцця і разгор- нутыя разважанні. У творчых аўтабіяграфіях толькі прыблізна за- хоўваецца агульная схема гэтай паперы і праз выклад жыццёвых фактаў выразна выяўляецца асоба чалавека, у аўтабіяграфіях-даку- ментах паказваюцца галоўныя этапы жыцця.

Распіска - дакумент, які сцвярджае, што ва ўстанове або ад прыватнай асобы атрыманы рэчы, дакументы, грошы.

Распіска складаецца ў наступнай форме: назва дакумента; про- звішча, імя, імя па бацьку, пасада асобы, якая дае распіску; назва установы або асобы, ад якой атрымана што-небудзь; дакладная на- зва таго, што атрымана з указаннем колькасці або сумы (колькасць ці сума пішуцца спачатку лічбамі, затым у дужках словамі); подпіс атрымальніка (справа); дата напісання распіскі (злева).

Калі распіска мае асабліва важнае значэнне, то подпіс асобы, якая дала распіску, завяраецца ва ўстанове ці ў натарыуса.

Даверанасць пішацца тады, калі каму-небудзь давяраюць ат- рымаць грошы, пасылку, абсталяванне і іншае. Даверанасць можа выдавацца ўстановай або службовай ці прыватнай асобай. У ёй на- зываецца: а) пасада, прозвішча, імя, імя па бацьку таго, хто давя- рае; б) пасада, прозвішча, імя, імя па бацьку таго, каму давяраюць; в) што і адкуль неабходна атрымаць; г) дата і подпіс.

Унізе даверанасці, якую выдала ўстанова, падпісваецца кіраўнік і ставіць пячатку. Калі даверанасць дае прыватная асоба, яе подпіс завяраецца на месцы вучобы або працы (у дэканаце, кан- цылярыі, аддзеле кадраў).

Пратакол пішацца для таго, каб занатаваць усё найбольш важ- нае з таго, што абмяркоўвалася на сходзе, пасяджэнні і г.д.

У пратаколе абавязкова запісваецца колькасць прысутных, ад- значаецца, хто быў старшынёю і сакратаром сходу (пасяджэння), якія пытанні і ў якім парадку абмяркоўваліся, хто дакладваў і выс- тупаў, што пастанавілі.

Той, хто вядзе пратакол, не зможа запісаць усё даслоўна, таму неабходна паслядоўна перадаваць асноўныя думкі выступленняў і дакладна фармуляваць пастановы.

Справаздача расказвае, што і як выканана за адпаведны тэрмін. Гэты дакумент не мае строгай формы. Кожны, хто піша спра- ваздачу, павінен паказаць, як выконвалася заданне, якія цяжкасці давялося пераадолець і што дала праца. У канцы справаздачы неаб- ходна зрабіць вывады і даць свае прапановы. Як і кожная афіцый- ная папера, справаздача павінна мець подпіс і дату.

Службовы ліст - гэта дакумент, які з'яўляецца сродкам зносін адной установы з іншымі установамі, арганізацыямі, прадпрыем- ствамі і прыватнымі асобамі. Лісты афармляюцца на бланках. На лісце назва дакумента не ўказваецца. Рэквізітамі ліста з'яўляюцца: дата, індэкс, адрасат, загаловак да тэксту, тэкст, адзнака пра наяў- насць дадатка (пры неабходнасці), подпіс, прозвішча выканаўцы і нумар яго тэлефона.

Да тэксту службовага ліста ставяцца наступныя патрабаванні: выразнасць, дакладнасць, кароткасць выкладу. Ліст павінен быць прысвечаны аднаму пытанню. Моўныя фармулёўкі, стандартныя звароты і ўстойлівыя словазлучэнні, якія выкарыстоўваюцца ў служ- бовых лістах:

Пачатак дакумента: «Паважаны спадар (спадарыня)..», «Шматпаважаныя спадары,..», « Удзячны Вам за ліст ад...», «Мы былірадыя атрымаць Ваш ліст....», «Пацвярджаем зудзячнасцю, што атрымалі Ваш ліст...», «Ваш ліст ад... атрыманы, наміраз- гледжаны Вашы прапановы...», «У адказ на Ваш ліст ад ... нагад- ваем, што ....», «У пацверджанне нашага факса паведамляем, што....», «Удадатак да нашагаліста ад...», «Прыносім прабачэн- не за затрымку з адказам на...», «Падрабязнаразгледзеўшы Вашу прапанову...», «Дэталёва пазнаёміўшыся з Вашым праектам...», «Уважліва даследаваўшы Вашы заўвагі...», «У сувязі з правядзен- нем сумесныхработ...», « У сувязі з абменам...», « Улічваючы выка- заныя заўвагі...», «Лічачы прынцыповым палажэнне...», «Устано- ва не прадвызначае...», «Арганізацыя не плануе...», «Школа нелічыць магчымым...», «Установе не патрабуецца ...» і г.д.

Канец дакумента: «Мы разлічваем на паспяховы працяг супра- цоўніцтва...», «Мы спадзяемся наВашу зацікаўленасцьу пашырэнні сувязей....» і г.д., а затым праз 2-3 міжрадковыя інтэрвалы друкуец- ца з абзаца: «З павагай...», «З глыбокай павагай...», але калі ліст пачынаўся са слоў «Паважаны...», «Глыбокапаважаны...», то вы- шэйадзначаныя спалучэнні не пішуцца.

Па функцыянальным прызначэнні службовыя лісты дзеляцца на: службовыя лісты, якія патрабуюць адказу (ліст-запытанне, ліст- просьба, ліст-зварот, ліст-прапанова, інфарматыўна-тлумачальныя лісты, ліст-прэтэнзія, ліст-забарона) і службовыя лісты, якія не пат- рабуюць адказу (ліст-папярэджанне, ліст-напамін, ліст-запрашэнне, ліст-паведамленне, цыркулярныя лісты, суправаджальныя лісты).

Ліст-просьба - дакумент, у якім адрасант выражае просьбу пра выкананне якога-небудзь дзеяння, атрыманне дакументацыі ці ма- тэрыяльных каштоўнасцей. Кампазіцыйна ліст-просьба будуецца наступным чынам: выклад прычыны, якая выклікала неабходнасць звярнуцца з просьбай, просьба і чакаемы вынік у выпадку, калі просьба будзе задаволена, а таксама можа выказвацца меркаванне пра падрыхтаванасць да далейшага супрацоўніцтва. Пры складанні могуць выкарыстоўвацца наступныя моўныя выразы: Просім дас- лаць нам прапанову на...; ПросімВас паведаміць, цізможаце Вы...; Мы будзем удзячны, калі Вы інфармуеце нас пра магчымасць пас- тавіць нам... і да т.п.

Ліст-прапанова - гэта дакумент, у якім выказваецца прапанова прадаўца, экспарцёра аб жаданні падпісаць пагадненне з указан- нем яго канкрэтных умоў. Прапанова можа быць накіравана ў адказ на просьбу пакупніка, імпарцёра або па ініцыятыве прадаўца, экс- парцёра. Пры складанні прапановы выкарыстоўваюцца наступныя моўныя мадэлі: У адказ на Вашу просьбу ад... мы прапануем Вам...;

Якасць тавару адпавядае ўзорам, якія мы даслалі Вам разам з ка- талогам...; Тавар мае сертыфікат якасці... і г.д.

Ліст-напамін - афіцыйна-дзелавы дакумент, у якім напамінаец- ца пра выкананне пэўных дзеянняў і меры, якія будуць прыняты ў выпадку невыканання гэтых дзеянняў. Такія лісты звычайна маюць у сваім змесце наступныя выказванні: Нагадваем Вам, што згодна з планамработы... ; Другіраз напамінаем Вам аб тым, што... і інш.

Ліст-запрашэнне - дакумент, які адрасуецца пэўным асобам або канкрэтным арганізацыям. У гэтых лістах звычайна выкарыс- тоўваюцца такія моўныя выразы: Прыміце наша запрашэнне...; Дазвольце Вас запрасіць...; Мы будземудзячныя заўдзел... і г.д.

Ліст-пацвярджэнне - дакумент, які пацвярджае атрыманне іншых дакументаў або матэрыялаў, тэлеграм і пад. У сваім змесце могуць мець такія выразы: Даводзім да Вашага ведама, што пра- панова прынята ...; Пацвярджаем атрыманне запрошанай даку- ментацыі... і г.д.

Суправаджальны ліст складаюць у выпадку адпраўкі адрасату дакументаў, якія патрабуюць дадатковага тлумачэння па іх выка- нанню. У іх указваецца, для чаго накіраваны асноўны дакумент, што з ім неабходна зрабіць і ў які тэрмін. Можна ўжываць наступ- ныя выразы: Дасылаем дакументы, якія неабходна да... падпісаць і заверыць пячаткаю...; Атрыманыя дакументыразмножце, падпі- шыце, заверце і дзве копіі дашліце на адрас... і г.д.

Дагаворны ліст - дакумент, які пацвярджае факт адпраўкі па- гадненняў, дагавораў. Такія лісты звычайна маюць у сваім змесце наступныя выказванні: Накіроўваем Вам... экземпляры падпісана- га намі дагавора №.. ад ...на аказанне платных адукацыйных пас- луг...; дасылаем падпісанае з нашага боку пагадненне № ... ад ...; Просім Вас даслаць адзін экземпляр пагаднення... і г.д.

Ліст-запыт - афіцыйна-дзелавы дакумент, які ўяўляе сабой зварот асобы ці арганізацыі, што жадаюць, каб ім растлумачылі якое- небудзь пытанне або засведчылі які-небудзь факт. Такога тыпу лісты павінны быць даволі кароткімі, са спасылкай на адпаведныя нар- матыўныя дакументы, дасягнутыя раней дагаворы, ранейшыя лісты. Можна ўжываць наступныя выразы: Згодна з палажэннем №... ад ..., ці маем права на ...; Адпаведна загаду №... ад..., калі неабходна прадставіць справаздачу ... і г.д.

Гарантыйны ліст - дакумент, які мае на мэце афіцыйна пацвердзіць пэўныя абяцанні (умовы), якія адрасуюцца канк- рэтнай асобе або цэламу прадпрыемству. Напрыклад, можна выка- рыстоўваць наступныя выразы: Гарантуем, што згодна з дагаво- рам№... ад... абсталяваннеў кабінетах будзеўстаноўлена...; Абя- цаем, што згодназ інструкцыяй№ ... ад... гарантыйны тэрмін аб- слугоўвання ... і г.д.

Лісты-паведамленні -паведамляюць або сцвярджаюць пра на- яўнасць ці адсутнасць чаго-небудзь. Звычайна яны пачынаюцца словамі: Даводзім да Вашага ведама, што...; Адносна Вашага пы- тання паведамляем..., Адпаведна загаду №... ад... сцвярджаем, што...і г.д.

Інфарматыўныя лісты - з'яўляюцца разнавіднасцю лістоў-па- ведамленняў. Асноўная мэта гэтых лістоў - прапаганда дзейнасці пэўнай арганізацыі або рэклама пэўнай прадукцыі. У змесце інфар- матыўных лістоў могуць быць наступныя выразы: Адміністрацыя інфармуе, што... адбудзецца...; Плануецца правесці...; Мяркуецца разгледзець... і г.д.

Цыркулярныя лісты - афіцыйныя лісты, якія дасылаюцца ва ўсе падведамасныя арганізацыі ці падначаленым службовым асо- бам. Яны часцей за ўсё носяць распарадчы характар і змяшчаюць інфармацыю аднаго і таго ж зместу.

Рэзюме - сучасны жанр афіцыйна-дзелавога стылю; пісьмо- вы тэкст з кароткай інфармацыяй пра сябе, які складаецца чалаве- кам, што шукае работу, для наступнай прапановы работадаўцу.

Рэзюме складаецца наступным чынам:

1. Слова «Рэзюме» не пішацца, загалоўкам дакумента з'яўляюц- ца прозвішча, імя, імя па бацьку, выдзеленыя адпаведным шрыфтам.

2. Указваецца дакладны дамашні адрас, тэлефон або іншы сро- дак хуткай сувязі.

3. Асабістыя дадзеныя: грамадзянства, дата і месца нараджэння, сямейнае становішча; калі ёсць дзеці, указаць дату іх нараджэння.

4. Мэта, з якой пішацца рэзюме: г.зн. пасада, якую хоча атры- маць суіскальнік.

5. Адукацыя: характарызуецца апісаннем кожнага факта: указ- ваецца дата пачатку і заканчэння навучальнай установы. Калі аду- кацыя праходзіла па некалькіх ступенях, то спачатку ўказваецца самая высокая ступень, г.зн. звесткі падаюцца ў адваротным храна- лагічным парадку.

6. Вопыт работы адлюстроўваецца інфарматыўна: указваецца месца работы (пачынаецца з апошняга і далей у адваротным парад- ку), пасада, стаж работы на дадзенай пасадзе. Абсалютная паўната звестак не абавязковая: суіскальнік мае права выдзеліць тую част- ку сваёй практычнай дзейнасці, якая з'яўляецца важнай для прапа- ноўваемай вакансіі.

7. Прафесійнае навучанне (прафесійныя навыкі) можа быць звязана з вывучэннем замежнай мовы, авалодваннем камп'ютэрам (спецыяльныя курсы, практыка, стажыроўкі і г.д.).

8. Якасці асобы.

9. Захапленні.

10. Дата складання рэзюме.

Моўнае афармленне тэксту рэзюме, як і іншых дакументаў афіцыйна-дзелавога стылю, патрабуе лаканічнасці, дакладнасці, стандартызацыі пры падачы інфармацыі.

1. Што такое дакумент? Дайце класіфікацыю дакументаў.

2. Назавіце асноўныя рэквізіты дакументаў і ахарактарызуйце іх.

3. Якія моўныя сродкі характэрны афіцыйна-дзелавому стылю?

4. Назавіце асноўныя патрабаванні да афармлення афіцыйна- дзелавых дакументаў.

5. Якія разнавіднасці службовых лістоў вы ведаеце?

6. Што такое рэзюме і як яно афармляецца?

7. Складзіце распарадчы ці арганізацыйны афіцыйна-дзелавы дакумент.

ПРАКТЫКАВАННІ

1 Складзіце па адным прыкладзе распарадчага, арганіза- цыйнага, арганізацыйна-распарадчага і інфармацыйна-даве- дачнага дакумента. Назавіце асноўныя адрозненні паміж дадзенымі дакументамі.

2.Напішыце заяву з просьбай: а) перавесці на індывідуаль- ны графік заняткаў; б) паслаць на практыку ў той раён, дзе жывуць вашы бацькі; в) выплаціць вам матэрыяльную дапамогу; г) дазволіць вам датэрмінова здаць залікова-экзаменацыйную сесію. Укажыце неабходныя для заявы рэквізіты.

3. Карыстаючыся дапаможнікам па «Беларускай мове (пра- фесійнай лексіцы)», складзіце план структуры напісання прата- кола. Выпішыце словы і выразы, якія найбольш характэрны для пратакола. Якія дзве функцыі ўключае ў сябе пратакол?

4. Прачытайце ў часопісе «Беларуская мова і літаратура ў школе» (1990г., Ё9) артыкул Л.Гарэлік «З вераю ў роднае сло- ва». Выпішыце фрагменты аўтабіяграфіі Ніла Гілевіча. Адка- жыце, чаму ў некаторых аўтабіяграфіях з'яўляецца нормай больш падрабязнае апісанне пэўных жыццёвых этапаў або раз- горнутыя разважанні?

5. Падрыхтуйце тэксты афіцыйна-дзелавога (дагавор, ліст- напамінанне, даведка і інш.) стылю, выкарыстаўшы асобныя спецыяльныя словы і выразы з прыведзеных.

Адказчык, заяўнік, кватэранаймальнік, пастанова, устаноўчы дагавор, тарыфная стаўка, статутны фонд.

6. Складзіце распіску на атрыманне: а) грашовай сумы ад прыватнай асобы; б) фота- і аўдыё апаратуры для педагагіч- най практыкі. Назавіце неабходныя для распіскі рэквізіты.

7. Вызначце асноўныя патрабаванні да напісання працоўнага дагавора і даручэння. Складзіце самастойна працоўны дагавор.

8. Прачытайце і прааналізуйце тэкст. Знайдзіце лагічныя памылкі і выпраўце іх.

У саўгасе «Прамень» пабудавана новая жывёлагадоўчая фер- ма. Яна абсталявана па апошнім слове тэхнікі: механізавана разда- ча кармоў, ёсць аўтапаілкі, асфальтаваны цэнтральны праход. Ува- ходзіш, і не верыцца, што гэта тая самая вёска, гаспадарка якой яшчэ пяць - шэсць гадоў таму лічылася сярод самых адстаючых. Вакол чыстата, парадак. Даяркі ў белых халатах. Электрычнасць. Хораша тут стала!

9. Прачытайце тэкст. Выпраўце памылкі, якія дапушча- ны пры афармленні дакумента.

ВЫПІСКА

з рашэння агульнага сходу працоўных і служачых глаўбудтрэста

Павестка дня

1. Аб адкрыцці новай фабрыкі-пральні да Новага года - пах- вальным жаданні зрабіць вольнымі нашых жанчын-гараднянак ад працоўных турбот.

Выступаючыя адзначылі бойкі пачатак будаўніцтва камбіна- та. Калектыў будаўнікоў сёмага трэста у кароткі тэрмін пабудавалі корпус. Наступіў час уключацца ў стварэнне фабрыкі субпадрад- ным арганізацыям: гэта трэсту № 12, Гроднанафтахіммантажу і інш. Але кіраўнікі гэтых прадпрыемстваў не спяшаюцца пасылаць на аб'ект рабочых.

У гэтым годзе трэба будзе асвоіць 772 тысячы рублёў. Прайш- ло шэсць месяцаў, а выканана на 220 тысяч рублёў. Будоўлі не ха- пае бетону, раствору. У гэтым вінаваты трэст №°14.

10. Прааналізуйце тэкст пісьма. Які фактычны матэрыял у ім з'яўляецца лішнім? Ці правільна напісаны адказ. Складзіце варыянты пісьма-запыту і пісьма-адказу.

Паважаныя! Я скончыў тры курсы дзённага аддзялення хіміка- тэхналагічнага інстытута і з 1997 года працую на Лідскім лакафар- бавым заводзе на пасадзе зменнага майстра і вучуся на завочным аддзяленні інстытута. З 1996 года супрацоўнічаю ў сцянным і мна- гатыражным друку, маю апублікаваныя работы.

Вельмі прашу паведаміць, на якіх умовах магчымы перавод на факультэт журналістыкі з тэхнічнага ВНУ. Якія прадметы патрэб- на даздаваць? Якія неабходныя дакументы для пераводу?

Перавод на факультэт журналістыкі магчымы толькі з факуль- тэтаў і аддзяленняў журналістыкі дзяржаўных універсітэтаў. Пы- танне аб пераводзе вырашаецца персанальна камісіяй па пераво- дах, якая працуе ў другой палове чэрвеня кожны год. Студэнты тэх- нічных ВНУ могуць паступіць на факультэт журналістыкі толькі на агульных асновах на першы курс.

11. Напішыце справавыя лісты: пра пастаўку камп'ютэ- раў; прэтэнзія аб неаплаце за педагагічную практыку; пра зап- рашэнне на міжнародную канферэнцыю і інш.

12. Складзіце рэзюме для атрымання пасады: а) сацы- яльнага педагога ў школе; б) дэфектолага ў дзіцячым садку; в) псіхолага на прадпрыемстве; г) псіхолага ў фірме.

РАЗДЗЕЛ 7

 




Поиск по сайту:

©2015-2020 studopedya.ru Все права принадлежат авторам размещенных материалов.